Multilingual Turkish Dictionary Turuz Dictionary

EB : Turuz Dictionary

ev. qon. qonut. yuva. izbə. daxma. qorab. qorav. çardaq. quraq. məsgən

EBRİQ : Turuz Dictionary

< evrik > ibrik (< evirmək) axıdan. evirerek içindeki suyu dökmek gibi.
ibriq \ < öprük\ axıcı nərsəni axıtmaq üçun, öprülmüş, somrulmuş biçimdə, öpüşlü, əmzikli qab

EÇƏNLƏR : Turuz Dictionary

-öz dilindən keçənlər, özgə dilə yananlar

EÇMƏYƏ : Turuz Dictionary

-bir yolu keçməyə gərəkən tanış, bələtçi: qılavuz.
ustanbul, suez boğazından qılavuzsuz keçmək olmaz.
önəmli körpülərdən keçmək qılavuz gərəkir

EÇQİ : Turuz Dictionary

geçi. keçi.
. eçgi (geçi) özü doğa albaymış, qoyqa anaçı giriptir. (geçi kəndisi doğuramamışkən, qoyuna əbəlik edməyə getmiş)

EÇTƏMƏNİ : Turuz Dictionary

-tox bala, eçtəməni oylabayt. (oylabayt: oylamaz: düşünməz). (uşağın qarnı toxdursa, heç nəməni (heç nəyi belə) düşünməz)

boy.
butun. bodun. millət.
bizlər ötünlü buta, təki, butun dursun!. (ötünlü: köçəri. keçəri. ölümlü. müvəqqəti duran) (buta: qol. dal. bir bütünə bağlı).
ül. yad. yabançı.
ül düşmək: ülə düşmək: ayrı düşmək. yad, qərib düşmək.¶-dil getdi, el getdi. ¶-el başqıları: xalq birinciləri. ¶-əl çırağı: ışdat. çırağ quvvə. məşəl..¶-sol əl: solay.
sağ əl:sağay..¶-yer basrığı dağ, bodun basrığı bağ. (basrığı: ağırlığı). (bodun: el). (toprağın, zəngilgi dağları ilə, ellərində ağırlığı, ucalığı, böyüklüyü bəyləri, bakanlanları, bilginləri, böyükləri ilə, tanınır..¶-yaman atlı el yıxar, yavan oğru ev..¶-el uykusu, dağ yuxusu ağır olur, çağır ha çağır..¶-yaman günlər ayağı, qara yaşlar axarı, elin durmuş dayağı, sınmaz beli, el dursun..¶-utanırsansa el içrə, üzü çoxlar utacaq. (üzü çoxlar: sırtıqlar)..¶-el içinə düşsə ayrılıq, yol salıb, qol atar yağrılıq (ayrılıq: iftiraq. nifaq). (yağrılıq: düşmançılıq)..¶-(haq qapısı, el qapısı). tanrıva tapın, elivə yapın. (əlindən gələn eyiliyi elivə edsən, tanrıva ibadət sayılır)..¶-(haq qapısı, el qapısı).
bu qapıdan qolba qanat qırılmadan keçilməz, əşsiz dossuz, arman amac tutulmadan girilməz. (qolba qanat qırılmadan: qurralıq, kibir atından enmədən). (arman
dalıcan gəzilən amac). (bu qapıda mənlik adı oxunmur, kimi kimə toxunmur, əldə ürək, içdə dilək, yürür gedir yorulmur). {bu qapıda gəzən, güdüsüz durur. (güdüsüz: təmənnasız)}..¶-(aşıq).
ciqqə dursun, bök dursun, oğul dursun, el dursun. (bu evrən aşıq oyunun andırır. bökdə durur, cikdə. hər necə olursa olsun, kişilik dursun, elim dursun. çevirəni, dunyanı dolandırıb çevirən, tanrı qulu, kişi oğlu, elimdir)..¶-dilsiz el qalmaz, tinsiz el durmaz!. (tin: duyqu, inanc, iç evrəni)..¶-dilsiz el qalmaz, tinsiz el durmaz!. (tin: duyqu, inanc, iç evrəni)..¶-şahım ali dərgəsi, uluların yergəsi, ellər gəlir birgəşir, el birliyi dirgəsi. (dərgəsi: barınqası. otrağı). (yergəsi: yeri). (dirgəsi: diriliyi..¶-bodun boynu yoğun olar, ona girən oyun olar..¶-el üstünləri: elin ən yaxcıları..¶-el, top başçısı: toqay. sərkərdə..¶-elin güvənli ağbirçəyi: arpal..¶-el güvəni, ağsaqqalı: arpağ..¶-el toçun: tamam millət..¶-yad elli: yadan.yaban. biqanə. xarici..¶-el yatmışda, çalpanqulağ yatmamış. (tapmaca) (it)..¶-sığırlı el ac qalmaz..¶-el baraq: mal məta'..¶-el üçün ölsən, gülər öl..¶-el oğrusuz, dağ börüsüz olmaz.¶-oxuyan el uzar, oxumaz el tozar
(uzar: yaşar. durar). (tozar: ölər. heç olar. yox olar). (heç el, biliksiz iliksiz yaşamı uyqulayamaz) (iliksiz: başarcaqsız).¶-çuval ağzını boğub bolsa, el ağzını tutub bolmaz..¶-məçidə, xoca tanrıdan ötür, el xocadan ötür gedər!..¶-el günə uyqun: el günə yaxımlı. xalqa, zamaniyə tənasüblü, munasib..¶-dilin danmış, torba ağız el olarmış!..¶-donun geni yırtılmaz, gəngəşli el yartılmaz. (ellər ara danışıq, qonuşuq olsa parçalanmaz)..¶-el dilə bağlı, yurd elə..¶-el elə sığar, ev evə sığmaz. (evdən evə ışıq düşməz: hər evin öz ışığı var). (ışıq: qiblə).¶-el elə söykənər, dağ dağa..¶-hər el çıxarın yaşır!.¶-öz dərəkin özün biç, el biçəni borc olsun. (dərəkin: tutarın. qiymətin).¶-nə olduğun tanıyan toplum, el olur, nə bilədiyin tanıyan toplum, devlət
(bilədiyin
başardığın. nəyə gücü çatdığın)..¶-el oğrusuz, dağ börüsüz olmaz.(börüsüz: qurdsuz).¶-sən sən ol, el sözüylə yola çıxma. el sözüylə yola çıxan, el yolunda yorular. (yorular: məhv olar)¶-yol yarağı yemik, el dayağı bilik. (yaraq: ləvazimat). (yemik: yemək. çörək) (dayaq: hami. püştiban). (bilik: ilim)..¶-el bayramı: il bayramı. novruz..¶-el qaldırar ağır daş, yel qoparar yenni daş. (yenni: yengi. yüngül). (yenni daşı yel qaldırar, ağır daşı el qaldırar)..¶-söz bilməyən elbaşı, el başına, yov çəkir. (yov çəkir: yamanlıq, bəla, düşman gətirir.).¶-eli gəzən, el tanır, yolu gəzən, yol tanır..¶-sonsuz olan yol batsın, başsız duran el batsın. (sonsuz olan yol batsın, başsız olan el batsın)..¶-uzaq olsun yol olsun, yava olsun, el olsun. (yava el: çağdaş olmayan el). yolun uzaqlığı, yolsuzluqdan yeğ gəlir, elsizlikdən, millətsizlikdən, qara bir kütlə yeğ gəlir. (bu söz kişini, öz elin xorlamaqdan çəkindirir, gücdə olsa, hər kimsə doğulduğu elin becərik, gəlişməsində uzun yardımda bulunması görgətilir (tovsiyə edilir)

EL : Turuz Dictionary

-bir el ki dosluğun (dosların) dərəkin bilmiyə, pis günə qalar.¶-el birikib, ağız birləşsin, elizə dosluq yerləşsin.¶-donun geni yırtılmaz, gəngəşli el yartılmaz. (ellər ara danışıq, qonuşuq olsa parçalanmaz).¶-el ağrısı az gəlməz, gengəşli don dar gəlməz. (elin hər gün üçün bir sorusu olr).¶-el dilə bağlı, yurd elə.¶-inamlı el yazıq deyil, kəndivi düşün.¶-oğru eli pozanmaz, dağı börü. el oğrusu tututlar, dağ börüsü boğular.¶-öz içində yatmadıq, el içində yatmaz. (yatmaq: gizli qalmaq).¶-el tabar: bodun boğun.¶-başlaq el. (azad el).¶-el içi, gəp içi. (el içi sözsüz olmaz).¶-el öz dəlisin tanıyır, bəllənmir kimə inanır.¶-yarışlarda yürüşlü, savaşlarda ürəkli, el dərdinə gərəkli

EL : Turuz Dictionary

il.
ərdəm başı dil, yardam başı il. (dil: söz). (dəğərlərin ən yüksəyi sözdür, kömək diləsən eldir) (eldən başqa umma yardım). (el yardımı tükənməz). ¶-el qalxar, duru qalxmaz. (duru:adət). (el unudulur, adət yox). ¶-eygin, el manın açmaz. (eygin: eyi olan. yaxcı olan). (yaxcı kişi el aybın (yada) açmaz). ¶-ilim bilim, dil tanımaz, el bilməz

EL : Turuz Dictionary

-el ardaqları:el ümənaları. ¶-göndəçisi, elçişi alçalan el batar, yüksələməz!.(göndəçi: xəbərçi. qazetəçi. jurnalist).¶-el ulus: bodun. xalq. ¶-içində arnal söz olanmaz (arnal: xas)

EL : Turuz Dictionary

kürüt (< kür. gür. gur). xalq. xəlq. budun. cəmiyyət. cəmaat. amm. imum.
yad.
yağış töksə sel alar, malın qalsa el alar.
dil bolmasa el bolmas, el bolmasa, yurt bolmas.
el dəlisin, kor çəliyin tanıyar.
dil olmasa, el olmaz. (dil yoxdusa , el yoxdu)
qara el
bayağı, sıradan olan.
qara el ağlı baş pozar. (qara el
bayağı, sıradan olan)
dilin atan kütlə olar el olmaz. (kütlə
biçimsiz bir yığın, topar).
el sılayar aş verər, uluğ sılar baş verər. (sılayar
sılar: lütf edər ). (uluğ: tanrı).
el ağzıyla ev qalmaz, ev ağzına el durar.
el atan daşa güc düşməz.
otur durmaq el ağziylə uyuşmaz, ini böyük şakaları tutuşmaz!!. (ini
kiçik)
el atsa daş dağ aşar, baş olmasa el çaşar. (baş
başçı)
cığrı izləsən yola varar, yolu izləsən elə.
öz içidə yatmaz gəp, el içidə yatarmı!. (içidə: içində)
el hovalı. elçi. elsevən.
elçi olub el obanı gəzərsən, hovan olub boy buxunun bəzərsən. (hovan
axmaq).
dil baylığı, el baylığı.(baylıq: devlət).
el basmaq: yağı basmaq: bir xalqa, düşmana cumub əsir edmək.
el istəməz, kimsə verməz.
el başdan gücalar, quş qanatdan. (başdan: ağıldan. bilgidən).
duyan qulaq, aydın söz , umaylı el açıq göz. (umaylı
baxtı açıq). (bir elgəni, milləti eşidən qulaq, aydın, açıq, doğru, qarışıqsız, qorxusuz qoxusuz söz, görən göz qurtarar).
çəkişsiz el, gərişsiz ev olmaz.
qardaş deyib güvənənim qurd oldu, qarayazı yad el bizə yurd oldu, yoldaş deyib yandım cana dərd oldu, vax neyləyin qay üstünə qay ömrüm. (qay
bəla. zülmət).
azıqsız çıxan yola, gəzər gözü el torbasın.
el oğrusuz, ev sözsüz, oğru tutular, söz açılar. (açılar: danışılar).
tanqalıqda çınğın çıxmaz bunu bil, nəmə olsan elin ilən olarsın, durmuş anlamın biləyin desən, el ağlasa ağlab, gülsə gülərsin. (oraz). (tanqalıqda: təklikdə. yekəlikdə). (çınğın: səsin). (durmuş
yaşam).
qulluq edib el könlünə dolgilən, yavalığın dibdən kolun yolgilən.
ölməyə qanat çalmam min nədəndən, bu yaz, bu el, bu dil məni gözləyir.{ölməyə könlüm dəl min nədəndən, bu yaz, bu el, bu dil məni gözləyir. (könlüm dəl: könlüm yox)}.
baş sınsa börk içində, qol sınsa yenğ içində, söz deyilsə el içində.
birlik yoxsa sürü qalmaz, birlik olsa el dağılmaz. (birlik
ittihad).
əl ayağın yığmaq: avaylamaq. önün almaq.
dilivi avayla.
əl ayağın avayla.
yalana öğrəşrən dili avaylamaq güc olur.
ilkin özünə, geyin özgüyə əl yetir. (geyin
sonra).
əl eləmək: enğ salmaq.
dilənçi yanında əl torbaya girilməz.
şaşılqan el yetməz qalır ərinə, birikkən el yetib aşmış ərini. (şaşılqan: saçılqan. mütəfərriq). (birikkən: müttəhid). (ərin: mənzil).
dil qorunur el içrə, qoç igitlər bağmanı, ana doğan danırsa , yadlar onun yağvanı. (doğan: qohum) (yağvanı: öcəni. ocanı. yağuçluq, düşmanlıq yapanı).
dar ağacın yıxanlar, dar başına çıxmasın, başda gücün gəzənlər, el yazısın yazmasın.
qanılmazı ələ salmaq, el içində dəb olub, sıra gəlmiş, dönə dönmüş, özü çönmüş lağ olub.
qapı məçidin, it yatmaz, xoca çörəgin el dadmaz.
ağızala el olmaz. (ağızala: bir ağız olmayan).
dəlisiz el olmaz, bəlisiz toy. (on kişi bir ara gəli, arada var biri dəli).
el köçsə oba qalmaz, dil çöksə el qalmaz.
el oxusun oylansın, öz başını qurtarsın.
el üçün bayraq açılsa dil durur.
qoral işlər, əl öğünər, qılıc işlər, qol öğünər, kəllə işlər, el sevinər. (qoral: arac).
özgürlüyündə dadı cibi pullu, el içində olub, qoşalıqdadır. (qoşalıq: cütdük. boydaşlıq).
el elə sığdı, ev evə sığmadı

EL : Turuz Dictionary

-el arxa: el tayfa. el uruğ.. (il o təbar).
el arxava tüpürüm.
el arxası ilə gəldilər.¶-bilimli el xar olmaz, (heç bir nəyə zar olmaz). (nəfsi).¶-yalançı çin aytmaz, çin aytsada, el inanmaz.¶-qılış tutuqsa, iş batar, ər tatıqsa, el batar.(tutuqsa: paslansa).(dadıqmaq: pasıqmaq. paslanmaq).¶-oxuyan el uzar, oxumaz el tozar. (bilikli, savadlı millət yüksələr, biliksiz el yoxsalar) (bilikdir ellərə dayaq, biliksiz el qaldı yayaq).¶-el iş yengimi: xalq iş qəhrəmanı.¶-el yaratcılığı: el törətciliyi. xalq icadkarlığı.¶-hər el çıxarın daşır.¶-arxalı el gur çapar, arxalı it qurd basar.¶-bilikdir ellərə dayaq, biliksiz el qalar yayaq. (oxuyan el uzar, oxumaz el tozar). (bilikli, savadlı millət yüksələr, biliksiz el yoxsalar).¶-el oğrusu, dağ börüsü qırılsın

EL : Turuz Dictionary

ölkə. məmləkət.
haçan elə uğrayacaqsız: haçan ölkəyə gedəcəksiz.
vilayət.
çoxdandı eldən çıxalı.
ərik. ərət. millət. xalq.
ərətlər ara: millətlər arası. beynəl miləli rəvabit.
ilkə. ulus. toplum. xalq. tayfa. çoxluq. bir yerə toplanmaq, qurulmaq. oxlos (yunan). aollexos (yunan). xaos (yunan). folk (ingilis) vulqus (latin). volk (alman)
balıq onqar su ilə, bilgə onqar el ilə. (onqar: əmələ gələr)
baş baş olsa, börk tapılıb baş qorar, başında baş yoxunsa, börklü olsun el savar. (savar: sovurar. dağıdar. bərbad edər)
dil yaşasın, el dursun.
dosd arama çiləsiz, el söyləyir biləsiz. (çiləsiz: dərdsiz)
el içrə gəzmək üçün, axmaqca danış, başlıca düşün. (başlıca: ağıllıca)
düz bəzənər, dağ bəzənər, çöl bəzənər, bağ bəzənər, el bəzənər, el bəyənər, yaz gəliri yaz gəlir.
el ağzına qalan, buğdan saqqaldan olar.
el dərəzində yaşamaq. (dərəzində: tarazında). xalq kimi sürmək.
el içrə yayılmış, ağzına düşmüş giz, sirr: əl budaq. elcarı.
hammı el: ər qamuğ. ərdin bəri. tamam millət.
indi bütün el, birbirindən çəkinir, gizlənir: indi tutuş elim saxlaşır.
qanansa de düzünü, özü qoyar duzunu, qanamaza de sözünü, yozar sözü el içində xar edər.
sürü itsiz, el yetisiz dinc almaz. (yetisiz: bilgəsiz)
qayası daşı dağ yaraşıqı, igid oğullar el yarşığı.
topla kəndin al ələ, el içində yararsan nəyə?.
yetib gəlyən el bayramı barınğıza qutayın. (yetib gəlyən: qarşıdan gələ). (barınğıza: hamınıza). (qutayın: qutlu olsun).
dili qalmaz,el qalmaz, yolçu qalmaz, yol qalmaz.
dilin yoxsa baş qalmaz, başın yoxsa el qalmaz
el yolunda.
güc yetirsə, qılmağımız borcumuz, yetməyirsə borcluyuz.
yolçu yoxsa yol batar, dili yoxsa el batar
el ağzında alalıq, sözün başa qadalıq. (el içrə sözbirliyi olmasa, ağzındaki
at əsrəgən yolda qalmaz, el əsrəgən çöldə qalmaz. (əsrəgən: əsirgəyən. qoruyan. baxan. göz olan. becərən)
bodun (el. millət) dərildi. (dərildi: yığıldı. toplandı).
el daynuğ:
elin güvəni, muridi e'timadı.
el ilə devlətin ortasında sözçü.
el içrə söz dağılmış ki. (dalığ: şayiə).
el ilkələri. (ilkə:
əkə. baş. rəis).
yağış gəlir bulutla, el baylığı buluqla. (buluqla: bilgiklə).
ata oğul dış bolmuş, doğma doğan yad olmuş, torqa başlar baş olmuş, şoraqlıqda göy çıxmaz, böylə eldən el çıxmaz. (dış bolmuş: yad olmuş). (doğma doğan: qohum tanış). (torqa: uşaq. axmaq). (şoraqlıqda: çoraqlıqda)

EL : Turuz Dictionary

gələn. gəlic. yad. yabançı. qırlı.
yollarda gəzən, el güvənliyin sağlayan, millətin əmniyyətin tə'min edən qadqol, polis işçisi: keşik < çəkik. çəkit. gəzik. qazaq. qayaq. qaraq. qaravul. qaraqol. qolaçan. döngəc. arqıc. gəşt. < gəzit< gəz.
iki kişi ilə oynanan el oyunu: gəməraltı

EL : Turuz Dictionary

boy. obağ. aymaq. oymaq. qovm. tibir. tübür. tübər ( < top) təbar. (tribe (ingilis) tayfa. qəbilə. əşirə.
toy. cəm.
el yanından (tərəfindən) eldən yığılan yardım, yarmağ: toyana. toyan. (toy: el. cəm).
el ara tezgi düşdü. (tezgi: tizgi: ( < tez. tiz) qoğala qaşdı. vəlvələ).
el içrə düşsə tazıt, bəlinməz birbirindən varlı nə yazıq. (tazıt: ürküş. vəhşət).
el oba: çəmrəm əmrəm.
üri (ur qoğ) qopsa, oğuş qağuş uklaşar, yağı qonsa, çəmrəm əmrəm toplaşar. {ur qoğ: vur qoğ. ür küy. səs küy. hay küy. (bang o həyahu) cağ cuğ}. (səs küy qalxsa, qohum qonşu yığışar, düşman gəlsə, el oba yığışar).
el toxaları. (tuqa. toxa: ərginib, yaşlanan).
bəylik nədir bilməyən, xorlanmadıq el qalmaz.
el qəbilə: il o təbar. soy toy.
yan el: yad el.
yarın yolqansa, el yolqanır. (yarın: kürəyi quran iki ənli sümük). (yolqanmaq: solqanmaq: zayıflamaq. (# bolqanmaq: şişmək. güclənmək) hər nəyin gücü belində, kürəyindədir