Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

TƏNBƏLLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Tenbel adamın hal ve keyfiyyeti. Kim ki tənbəlliyə məhəbbət edər; Daim əyləncələrlə ülfət edər. M.Ə.Sabir. [Sevinc Mahmuda:] Səni kəndə qaçmağa məc-bur edən tənbəllikdir. Z.Xelil.
Başısoyuqluq, sehlenkarlıq. [Qulu:] Eti-raf etməliyik ki, idarə bir az tənbəllik göstərir. çemenzeminli. [Prokuror Firengize:] Görü-nür, hələ tənbəllikdən yaxamızı tamam qurta-ra bilməmişik. B.Bayramov.

TƏNBUR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Armudvari çanağı olan qedim Şerq simli musiqi aleti. Tənbur ilə telli sazı; Qabaqlaşıb çalaq barı. S.Vurğun.

TƏNDİR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. çörek yapmaq üçün gilden düzeldilen konusşekilli, üstü kesik, yere qoyulub etrafı seki kimi tikilen ve ya yere basdırılan iri küre. Təndirdə çörək yapmaq. Təndir çörəyi (təndirdə bişmiş yastı çörək).
[Adil:] Təndirdən yenicə çıxmış isti çörək-ləri götürüb alverə yollandım. B.Bayramov. □ Təndir salmaq
çörek bişirmek üçün ten-dire odun qoyub yandırmaq. [Gülsüm:] Kişi, nə vurmusan özünü yerə, dur, bir az odun yar, təndir salacağam. C.Cabbarlı.

TƏNDİRXANA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Tendirin yerleşdiyi yer, tikili. [Mehemmedeli:] Təndirxana uçmuşdu, onu qayırmışam. N.Vezirov. Həyətin ortasın¬da üstü taxtapuşlu təndirxana görünürdü. Ə.Veliyev.

TƏNDÜRÜST : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [fars.] Bedence heç bir nöqsanı, şikestliyi olmayan, bedence sağlam; gümrah. Təndürüst adam.
[Dostumun] rast və gözəl qaməti əyilib, rəngi soluxub,
.qərəz, canı-başı salamat, təndürüst və müqtədir bir halda ikən, indi çox həqir və məyus görü-nürdü. F.Köçerli.

TƏNDÜRÜSTLÜK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Tendürüst adamın hal ve keyfiyyeti; bedenin her cür nöqsan ve şikestlikden salamat olması; sağlamlıq. Uşa-ğın təndürüstlüyü.

TƏNƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ər.]
is. Danlaq, mezemmet. [çopo:] Ceynizin gülüşündə mənim keçmiş ənənəpərəstliyimə qarşı bir tənə duydum. çemenzeminli. Xanpərinin ucundan [Mede-din] üzü çoxlu danlaq yeyib, qulağı hədsiz tənələr eşidibdir. Ə.Veliyev. □ Tənə etmək
danlamaq, mezemmet etmek. Axır elə oldum rüsvayi-aləm; Düşmən tənə eylər, dost qınar məni. Q.Zakir. // Birisinin gizli işini, nöqsa-nını, eybini ve s. xoşagelmez cehetlerini üzü-ne vurma, deme, ten. □ Tənə etmək (vur-maq)
birisinin gizli işini, nöqsanını, eybini ve s. xoşagelmez cehetlerini üzüne vurmaq, demek.
sif. Teneli. Ov gəlsə ötürmərəm; Tənə söz götürmərəm; Yüz il ömrümdən keçsə; Səndən əl götürmərəm. (Bayatı). çəkilib pünhana, deyir, dərdə döz; Cəhənnəm odundan pisdi tənə söz. Aşıq Əlesger.

TƏNƏFFÜS : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Canlı orqanizmler-de oksigeni udma ve karbonu buraxma pro-sesi. Tənəffüs üzvləri. // Ciyerlerin havanı alıb buraxması; nefesalma ve nefesverme. Təri soyuduqca bədəni ağırlaşan qocanın tənəffü-sü də çətinləşir,
. sinəsindən birxırıltı qopur-du. B.Bayramov.
Mektebde dersler arasında fasile. Saba-hı günü böyük tənəffüs zamanı müdir mək-təbin həyətinə çıxdıqda şagirdlərin bir yerə toplandığını gördü. S.Rehman. Tələbələr tə-nəffüs vaxtı kağız rəflərinə yanaşır, gələn mək-tubları nəzərdən keçirirdilər. B.Bayramov.
İstirahet üçün işin müveqqeti olaraq da-yandırıldığı müddet, işin müveqqeti dayan-dırılması ile başlanması arasındakı vaxt; fasile, ara. Manqanın qızları o qədər həvəs və səylə işə girişmişdilər ki, çox zaman Şamama tarla-dan onları tənəffüsə güclə çıxarırdı. İ.Əfen-diyev.

TƏNƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. üzüm ağacı, meyne. Tənək ək-mək.
Salxım-salxım olacaqdır ağ üzümü tə-nəklərin; Yelinləri dolacaqdır yenə sağmal inəklərin. S.Vurğun.
.Qumayatan tənəkləri sanki ağır, iri salxımlar çəkib yerə yapışdır-mışdı. Mir Celal.

TƏNƏKƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Nazik demir tebeqesi. Tənəkə parçası. // Tenekeden düzeldilmiş. Tənəkə vedrə. Tənəkə suqabı.

TƏNƏKƏÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Tenekeden müxtelif şeyler qayıran usta, demirçi.

TƏNƏKLIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. çoxlu tenek ekilmiş yer; üzümlük, meynelik. Tənəkliyi becərmək.

TƏNƏLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Tene ile deyilen, tene ile dolu; mezemmetli. Tənəli sözdənsə, iti qılınc. (Ata. sözü). [Musa] iş yoldaşlarının tənəli baxış-larını gördükdən sonra daha səy etmədi. S.Veliyev.

TƏNƏZZÖH : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Ekskursiya, seyahet.

TƏNƏZZÜL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Enme, aşağı düşme; gerileme, dala getme, geri getme, inkişafdan qalma (tərəqqi ziddi). Inkişaf və tənəzzül. Kapitalizmin tənəzzülü. □ Tənəzzül etmək
enmek, aşağı düşmek, gerilemek, geri get-mek, dala getmek. Hacı Nəsirin ticarət işləri tənəzzül etməyə, yavaş-yavaş var-yoxu əlin-dən çıxmağa başladı. S.S.Axundov. Şərq aləmi get-gedə tənəzzül edirdi. S.Hüseyn.
məc. Düşkünlük, rezalet, özünü alçaltma, heysiyyetini itirme. Cuma bu vaxta qədər belə bir şərəfsizliyə, tənəzzülə dözdüyünə indi təəc-cüb etməyə başlayırdı. Ə.Əbülhesen.
0 Tənəzzül etmək
özüne eyib, ar bilme-mek, özü üçün alçaqlıq hesab etmemek, iltifat göstermek. Xəspuşlardan birisi:
Xoş gör-dük, Varis bəy! Sən də tənəzzül edib bizim şə-hərimizə gəlmisən? A.Şaiq. Adil və Aqil də bilirdi ki, Mirzə Valeh tənəzzül edib gəlmə-yəcəkdir. S.Rehimov.

TƏNG : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif [fars.] Dar, sıx.
.Məlum edirəm ki, yazdığınız namələr öz vaxtında gəlib yeti-şibdi. Cavab yazmamağıma bais vaxtın təng olmağıdı. "Mol. Nesr." [Cefer kişi:] Srağa-gün vaqon doldururduq, yük çox idi, taylar ağır, vaxt təng. M.İbrahimov.
0 Təngə gəlmək
bezmek, bezikmek, usanmaq, cana gelmek, bıqmaq, bezar olmaq. [Imran:]
.Məni çox incidir ki, təngəgəlib ge-dəm. S.S.Axundov. [Bedel:] Camaat xanların zülmlərindən təngə gəlib. Ə.Haqverdiyev. Təngə gətirmək
bezikdirmek, usandırmaq, cana getirmek, bıqdırmaq, zehlesini aparmaq, bezar etmek. [Hacı Murad:] Daha məni təngə gətirmisən. S.S.Axundov. [Dilençiler] bəzi adamları təngə gətirib bezikdirmək və zəhlə-lərini aparmaqla da pul alırdılar. Ə.Sadıq.

TƏNGİMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Tengimek"den f.is.

TƏNGİMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax təngləşmək
ci me-nada. Od tökür, od tökür günəş ağzından; Torpağın nəfəsi təngiyir hərdən. S.Vurğun.

TƏNGİŞDİRMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Tengişdirmek"denf.is.

TƏNGİŞDİRMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

icb.
Sıxmaq (paltar haqqında).
Əsebileşdirmek, üreyini sıxmaq, darıx-dırmaq. [Əhmed:] [Cemile] öz-özünü də daha yorub üzməz və təngişdirməz. S.Rehimov.

TƏNGİŞMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Tengişmek"den f.is. Mirzə özü də bu darıxmaqlığın, bu təngişmənin səbəbini bilmir, açıq-aydın edə bilmirdi. S.Rehimov.
TƏNGİŞMƏKf. Teng olmaq, çetinlikle ne-fes almaq, tövşümek, üreyi sıxılmaq. [Gövher xanım:] Oturub bir az özümü havaya verim, nəfəsim təngişir. S.S.Axundov. Ər-arvad içə-ridə çəkişdi, axırda Şəbistan təngişib bayıra çıxdı. S.Rehimov.

TƏNGİTMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Tengitmek"denf.is.

TƏNGİTMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax təngləşdirmək
ci menada. Asfaltın boğuq istisi adamın nəfəsini təngidirdi. M.Hüseyn.

TƏNGLƏŞMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Tengleşmek"den f.is.

TƏNGLƏŞMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Tenge gelmek, cana gelmek, bezmek. Katib təngləşib çıxardı, baş qoşmazdı. Mir Celal.
Teng olmaq, sıxılmaq, nefesi çetinleş-mek, üreyi sıxılmaq, tengimek. Bir axşam ürəyim yenə təngləşdi. T.Ş.Simurq. Süsən yenə dinmədi. Onun nəfəsi təngləşdi. M.Hüseyn.