Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

İXTİYARİLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. İxtiyari olma; öz irade ve arzusu ile olma, baş verme; qeyri-mec-burilik, könüllülük, iradilik.

İXTİYARLAŞMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"İxtiyarlaşmaq"dan f.is.

İXTİYARLAŞMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Qocalmaq, yaşa dolmaq.

İXTİYARLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Qocalrq, piranilik. [Xey-
yam:] Ixtiyarlıq nə uğursuz əngəl; Nə tühaf yetmişə gəlmiş də yaşım. H.Cavid.

İXTİYARSIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf özünden asrlr olma-yaraq, özü istemeden; qeyri-iradi, qeyri-ixtiyari. Ixtiyarsız ağlamaq. Ixtiyarsız demək. Ixtiyarsız gülmək.
Bostan əkdim xiyarsız; Günüm keçdi biyarsız; Yuxuda səni gör-düm; Ayıldım ixtiyarsız. (Bayatr). Rüxsarə xanım ixtiyarsız üzünü açdı. T.Ş.Simurq. Tofiq ixtiyarsız olaraq dönüb dala baxdı. M.Rzaquluzade.
sif. Hüquqsuz, ixtiyarr olmayan.

İXTİYARSIZLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Heç bir şeye ixtiyarr, hüququ olmama; hüquqsuzluq.

İKEBÄNA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [yun.]
Gülbağlama seneti.
Süni ağac ve ya gül.

İKƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ağ. Qoşulduğu söz ve ya terkibde çağ, zaman, yaxud hal-veziyyet bildirir. Ol sərvin ayağı bağlı oldu; Azadə ikən adaqlı oldu. Füzuli. Tifli-məsum ikən günah etdin; Kəndi vicdanını təbah etdin. M.Ə.Sabir. [Murad] Nigarı daha kiçik bir qız ikən xoş-lamışdı. S.Hüseyn.

İKİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

miqd. s.
Birden sonra gelen eded
Iki dəfə iki. Dörddən iki çıxmaq. // Miq-darca iki bildirir. Iki kitab. Iki otaq. Iki qar-daş. Iki yoldaş.
Söhbətin bu yerində çayçı Qurban iki stəkan limonlu çay gətirdi. H.Nezerli. [Reşid:] [Beyim xala] cəmi-cüm-lətanı iki kərə mənim suallarıma bir qədər təfərrüatla cavab vermişdi. İ.Hüseynov.
dan. Bir neçe, çox az menasrnda. Iki sözü bir-birinə qoşa bilmir. Iki kəlmə ilə başa salmaq. Iki dəqiqə vaxtınızı alacağam.
[Qehreman:] Iki dəqiqə keçməmiş
. otaq-dan əvvəlcə dəhşətli və sonra zarıltıya çev-rilən bir səs eşitdim. H.Nezerli.
Beşballr sistemde şagirdin, telebenin müveffeqiyyetini gösteren nömre; "pis". 2 almaq. Heç
yə cavab verə bilmədi.
◊ İki ayağını bir başmağa təpmək
bax iki ayağını bir başmağa dirəmək
("ayaq1"da). [İbad:] Deyir, bəs dünən [Al-maz] iki ayağını təpmişdi bir başmağa? C.Cabbarlr. İki bədəndə bir ürək
sevgi-liler haqqrnda. İki cüt bir tək
çox az. İki-də bir
yarr. İki daşın arasında
çox na-münasib vaxtda, telesik. İki gözü
en ezizi, en isteklisi. İki gözünü bir deşikdən çı-xartmaq
bax gözünü çıxartmaq
ci menada ("göz"de). [Gülsenem:] [İmran] əgər görsə ki, biri camaata ziyan verir, onun iki gözünü bir deşikdən çıxarar. M.Hüseyn. İki güləşənin biri yıxılar məc.
çekişen, vuruşan iki terefden birinin meğlub olmasr menasrnda. [Kim ise:] Iki güləşənin biri yı-xılacaq. M.Hüseyn. İki könül bir olmaq
- birleşmek, sevişmek menasrnda. Əzizim, dalda yeri; Yel tutmaz dalda yeri; Iki könül bir olsa; Tez tapar dalda yeri. (Bayatr). İki yanına göz gəzdirmək
her terefine, etra-frna baxmaq. Xəlil iki yanına göz gəzdirdi. M.Hüseyn. İkidə-birdə
tez-tez. İkidən-birdən
heç (bir şeyin, hadisenin olmadr-ğrnr bildirir). Ikidən-birdən sizə gələnəm?
- [Kerbelayr:] Adə, ikidən-birdən qəzet alanam? M.Hüseyn. Heç ikidən-birdən gə-lib deyibsənmi ki, Zərəfşan, Kərim dayının haqqında belə deyirlər, nə qayıraq?.. İ.Hüseynov.
iki-iki zərf
Her birine, yaxud her de-fesine iki. Iki-iki alma vermək. Iki-iki düz-mək. Iki-iki ayırmaq.
İkisi yan-yana, ikisi bir yerde, birge, beraber. Iki-iki durmaq. Iki-iki oturmaq.
iki...
bu sayla elaqedar olan bir srra mü-rekkeb sözlerin birinci terkib hissesi; mes.: ikibaşlr, ikimotorlu, ikiotaqlr, ikiyerli.

İKİADAMLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. İki adam üçün olan, iki adam yerleşe bilen; ikineferlik. Ikiadamlıq çarpayı. Ikiadamlıq loja.

İKİADLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. İki ad daşryan, iki adr olan.

İKİAĞIZLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Her iki terefi kesen, iki tiyesi olan. Ikiağızlı bıçaq. Ikiağızlı xəncər.
- [Əlemdar:] Bu ikiağızlı qılıncımla onu qiymə-qiymə doğraram! S.Rehimov. Iki-ağızlı qılınclar havada bərq vurub sağı-solu biçir. Ə.Memmedxanlr.

İKİAKTLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. bax ikipərdəli. İKİARŞINLIQ sif. İki arşrn uzunluğunda olan.

İKİARVADLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. köhn. İki arvadr olan, iki arvad saxlayan. [Zeynal] tamamilə iki-evli, ikiarvadlı idi. S.Hüseyn. // İki qadrn olan. Ikiarvadlı ev süpürülməmiş qalar. (Mesel). // İs. menasrnda. [Gülsabah Meşe-di Qedime:] Hələ orada da sənin kimi ikiar-vadlılardan danışırlar. T.Ş.Simurq.

İKİARVADLILIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. köhn. İki arvadr olma, iki arvad saxlama. Məşədi Qədimin ikiarvadlılığı çoxdan deyildi. T.Ş.Simurq. [Ceyran] ümumiyyətlə, kənd kişilərini ikiar-vadlılıqda töhmətləndirirdi. S.Hüseyn.

İKİATLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. İki at qoşulmuş. Ikiatlı ara-ba. Ikiatlı fayton.

İKİATOMLU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. kim. İki atomdan ibaret olan. Ikiatomlu birləşmə.

İKİAVARLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. İki avarr olan; qoşaavarlr. Ikiavarlı qayıq.

İKİAYAQLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
İki ayağr olan.
məc. dan. İnsan menasrnda epitet kimi işlenir. [Xortdan:] Tehranda bir nəfər iki-ayaqlı qalmadı. Ə.Haqverdiyev.

İKİAYLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
İki ay davam eden ve ya davam etmiş. Ikiaylıq ezamiyyət. Ikiaylıq məzuniyyət. Ikiaylıq kurslar. // İki aydan bir neşr olunan, çrxan (jurnal, qezet ve s).
Yaşr iki aydan ibaret olan. Ikiaylıq uşaq.

İKİBARMAQLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Əlinde, ya ayağrnda ancaq iki barmağr olan.

İKİBAŞA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf Her iki terefe, her iki başa. Maşını ikibaşa danışmaq.

İKİBAŞLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
İki başr (ucu, qurtaraca-ğr) olan. Ikibaşlı ağac.
İki başr olan. Ikibaşlı heyvan.
[Der-viş:] Dünyamız dərə-təpəli, dərin-dərin qu-yulardır; qanxor, rəhmsiz, ikibaşlı əjdaha-lar,
deyib bağırırıq. A.Divanbeyoğlu.
Her iki teref üçün, hem o terefe, hem bu terefe. Ikibaşlı bilet. Ikibaşlı teleqram.
Laəlac qalıb, götürüb Kislovodskiyə ikibaşlı tel vurub bu barədə məsləhət soruşdum. C.Memmedquluzade. □ İkibaşlı qohum olmaq
qrz verib, qrz almaq. [Əsger:] Bax, bəy, indi ki mənimlə qohum olmaq istəyir-sən, gəl ikibaşlı qohum olaq. ü.Hacrbeyov. [Gövher:] Deməli, sən bizimlə ikibaşlı qo-hum olmaq istəyirsən? S.Rehman.
məc. İkimenalr, ikiterefli, iki cür başa düşüle bilen; aydrn, konkret olmayan, du¬manlr. [Deli Hesen dedi:] Koroğlu, sözün bir az ikibaşlıdı. "Koroğlu". Pərşan Qızye-tərin Salmanı bəyənmədiyini, sözlərinin iki-başlı (z.) olduğunu bilirdi. M.İbrahimov. Nərminə Şahmarın dediyi ikibaşlı sözün mənasını anladığı üçün ikibaşlı (z.) da ca-vab verdi. B.Bayramov.
◊ İkibaşlı qartal
çar Rusiyasrnrn dövlet gerbi
üzerinde qartalrn iki baş şeklinde tesviri (ümumiyyetle çarlrq simvolu). Fəqət məzlumlar qanına boyanmış ikibaşlı qartal çox davam edə bilməzdi. H.Nezerli.
.Iki-başlı qartal ilə "cümlə cahanı titrədən" im-periyanın sadiq nökəri Müqim bəy, rütbə etibarilə yüksəlmiş olsa belə, bu təzə qullu-ğunda nə zövq, nə də nəşə tapırdı. S.Rehi-mov. Bu zamandan IIIIvan
. qədim Vizan-tiya dövlət nişanı olan ikibaşlı qartalı öz dövlətinin nişanı kimi qəbul edir. M.İbrahi-mov. İkibaşlı zərərə düşmək
bir şeyin üstünde iki defe xerce düşmek, iki defe pul xerclemeli olmaq.

İKİBƏNDLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. əd. İki bendden ibaret olan. Ikibəndli şeir.

İKİBƏTNLİLƏR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. zool. Kiseli memeli heyvanlar ailesinden kiseli siçanlar fesilesi.