Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

STRUKTURALIZM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[lat. structura] Müa-
sir dilçilik elminde dil vahidleri arasındakı daxili (struktur) elaqeleri deqiq tesvir etmek üçün üsullar ireli süren cereyanlardan biri-nin adı.

STUDIYA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ital.]
Ressam ve ya heykel-teraş emalatxanası.
Artist, ressam, heykelteraş hazırlayan
mekteb (bu mektebde keçirilen dersler yara-
dıcı meşğelelerle birge aparılır). İndi məktə-
bin səhnəsinə çıxıram, bu üzümüzə gələn ildə
dram studiyasına yazılacağam. S.Rehimov.
B ax kinostudiya.
B a x radiostudiya.

STUL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[rus.] Adeten bir neferin oturması üçün oturacağı ve söykeneceyi olan mebel növü; kürsü. Ortada dayanıb danışan adam yaxın stulların birində oturdu. S.Rehman. Zala şəhərdən gətirilmiş yumşaq stullar dü-zülmüşdü. İ.Əfendiyev.

STUARDESSA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ing. stewardess] Teyya-rede sernişinlerine xidmet eden qadın.

SU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Denizleri, gölleri, çayları, bulaq-ları emele getiren ve hidrogenle oksigenin kimyevi birleşmesinden ibaret olan şeffaf rengsiz maye. Yağış suyu. çay suyu. İçməli su.
Stol üzərindəki qrafindən stəkana su tö-küb içdim. A.Şaiq. // Müalice meqsedile iş-ledilen meden suları. Badamlı suyu. Borjom suyu. // Cem şeklinde: sular
meden suları çıxan yerler, bu sularla müalice olunan ku-rort yerleri. Məktubundan belə görünür ki, yayda müalicə üçün sulara gedəcəksən. S.S.Axundov. // məc. Boş, menasız sözler, ibareler, ifadeler, danışıqlar, eserler haqqın-da. Əsərdə su çoxdur. Kitabın yarısı sudur.
çayın, denizin, gölün su kütlesi. Su ilə əhatə olunmaq. Sudan keçmək. // çay, bulaq, axar su. [Kerem:] Su başında duran qızlar, gəlinlər; Allı gəlin, Xan əslimə bənzərsən. "Əsli ve Kerem".
.Naməlsəm məhəlləsinin bir neçə cavanları daha artıq səbir edə bil-məyib əllərində bel su başına getdilər. N.Ne-rimanov. // Cəm şəklində
sular. Su sahe-lerinin, denizlerin, göllerin, çayların bir his-sesi. Dövlət suları. Territorial sular.
məc. Ter menasında. Su içində gəlib çıx-dıq. Uşaq su içindədir, paltarını dəyiş.
Meyveden, sebzevatdan çıxarılan şire. Nar suyu. Kök suyu. Alma suyu. Portağal suyu. // Bezi etirli bitkilerin yarpaq ve çiçek-lerinden distille yolu ile alınan etirli madde, maye. Gül suyu. Nanə suyu.
Xöreyin duru hissesi. Xörəyin suyunu çoxaltmaq. Düşbərənin suyu çox düşüb.
◊ Su(yunu) dəyişmək
müalice meqse-dile yaşadığı yerden başqa yere köçmek, ya getmek, iqlimini deyişmek, havasını deyiş-mek. Su ilə od arasında qalmaq
çaşbaş qalmaq, ne edeceyini bilmemek, çaşmaq. Su kimi
rahat, revan, selis; tez, incimeden, çetinlik çekmeden. Su kimi əzbərləmək. Su kimi cavab vermək.
[Seriyye Saraya:] [Mü-ellim] dedi ki, iki ayda lap su kimi oxumaq öyrədəcəyəm. Mir Celal. Su kimi getmək
tez xerclenib getmek (pul haqqında). Sudan quru çıxmaq
çetin, ağır veziyyetden qur-tarmaq, heç bir ziyan, ceza görmeden yaxa-sını qurtarmaq. [Qurban:] Elədir, bu haram-zada sudan quru çıxacaq. Ə.Memmedxanlı. Suyu bir yerdən axmamaq
düz gelme-mek, bir-birine öyreşe bilmemek, yola get-memek (adeten er-arvad haqqında). Əmisi qızı ilə Cəmilin ər-arvadlığı cəmisi üç ay çəkdi. Onların suyu bir yerdən axmazdı, ul-duzları barışmazdı. Ə.Veliyev. Suyu bulan-dırmaq
aranı qarışdırmaq, araya fitne sal-maq. [Muxtar anasına:] Bunlar hamısı bəha-nədir, suyu bulandırmaqdır. B.Bayramov. Suyu sovulmuş dəyirmana oxşamaq (dön-mək)
xaraba qalmaq, pis köke düşmek, dağılmaq, işlemez hala gelmek. [Qendab:] çingizin yaşadığı otaq suyu sovulmuş dəyir-mana dönmüşdü. B.Bayramov. Suyu süzülə-süzülə (süzələnə-süzələnə) getmək (qayıt-maq)
kor-peşman, qanı qara, kefi pozulmuş halda, pert. Sınıq düşən Səlim bəy suyu sü-zələnə-süzələnə Gorusa qayıdıb, istər-istəməz Peterburqa bir də xəbər yazdı. S.Rehimov. Suyu üfürə-üfürə içən
çox ehtiyatlı, vas-vası adam haqqında. [Zeyneb Leyliye:] Ol-çüb-biçəndən, suyu üfürüb içəndən aşiq ol-maz? Ə.Memmedxanlı. çox (nə qədər) su axmış
iller keçmiş, çox vaxt keçmiş, xeyli ötmüş. Bu illər ərzində nələr olmamışdı, nə qədər sular axmış, nə qədər adamlar həlak olmuş, torpağın üstündə nə qədər dəyişikliklər baş vermişdi. M.İbrahimov. Gözü su içmə-mək
bax göz. Uzündə su yoxdur
bax üz. Ustünə su ələnmək
bax üst.

SUAXAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Keçmişde: çimmek üçün ev-lerin küncünde düzeldilen xüsusi yer. [Arvad] qazanda su qoyub qızdırdıqdan sonra Kəb-leyini suaxanda yuyundurub yatırdır. H.Sa-rabski.

SUAL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Bir şey haqqında cavab, melumat almaq üçün müraciet etme, soruş-ma; sorğu. Sualla müraciət etmək. Suala cavab vermək. Suallar barədə fikirləşmək.
Gülsənəm arvadın sualındakı təəccüb ni-dası çox qüvvətli idi. M.Hüseyn. □ Sual ver-mək (etmək)
soruşmaq. Kitabı əlindən yerə qoyub, Sona Bahadırdan sual etdi.. N.Neri-manov. Həyat nədir? Sual verdim özümə; Mənasını çiçəklərdən öyrəndim. M.Müşfiq.
Mesele, problem. İndi [Şükürün] başında fikrini məşğul edən bir sual vardı. S.Hüseyn.

SUALBAZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər. sual ve fars.
..baz] Yerli-yersiz sual vermeyi seven adam; sualçı. Bu zaman həmən sualbaz Şirəliyə yaxınlaşdı. S.Rehman.

SUAL-CAVAB : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax sorğu-sual. Sual-cavab başlandı. Sual-cavab uzun çəkdi. Sual-cavab zamanı.
Bu sual-cavabdan sonra ta-mam pərt olmuş "ovçu" çaşqın-çaşqın yan-yörəsinə göz gəzdirdi. M.Rzaquluzade. [Əliqulu:] Sual-cavabdansa, mənə bir əlac tap.. S.Rehman.

SUALÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax sualbaz.

SUALEDICI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Sual ifade eden; suallı.
Sualedici gözlər. Sualedici baxış.
Diqqətlə, sualedici nəzərlərlə Ulduzun gözlərinə ba-xan qoca qadının birdən dodaqları titrədi. Ə.Memmedxanlı.
.Cəlal sualedici bir nəzərlə [ustaya] baxdı. S.Veliyev.

SUALLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax sualedici. Hacı Rəsul Tahir-zadənin suallı baxışını görüb əllaməlik büruzə vermək istədi. Mir Celal.

SUALTI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Suyun altında olan, icra edi-len, su seviyyesinden aşağıda olan. Sualtı daşlar. Sualtı axtarışlar.
Ara-sıra sualtı vul-kanlar da püskürürdü. M.Qaşqay. Maşinist barkası sualtı qayalardan qoruya-qoruya irəliləyirdi. M.Süleymanov. // Su altında ya-şayan, su altında biten. Sualtı canlılar.
Su altında hereket eden. Sualtı mina. Sualtı gəmi. // Su altında edilen, su altında görülen. Sualtı işlər. Sualtı kinofilm çəkmə.

SUAŞIRAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. tex. Artıq suyun axıb get-mesi üçün bendin divarlarında düzeldilen hidrotexniki qurğu, deşik, pencere, boru ve s.

SUAŞIRI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. çayda suyun iti axdığı yer.

SUAYIRICI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. coğr. çay hövzelerini, yeni suların axımını iki eks istiqamete ayıran tepe, xett. Suayırıcıdan axan çaylar.

SUBASAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

SUBASAR bax çaybasar. Su-basan çəmən.
Qoy yamyaşıl məxmər gey-sin hər biçənək, hər zəmi; Körpə ceyran düzə gəlsin subasarı görəndə. S.Vurğun. Göz qa-ralan tarlaları pambıqlar örtsün bu yaz! Qo-ruqlarda, subasarda qalmasın bir yer boyaz!
R.Rza.

SUBAY : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Evlenmemiş. Subay oğlan. Su-bay qız.

SUBAYLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Subay olma, eri ve ya arvadı olmama, subay adamın veziyyeti. Subaylıq sultanlıqdır. (Ata. sözü). [İlyas:] Əzizim, mən subaylıqda da xörəkdən, istirahətdən korluq çəkməmişəm. Mir Celal.

SUBAYSAYAĞI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve zərfSubayda ol-
duğu kimi, subay kimi. Subaysayağı süfrə. Subaysayağı yaşamaq.

SUBSTÄNSIYA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[lat. substantia] fəls. Bü-
tün eşya ve hadiselerin ilk esası, mahiyyeti, meğzi.

SUBSTANTIVLƏŞMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. dilç. Diger nitq
hisselerinin isim kateqoriyasına keçmesi; isimleşme. Sifətin substantivləşməsi.

SUBSTANTIVLƏŞMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. dilç. İsim kate-
qoriyasına keçmek; isimleşmek.

SUBTROPIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Subtropik saheye aid, subtropikde olan. Subtropik iqlim.
Elə sub-tropik bitki yoxdur ki, Azərbaycanda yetiş-məsin. İ.Əfendiyev.

SUBTRÖPIKLƏR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[lat. sub
alt ve yun. tropikos] cəm Yer küresinin tropik qurşaqla mötedil qurşaq arasında aralıq veziyyet tutan iki fiziki-coğrafi zona.