Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

MATƏMLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Yaslı. Matəmli adam.
Göylər matəmlilər kimi qara çarşaba bü-rünmüş, dağlar, çöllər ağ kəfənlə örtülmüşdü. A.Şaiq.
məc. Matemi andıran; qemli, kederli, qüsseli, hüznlü. Yanan şamlar otağa matəmli bir süs vermişdi. çemenzeminli.

MATƏMZƏDƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər. matem ve fars.
..zede] klas. Yaslı, matemli, felaketzede, felaket üz vermiş, felakete uğramış. Matəm-zədə olduğun eşitdim; Qıldım yaxa çakü şivən etdim. Füzuli.

MATQAB : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Delici alet, burğu.
cı və
ci nömrələrin arasında olan taxta qapı matqab ilə iki yerdən deşilib gizlincə baxmaq üçün gözyerləri qayrılmışdı. S.M.Qenizade.

MAT-QUT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.: matı-qutu qurumaq (çə-kilmək)
donub qalmaq, heyret içinde ol-maq. Qorxudan matı-qutu çəkildi.
Atanın matı-qutu qurudu. Oğluna nə cavab verə-cəyini bilmədi. Ə.Veliyev.

MAT-MAT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf: mat-mat baxmaq
do-nuxmuş halda sakit-sakit baxmaq, heyretle, teeccüble baxmaq. Balaca dördyaşında Cəbi atasına mat-mat baxardı, bir söz də söylə-məzdi. N.Nerimanov. Mat-mat gözlərini döymək
bax mat-mat baxmaq. özünü itirən Şahmar mat-mat gözlərini döydü. B.Bayramov.

MAT-MƏBHUT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf [ər.] Heyret içinde, böht içinde, çox teeccüble. Mat-məbhut dur-maq.
Hamı mat-məbhut bir-birinə baxır-dılar. H.Nezerli. [Derviş:] Mən mat-məbhut qaldım. A.Divanbeyoğlu. Kərim mat-məbhut oturub dərin fikrə getmişdi. Ə.Veliyev.

MAT-MƏƏTTƏL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax mat-məbhut. Bəlli
Əhməd mat-məəttəl dayanmışdı. "Koroğlu". Fatma bir müddət mat-məəttəl ətrafına baxır.
M.Dilbazi.

MATRİARXAT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[lat. mater
ana ve yun. arche
hakimiyyet] b ax madərşahlıq.

MATRİKUL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[lat. matricula
açıq siyahı] Telebenin qiymetleri qeyd olunan sened; zaçot defterçesi.

MATRİSA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[alm.]
Metal lövhelerini basqı üsulu ile işlemek, tökme üsulu ile literleri ve s. hazırlamaq üçün tetbiq edilen çuxur metal qelib.
Metbeede yığılmış metnin (hürufatın) eks sureti olan karton qelib. Kitabın yeni nəşri matrisadan çap olunub.

MATROS : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[holl.] Herbi donanmada: ko-manda heyetine mensub olmayan sıravi xid-metçi, habele mülki donanmada adi denizçi.

MATROSKA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[rus.] Xüsusi biçimli, iri qat-lama yaxalıqlı resmi matros bluzası. // Bu biçimde uşaq ve ya qadın üst bluzası. Uşaq üçün matroska almaq.

MATROSLUQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Matrosun işi, vezifesi.
Matrosluq kursu.

MAUZER : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[xüs. is.
den] Odlu silah siste-minin adı. // Avtomat tapança növü. Daşdə-mir əlini mauzerinin üstə qoyub qonağı göz-ləyirdi. A.Şaiq. Məşədibəy o biri tərəfə bax-dığından mauzeri də, onu qaldıran adamı da görmürdü. M.Hüseyn.

MAVƏRA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] köhn. Neyinse arxa-sında olan, o tayında ve ya gerisinde olan. Sığmadın zülmətsərayi-aləmə; Hicrət etdin mavərayi-aləmə. A.Sehhet.

MAVİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər.] Açıq-göy, aydın göy ren-ginde olan. Mavi göz.
[Orxan:] Ey mavi göylər! Ey yaşıl ormanlar! Ey bacalardan yüksələn dumanlar! H.Cavid. Dəzgahlar da-lında olan Aqil, başında mavi ləçəkli bir qızla danışırdı. Q.Ilkin.

MAVİGÖZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Gözleri mavi rengde olan. Mavigöz qız.

MAVİLƏŞMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Mavileşmek"den f.is.

MAVİLƏŞMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Mavi renge düşmek, mavi reng almaq. Səma maviləşir.

MAVİLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Mavi rengde olma. Səmanın maviliyi. Gözün maviliyi.
Sənə meşələrdən yaşıl xışıltı; Sənə dənizlərdən sərin mavilik;
.Gətirmişəm mən. S.Tahir.

MAVİMSOV : Azerbaijani Explanatory Dictionary

MAVİMTRAQ sif. Maviye çalar, az mavi olan. Titrəşən mavimtraq alov-lar balaca Şirin üçün əfsanəvi bir aləm idi. I.Əfendiyev.

MAVZOLEY : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[yun.] Qebir üzerinde tiki-len böyük memarlıq abidesi; türbe. Mavzo-ley qapısında salama durmuş sükut; Mavzo-leyin içində müqəddəs ulu tabut. R.Rza.

MAY : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[lat.] Teqvim ilinin beşinci ayı.

MAYA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.]
Bezi qidalarda qıc-qırma emele getiren madde. Xəmir mayası. Pendir mayası. □ Mayavurmaq- bax ma-yalamaq
ci menada. Qatığa maya vurmaq.
biol. Rüşeym, döl. Mayası pisdir. // məc. Əsas, esil kök. Bu torpaqdır varlığımın ma-yası; Bu torpaqda alın təri tökmüşəm. S.Rüs-tem. Ilham bulaqları quruyacaqdır; Hər ki-min deyilsə mayası eldən. O.Sarıvelli.
Bezi xesteliklere qarşı peyvend (aşı) maddesi. Difterit mayası.
Əgər uşağa vaxt-kən çiçək mayasını döysən, dəxi o uşaq çiçək naxoşluğu tutmaz. C.Memmedquluzade.
məc. Mövzu, obyekt menasında. Indi uşaqların hansı zavoda göndəriləcəyi də söh-bət mayası olmuşdu. Ə.Əbülhesen.
məc. Sebeb, esas, kök, sebebkar. [Rüs-tem kişi:] Deyirəm axı, bu qanacaq sizdə ol-maz. Deməli, mayası Şərəfdəndir? M.Ibra-himov. [Servinaz Şahmara:] Bu işlərin bir mayası da sənsən. B.Bayramov.
Gelir elde etmek üçün bir şeye qoyu-lan pul; sermaye. Dükanın mayası da Molla Cəfərqulunun idi. N.Nerimanov. Iki-üç ildən sonra maya əldən çıxdı. Ə.Haqverdiyev. // Ti-carete, alvere başlaya bilmek üçün elde olan mebleğ, pul. □ Maya qoymaq
pul serf etmek, pul xerclemek, pul qoymaq.
ümumiyyetle, elde olan pul, servet, döv-let. [Tacir].. əlində olan mayasını işə və isti-fadəyə buraxa bilmir. M.S.Ordubadi. □ Maya dəyəri (qiyməti) iqt.
bir malın hazırlan-masına serf olunan, istehsal vasiteleri xerci ile işçiye verilen emek haqqından ibaret is-tehsal xercleri. Məhsulun maya qiyməti.
mus. Ses qatarlarında orta perde. Əmələ gələn səs qatarlarında orta tetraxordun bi-rinci pərdəsi maya adlanıb, ladda tonika və-zifəsini görür. ü.Hacıbeyov.

MAYA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.]
Dişi deve. Dəvə, maya, nər, köşək; Lökləyirlər dalbadal. A.Sehhet. Ağ mayaların üstündə oturub, yayxana-yayxana gedən qoca qarıların qucağında camış balağı, çəpiş, yaxud it küçüyü gözə dəyirdi. Ə.Veliyev. Bürüyür ətrafı zınqırov səsi; Ağca mayaların nərildəməsi. M.Rahim. // Ana göyerçin. Mayanı uçurtmaq. Maya yu-murta üstündə oturub.
məc. dan. Ağ, dolğun, gözeşirin qadın haqqında (bezen "kimi" qoşması ile). Maya kimi gəlin.
Burdan bir maya getdi; Sallandı, çaya getdi; Yolunda cəfa çəkdim; Əməyim zaya getdi. (Bayatı).