Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

İXLAS : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Semimi ve qerezsiz mehebbet, ürekden gelen sedaqet; semi-miyyet, sidq. [Nuxalrlar:] Bizim ixlasımızın nisbəti Molla Ibrahimxəlilə görə sair kimsə-lərin ixlasına bənzəməz. M.F.Axundzade. [Mirze Hebib:] Ozünüz bilirsiniz ki, mənim nə mərtəbədə sizə ixlasım var. N.Vezirov. Böyüyün kiçiyə iltifat və mərhəməti, kiçiyin də böyüyə qarşı ixlas və hörməti vardı. S.Hüseyn.
İxlasla ixlas ilə şeklinde zərf
seda-qetle, semimi qelble, ürekden. [Mirze Möhsün:]
.Saqqalımın tükünü dövləti-aliy-yənin xədəmatında ixlas ilə ağartmışam. M.F.Axundzade. [Kendli:] Sizə məlumdu ki, mən on yeddi ildi ki,
. ixlas ilə qulluq eləyi-rəm. C.Memmedquluzade.

İXLASKAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər. ixlas ve fars.
..kar] Sedaqetli, sadiq, ixlas eden, semimi.

İXLASKARLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Sedaqet, semimiyyet, semimi mehebbet.

İXLASKEŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər. ixlas ve fars.
..keş] köhn. bax ixlaskar. [Teymur ağa:] Bəylər və xanın çoxusu mənim atamın yaxşılıqları səbəbinə mənə ixlaskeşdir. M.F.Axundzade.

İXLASKEŞLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

köhn. bax ixlaskarlıq.

İXRAC : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
çrxarma, uzaqlaşdrrma.
□ İxrac etmək
çrxarmaq, uzaqlaşdrrmaq. İxrac olmaq
xaric olmaq, ixrac edilmek, çrxarrlmaq.
iqt. Satrş üçün xarici ölkelere gönder-(il)me (idxal eksi). Ixracı gücləndirmək. Neft ixracı. Taxıl ixracı. // Xarici bazara gönderilen malrn ümumi deyeri ve ya hec-mi, hemçinin malrn özü; ixracat, eksport.
□ İxrac etmək
satrş üçün xarici bazarlara göndermek. Xarici bazarlara mal ixrac et-mək. Respublikamız bir çox xarici ölkələrə neft avadanlığı ixrac edir.

İXRACAT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ər. "ixrac" söz. cemi] bax ixrac
ci menada. Ixracat ildən-ilə artır.

İXRACATÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. İxrac eden, xarici ölkelere mal gönderen ölke. Birma dünyanın böyük düyü ixracatçısı hesab olunur. (Qezetlerden).

İXTİLAF : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Fikir ayrrlrğr ve bunun neticesinde doğan ziddiyyet, uymamazlrq, mübahise.
.Həqiqət axtarılan yerdə mütləq ixtilaf olur. C.Memmedquluzade. [Rehim bey] Məşədi bəylə ixtilafını biryolluq həll et-mək bəhanəsi ilə qardaşı evinə getdi. M.Hüseyn. □ İxtilaf salmaq (çıxarmaq)
- ikitirelik salmaq; mübahise, münaqişe, ziddiyyet töretmek.

İXTİLAFLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Mübahiseli, münaqişeli, mübahiseye sebeb olan. Ixtilaflı məsələ.
- Kənd şurası belə ixtilaflı məsələni həll edə biləcək halda deyildi.. S.Hüseyn.

İXTİLAFLILIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. İxtilaflr, mübahiseli
olma.

İXTİLAFSIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Mübahisesiz, müna-
qişesiz. Ixtilafsız məsələ.
zərf İxtilaf olmadan, heç bir mübahise, münaqişe olmadan. Məsələ ixtilafsız həll olundu.

İXTİLAFSIZLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. İxtilafrn, mübahise-
nin, münaqişenin olmadrğr hal.

İXTİLAL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Qarrşrqlrq, qarğaşalrq, herc-merclik, iğtişaş. Cahan müharibəsi,
.
sonra Zaqafqaziyada baş verən ixtilal və qarışıqlıqlar... Bu zamanlarda mən Bakıda deyildim. S.Hüseyn. □ İxtilal törətmək (salmaq)
qarrşrqlrq salmaq; herc-merclik, qarrşrqlrq, iğtişaş töretmek. [Qubernator:] Onlar Rusiyanın taxt-tacına qarşı ixtilal törətmək istəyirlər. C.Cabbarlr.

İXTİLALÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. İxtilal töreden, herc-merclik, qarrşrqlrq, pozğunluq salan. [Əbu übeyd:] Olkənin bütün ixtilalçı ünsürləri əldən qaçırıldı. C.Cabbarlr.

İXTİLAT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] klas. Oturub-durma, görüşüb elaqe saxlama, qaynayrb-qarrşma. Nə bir fərəhi, nə bir nişanı; Nə kimsə ilə bir ixtilatı. Füzuli. // Söhbet. Ixtilatın şirin, sö-zün məzəli; Şəkər gülüşündən canlar təzəli. M.P.Vaqif. □ İxtilat etmək (qatmaq)
söh-bet elemek, söhbetleşmek. Qadir Allah sə-bəb salıb araya; Sevdiyim, ixtilat qatmaq çağıdır. Q.Zakir. Mən oturub səninlə yaxın, qabaq-qabağa; Ixtilat etmişəm söz çəkəndə sabaha. R.Rza. Şagird ilə ustad gecə keçənə qədər ixtilat etdilər, çay içdilər. Ə.Mem-medxanlr. // Kiçik toy meclisi, xudmani söhbet meclisi. Bizi bu axşam ixtilata çağı-rıblar.
[Nurcahan xala:] Ay kişi! Mən nə eyləyim?. Yetimlərinin başlarını, əndamla-rını yumağa getmişdim də. Toya, qonaqlığa, ixtilata getməmişdim ki? H.Sarabski.

İXTİLATÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. İxtilat etmeyi seven, söh-bet etmeyi seven; söhbetcil. Ixtilatçı qadın.

İXTİÖL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[yun.] əcz. Bezi deri xestelikle-rinde istifade edilen sürtme dermanr.

İXTİOLÖGİYA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[yun. ichthys ve lat. logos-dan] Zoologiyanrn balrqlardan behs eden şöbesi. Xüsusi kitabxanada ixtiologi-yaya aid hər cür məlumat almaq mümkün olacaq. (Qezetlerden).

İXTİÖLOQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[yun. ichthys ve lat. logos-dan] İxtiologiya mütexessisi.

İXTİRA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Yaradrcr iş neticesin-de keçmişde melum olmayan yeni bir şey tapma, keşf etme, yaratma, icad etme. Pa-rovozun ixtirası. Radionun ixtirası. Elektron maşınlarının ixtirası.
[Ferhadoğlu:] Belə olsun ki, bizim xalqı sevən alimlərin elmi ix-tiraları yarımçıq qalmasın. S.Rehimov. Zə-manəmiz söz zəmanəsi deyil, fənn zəmanəsi, ixtira zəmanəsidir. Mir Celal. □ İxtira et¬mək (eləmək)
yaradrcr suretde çalrşaraq, keçmişde melum olmayan yeni bir şey ya-ratmaq, icad etmek, düzeltmek. Yeni maşın ixtira etmək. // Əsasrnr qoymaq, yaratmaq. Bu qəzet kim olub cahanda buna; Bunu kim ixtira edib, aya? S.Ə.Şirvani. [Yaşar] bu vaxta qədər dörd ixtira eləmişdir. C.Cab-barlr. // Yeni ixtira edilmiş şey, ixtiraçrnrn yaradrcr emeyinin mehsulu olan şey; keşf. Iyirminci əsrin ixtiraları. Mühəndisin yeni ixtirası.
.Baxmetyevin ixtirasının əsli bu-dur ki, cəmi heyvanat bir dərəcə donmaq halına çatanda yarıdiri olurlar, yarıölü olurlar.. C.Memmedquluzade.
dan. məc. Uydurma, qondarma. Bu söz sənin ixtirandır. □ İxtira etmək məc.
uy-durmaq, qondarmaq. [Dostum] tüfəngləri tərifləyib, ixtira etməyi xoşlardı. M.Rzaqu-luzade.

İXTİRAÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Bir şeyi ixtira eden adam. [Memmed:] Dedilər ki, [Usta Semed] indi böyük bir ixtiraçıdır. C.Cabbarlr. Həsən boş vaxtlarını gənc ixtiraçılar və xor dərnəklə-rində keçirirdi. H.Seyidbeyli.

İXTİRAÇILIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. İxtiraçrnrn fealiyyeti, yaradrcrlrq işi. Ixtiraçılıq sahəsində böyük işlər. Ixtiraçılıqla məşğul olmaq. Ixtiraçılıq bürosu.

İXTİSAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Qrsaltma, azaltma. □ İxtisar etmək
1) qrsaltmaq, azaltmaq. Məqaləni ixtisar etmək. Əsərin fəsillərindən birini ixtisar etməli. // Müxteser etmek, qr-saltmaq. Mənimlə, Tanrı üçün, sözdə ixtisar et, kim; Uzun fəsanəyə, vaiz, dilü dəmaq gə-rək. Qövsi; 2) miqdarca, sayca azaltmaq. Ştatları ixtisar etmək. Xərcləri ixtisar et-mək; 3) işden azad etmek (ştatlarrn azalmasr münasibeti ile). Bir neçə işçini ixtisar etmək lazımdır. İxtisar olunmaq
azaldrlmaq (miqdarrna, hecmine göre). İxtisara düş-mək
1) bax ixtisar olunmaq. Məqalənin axırı ixtisara düşdü; 2) ştatlarrn azalmasr ile elaqedar olaraq işden azad edilmek. İxti-sara salmaq
bax ixtisar etmək. Tresti kəsirdən qurtarmaq üçün, birinci növbədə, müşavirə və nitqləri ixtisara salmaq lazım-dır. M.Hüseyn. [Vahidov:] Sabahdan gərək yuxumu əlli faiz ixtisara salam. Ə.Mem-medxanlr.
riyaz. Kesirde: süreti ve mexreci eyni edede bölüb azaltma, kiçik ededle verme.
İxtisarla şeklinde zərf- müxteser, gö-dek, qrsa, ixtisar şeklinde. Məqaləni ixti-sarla vermək.

İXTİSARƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf [ər.] İxtisar yolu ile, ix-tisar şeklinde, ixtisar ederek, qrsaldrlaraq.