Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

GƏR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fars.] klas. bax əgər. Gər girişsəm çalhaçala; Quş gərəkdir qanad sala. "Ko-roğlu". Sən gər mənim olsan fəna dünyada; Elə billəm padşaha dönmüşəm. M.P.Vaqif. Məsəldir: bir paydan bir adam doyar; Gər bölünə, ikisin də ac qoyar. Q.Zakir.

GƏR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. məh. Əsasen qoyun, keçi ve baş-qa heyvanlarda olan qoturluq xesteliyi. Keçi gər olub.

GƏRAYLAMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. folk. Geraylı oxumaq,
geraylı çağırmaq. Aşıq gəraylayır.

GƏRAYLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Aşıq şerinde: her bendi dörd misradan ibaret sekkiz hecalı şeir forması (birinci bendin misraları bezen bir üç, be-zen iki dörd şeklinde, qalan bendlerin üç misrası bir-biri ile, dördüncü misralar ise birinci bendine hemqafiye olur). Ağı dedi buz bağlayan lal sular; Bayatılar qara geydi əy-ninə; Gəraylılar qəm götürdü çiyninə. B.Vahabzade. □ Gəraylı demək (çağır-maq)
bax gəraylamaq. [Əbdürrehim bey:] Əlinin ikisini də qoy qulaqlarının di-binə, gəraylı çağır. N.Vezirov. Aşıq gəraylı deyib səsini ucaldanda hər tərəfdən "ay can, ay can!" nidaları eşidilirdi. B.Bayramov.

GƏRÇƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fars.] bax gənəgərçək. Gər-çək tumu.

GƏRÇİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

əd. [fars.] klas. Herçend, baxma-yaraq, egerçi. Hər xilqətə gərçi bir səbəb var; Aya səbəbi kim etdi izhar? Füzuli. Nə qədər olsa qoca gərçi Vidadi xəstə; Genə Vaqif kimi, əlbəttə, yüz oğlana dəyər. M.V.Vidadi. Gərçi hər dildə var qəzetlər çox; Bizə ondan və leyk faidə yox. S.Ə.Şirvani.

GƏRD : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Toxunma parçada, xalı-gebede qırışıq yer.

GƏRD : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fars.] is. məc. Derd, hüzn, elem. Dövranın gərdi məndə; Can qurban dərdi-məndə; Eşqə ürcah olanın; Tapılar dərdi məndə. (Bayatı).

GƏRDƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Sünbül döyümünden qalan sa-man qırıntıları.

GƏRDƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. etnoqr. Toyda oğlan evinde gelin üçün perde ile ayrılmış xüsusi yer. [Telli:]
.[Gelini] otağa aparıb gərdək da-lında oturdurlar, ürəyin tıp-tıp döyünə-döyünə gözləyirsən. ü.Hacıbeyov. [Fitne:]
.0ux gəlinlər, sevgi doğan gərdəklər; Gözəl qızlar, qara tellər bizimdir. A.Şaiq. // Perde, örtük menasında.

GƏRDƏKLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Gerdeyi olan; perdeli.
Gərdəkli qapı.

GƏRDƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] köhn. Boyun. Boyun sürahidir, bədənin büllur; Gərdənin çəkilmiş minadan, Pəri. M.P.Vaqif. Ağ incə geyimli gözəl küncdə dayanmışdı. Qara saçları ağ gərdənini qaplamışdı. çemenzeminli.

GƏRDƏNBƏND : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.]
Boyunbağı (qadın bezeyi). Gərdənbənd taxmaq.
.öv-rətlər baş örtülərini dal tərəfdən bağlardı-lar və qabaq tərəfdən boyunları açıq qa-lardı; boğazı və gərdənbəndləri görsənərdi. C.Memmedquluzade. [Hacı Kamyab]
.müc-rüdən bir ədəd mirvari gərdənbənd çıxardıb qızının boynuna keçirdi. Ə.Haqverdiyev. [çimnazın] boynundan salxım-salxım qızıl gərdənbəndlər, zəncirlər və sap-sap mirvari boyunbağılar asılmışdı. Ə.Memmedxanlı.
B a x gərdənlik
ci menada. Atın gər-dənbəndi.

GƏRDƏNBƏNDLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Gerdenbendi olan,
gerdenbend taxmış; boyunbağılı. Gərdən-bəndli gəlin.

GƏRDƏNƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Uca dağlar arasında olan alçaq gedik; keçid. Köç dağın gərdənəsindən aşdı.
Maşın dolama yolları fırlandıqca geniş dağarası bir gərdənə görünürdü. S.Rehimov.

GƏRDƏNLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Qeşeng, gözel gerdeni olan. Gərdənli qız.
Əli ucaboy, gərdənli, qarasaqqal, xoşsima bir kişi idi. N.Nerima-nov. Ortaboylu Səkinə ətə-cana dolmuş, gözəlləşmiş, gərdənli bir qadın olmuşdu. M.İbrahimov. // Enlidöş.

GƏRDƏNLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Arabaya, vele ve s.-ye qoşulan heyvanların boynuna keçirilen bir üzü deri, bir üzü ise keçeden tikilen qoşqu levazimatı; xamut. Gərdənliyi atın boynuna keçirmək.
B a x gərdənbənd
ci menada. [Nebi:]
Bir ağ gün görmədin mənə gələli; Nə gər-dənlik taxdın, nə üzük taxdın. S.Rüstem.

GƏRDƏNSİZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Qısa ve yöndemsiz boy-nu olan.

GƏRDİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. məh. Lek. Soğan gərdisi.

GƏRDİŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.]
Gezinti, seyr. □ Gər-diş etmək (eləmək)
gezmek, hereket et-mek, dolanmaq, o baş-bu başa gedib-gel-mek. Ərəb pəhləvan meydana çıxdı, bir o başa gərdiş elədi, bir bu başa gərdiş elədi, gəlib əmudun dəstəyindən yapışdı. "Koroğ-lu".
.Cavan sürətlə otaqda gərdiş eləməyə başladı və gərdiş etdikcə çənəsində bitən
. tükləri əli ilə vurub şişmərlədi. çemenze-minli. Gərdişə gətirmək məc.
qızışdır-maq, coşdurmaq, herekete getirmek. Aslan paşa əmr elədi, mehtərbaşı qabaqca Dəmir-çioğlunun atını minib gərdişə gətirdi. "Koroğlu". // Gezme, yerime terzi; yeriş. Qəmzəsi can alan, gərdişi əla; Doğrudan gözəldir, göyçəkdir Leyla. Ə.Cavad.
məc. Dövran, dövr etme, dolanma, her-lenme.
.Dünyanın gərdişinə görə insan gə-rək öz rəftarın da dəyişsin. "Əkinçi". Qalın meşə, yaşıl ot.. insana ləzzət verir. Gərdişin comərdliyini anlayırsan. N.Nerimanov. Nə etmək, fələkin gərdişi rəqqasə qadınlar kimi-dir... Ə.Memmedxanlı.

GƏRDUN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] klas.
Göy qübbesi.
məc. Tale, bext, felek, iqbal. Nə yar edərdi cəfa, nə rəqib, nə gərdun; Zəmanədə bu cəfalar mənə qəzadəndir. S.Ə.Şirvani.

GƏRƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

əd. Gerekdir, lazımdır (cüm-lede xeber menasında işlenir). Söz gərək ox keçməz qayadan keçə; Yoxdursa sözünün kəsəri,
yazma.. M.Araz. □ Gərək olmaq
lazım olmaq, işe yaramaq, kara gelmek. Dost dosta nə gündə gərək olar? (Ata. sözü). Tənbəldən kömək olmaz; Kimsəyə gərək
olmaz; Işində çalışgilən; Zəhmətsiz yemək olmaz. (Bayatı).
Feilden qabaq işlenerek, onun ifade et-diyi işin, hereketin olmamasının ve ya olma-sının arzu edildiyini bildiren modal söz. Gə-rək gedim. Gərək o sözü deməyəydim.
Onu bilirsənmi ki, mən sabah gərək Tovuzda olam? S.Hüseyn. [Nebi:] Düşünüb bayaqdan tök-müşəm tədbir; Gərək sinə gərək düşmənə əlbir. S.Rüstem. [Qara kişi:] Gərək hamıya yaxşılıq eləyəsən ki, öləndə hamı rəhmət de-sin. B.Bayramov.
bağl. mənasında. İster, hem. Gərək dost, gərək düşmən.
Is. mənasında, dan. Yaraq, silah, leva-zimat. Gərəyini götürdü.
Yüz gün yaraq, bir gün gərək. (Ata. sözü).
Gərəkdir şeklinde
lazımdır, vacibdir, zeruridir. Dərd çəkənə gərəkdir. (Ata. sözü). Xumar-xumar baxan ala gözlərin; Gərəkdir verəsən can qabağında. M.P.Vaqif. Ey dust, bizə huriyü-qılman nə gərəkdir; Yüz huriyü-qılman ola, könlüm səni istər. S.Ə.Şirvani.
0 Gərək ki
ehtimal ki, deyesen, olsun ki, yeqin ki. [Yusif:] On ildir ki, Şamdan ilə görüşməmişəm. Indi, gərək ki, surəti də təğyir tapıbdır. N.Nerimanov. [Əmine:] Başımda şal otağa girdim, gərək ki, suqabını götür-mək istəyirdim. M.S.Ordubadi.

GƏRƏKLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Lazımlı, lazım, gerek, ge-rek olan, ehemiyyetli, zeruri. Mən ömrümün aşrımında anlaya bildim; Nəçiliyim kimliyim-dən gərəkli imiş... M.Araz.

GƏRƏKLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Lazımlılıq, yararlılıq, ehe-miyyetlilik, zerurilik, gerek olma. Elə ki itir-din gərəkliyini; Dünyada hər şeyi itirəcəksən. B.Vahabzade.

GƏRƏKMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Gerekmek"den f.is.