Multilingual Turkish Dictionary Turuz Dictionary

TƏMİM : Turuz Dictionary

baraş nisgil tikan tək sancılıb başə, baraşqa yox ümidim gecdi artıq son dəmim gəlmiş. (baraş: vəslət. vüsal). (baraşqa: vüsalə)

yaş ötər, ölüm ötməz, dəmim gələr, dilək çatmaz, əlim yetər, dişim batmaz, ayaq qaçar baş saxlar, ayaq yürür, yol bitirir, söz acısı baş. yalan dünya, yaman dünya.
dişim evdə, könül şad, sevim içdə, dəmim çağ, pulum cibdə, kefim saz

TƏMİN : Turuz Dictionary

dəmin. dəğmin. ''bir az olar, elə indi'' anlamında deyim.
dəmin yedim

TƏMİN : Turuz Dictionary

dəmin. indi. əlan.
enik gəldim

TƏMİN : Turuz Dictionary

aldanırsın dününə, qalırsın qara gününə, gəlcəyini güdənlər, heç dönərmiş dününə. oxun atmış yayın gizmiş, dəmin almış qəmin vermiş bu evrən. (yalan dünya).
kim qəmivə batdı o, dünya dəmin itirdi, enginə dalmış biri, evrən gözündə qalmaz. (enginə: ummana. uqyanusa)

TƏMİR : Turuz Dictionary

-dəmir qapı ağac qapıya diləyi düşər.(diləyi düşmək: işi düşmək).¶-altın qılıc dəmir açar, çəlik yarar. (qılıc: yaraq) (çəlik: polad)

TƏMİR : Turuz Dictionary

-altına, dəmir azmaz, ölülər diril verməz, yaşlılar gəniclənməz, çoğan dönüb, evlər yıxar demişlər

TƏMİR : Turuz Dictionary

-buq, barmaqlıq, mil biçimində ağac, dəmir çəmbər: qapsaq qasnaq qapsnaq. qarsaq. qasaq. çuqors. qurs. qorumalıq. qorğuncalıq.
uşağı qoy qasnaqda oynasın.
oyun qasnağı.
orsanmış dəmir, dəmiri yeyir. (orsanmış: oğsanmış. yoğrunmuş. döğülmüş. ov

TƏMİR : Turuz Dictionary

-dəmir almaq: ləngər almaq. köçmək.
artıq dəmir almaq günü gəlmişsə çağundan, boşlunqa gedən bir gəmi qalxar bu barından. (dəmir almaq: ləngər almaq. köçmək). (boşlunqa: qozovaya. məçhulluqa. fənaya). (barından: limandan).¶-dəmir atmaq: dəmir salmaq: ləngər atmaq. ləngər salmaq.¶-çalınmış, tapdanmış, döğülmuş dəmir: çəlik. (< çal). polad.¶-tapdanmış dəmir: çəlik. polad.
dil ətdən, çəlik əridir

TƏMİR : Turuz Dictionary

-dəmir yol: bağal. reyl

TƏMİR : Turuz Dictionary

-dəmir yol: dəmril.
dəmril qoluq: (dəmir yol hərəkət şö'bəsi)

TƏMİR : Turuz Dictionary

-dəmiri tovlu, təndiri isti saxla..¶-dəmir para: xırda para. dınqır..¶-ərik dəmir, qurquşum: qortağ..¶-dəmir tor dəmir ağ: türmə..¶-tökmə dəmir: çoğun. çuğun. çönğür..¶-göy dəmir geri durmaz: qara dəmir kəsib gedər. sözündə qara dəmir kimi dur..¶-saban dəmiri: pulluq dəmiri. gavan. gəvən. (< gəvmək: bölüb əzmək. çeğmək. çeğnəmək)..¶-dəmir yolu: dəmriz (dəmir iz)..¶-dəmir yolu durağı: dəmizgə. (dəmir iz)

TƏMİR : Turuz Dictionary

-qurç dəmir: çəlik. polad..¶-dəmir toxmaq: basuğ. basur. güp. gürüz..¶-dəmir həlqə: qond. çəmbər. qors. qurs. pərçim..¶-dəmir, tovla bəkiyər..¶-türk dəmir deyir, pas yeyə. (pas:
dəmir pası, pusu.
fars. tat)

TƏMİR : Turuz Dictionary

əriyit dəmir: tökmə dəmir. (əriyit: tökmə. qoyma).
çürür dəmir nəmişlə, oxur yellər qəmişlə.
işlənən dəmir ışıldar, çalınan qılıc pas almaz.
dəmir döğən dəmirçi, gəp gəpləyən gəpirçi (olur).
bağrı dəmir pas atar
quru ağac əğilməz, soyuq dəmir döğülməz.
yumuşaq dəmir olunmaz.
gəmik gəmiyi, dəmir dəmiri, çivi çiviyi sökər.
kişi qızıqda sınanar, altın otda, dəmir kürədə. (qızıqda
hirslilikdə, sınırlıqa).
dəmir dəmiri döğər, biri isdi biri soyuq.
dözümlüdə san çalışmaz, oy alışmaz, baş yerində soyuq kəssək, dəmir daşşaq bitərmiş.
o nədir oxşayır dəmir yükünə, ağırlıq edər alsan çiğinə, atar pasın qoysan yerinə.
o dosdur oxşur dəmir yükünə, ağırlıq edər alsan çiğinə, atar pasın qoysan yerinə.
ərkim dəmir: altın. qızıl. (ərkim: ali)

TƏMİR : Turuz Dictionary

-dəmir təpən dəmirçi, oraq uran biçinçi, toxum əkən əkinçi, odun yaran odunçu. (təpən: soxan. döğən).
dəmir soxmaq: dəmir döğmək. (soxmaq: soxunmaq. vurmaq. çalmaq. salmaq).
töğülən dəmir sınmasa, sindan olur. (sindan: zindan: örsan. örsən. üstün döğülən ağır batman kündə dəmir).
ağac, dəmir kimi sərt nərsələrə sürtərək kəsməkdə işlənən uzun, sivri dişli, çəlik arac: dişdara. dişdaraq. dişdərə. dişdərək. kəstərə. kəstərək. təstərə. əğə. ərə. torpu.
barmaq biçimində, ardı sıra, yassı yaxud dikə taxılan ağac, dəmir çubuğların, tellərin, millərin hər biri: tərcə. dəric. dərim. darıc. tarıc. tarım. dərcə. ərcə. ərdə.
qapı, pəncərəni çərçivəyə asmağa, tutturmağa yarar dəmir çalkeçitli çəngəl: qapı, pəncərə qopcası, rezvəsi, rəzəsi. dolab. dolqab.
təkdəmir: təkdib. təktüb. təktük (əsl. nəsəb. zat) dibtibir. dibtübür. dibdəmir. kök kütük. çüt kütük. tük kök. soy kök. him tim. (bix o bon. rəg o rişə. şaludə).
dəmir soxmaq: dəmir dövmək. (soxmaq: soxumaq. dövmək).
tiftik, pürüzü yandırmaq üçün parçanın üzərinə basılaraq, sürülərək işlənən isti dəmir tikəsi: ütük. ütü. (
< ütmək: yandırmaq.
ötük < sürtmə aracı. mala.
< itik: itmə, basma, fişar vermə aracı).
üstün döğülən ağır batman kündə dəmir: örsan. örsən. sindan. zindan.
töğülən dəmir sınmasa, sindan olur

TƏMİR : Turuz Dictionary

-bir yerdən nərsəni çıxartmaq (ocağdan od, kül), tıxanmış nərsəni açmaq (lülə), nərsəni qarıştırmaq (simit, malat) üçün işlənən uzun saplı dəmir arac: gəlbəri. gəlvəc.
cilovun, atın ağzına girən dəmir çatalı: gəmə damağı.
qatamanı, qatnanı, zəncir ucların birbirinə bağlayan, tutturan dəmir çəngəl, giriv, giliv: gərdənə. girdənə. gərdənlik. girdənlik.
ocağa güğüm, çaydan, qazan asılan dəmir sap, qatama, qatana, zəncir.
gələmbur.
dəmir ərəsi, əğəsi, kərəsi, kəğəsi: kəsgi.
dəmir, bərk nərsə kəsməkdə işlənilən, qalın piçaq biçimli olub, arxasından çəkiclə vuraraq yeridilən iti arac: kəsgi. biçgi. yarqı. kəsər. tirə. dırnaq.
saplardan, dəmir tellərdən dartılara düzənlənən ələk: gərçil. qəlbir.
övəndirənin alt ucundaki dəmir arac: geçənəz. gəzənək. qazanaq.
nərsəni asmaq üçün ucu çəngəlli dəmir, ağac: gərüc. asma.
qapının bağlılığın sağlatmaq üçün dalına keçirilən təxdə, dəmir işgil: kitil. kilit. kilitqan. kitilqan. qapıdalı. qapdalı. götün. qıçın. quçun. qışın.
kəngəri qazıb çıxaran incə dəmir: kəngərğan.
qoşa nərsəni sürmə, daşıma üçün altına uzadılan yuvarlaq ağac, dəmir: qəltək

TƏMİR : Turuz Dictionary

-nərsəni basmaq, ağırlatmaq, gücətmək üçün üzərinə qoyulan, sallanan ağırlıq, daş, dəmir: qıltın. qaltın. ağırşaq

TƏMİRAQ : Turuz Dictionary

dəmir ağ. dəmir qəfəs

TƏMİRÇİ : Turuz Dictionary

döğə döğə dəmirçi, it oğlu it gəmikçi.
döğə döğə dəmirçi, aça aça əğimçi. (əğimçi: yun əğidən. hallac)

TƏMİRÇİ : Turuz Dictionary

-dəmirçi atı, taxovsuz olur. (taxov. nal)

TƏMİRÇİ : Turuz Dictionary

dəmirçi. (əzmkar. sabitqədəm. puştkarlı)

TƏMİRÇİ : Turuz Dictionary

-uçqundan qorxan, dəmirçi olmaz

TƏMİRÇİ : Turuz Dictionary

dəmir döğən dəmirçi, gəp gəpləyən gəpirçi (olur).
döğə döğə dəmirçi, yapa yapa çörəkçi olar

TƏMİRÇİ : Turuz Dictionary

-dəmir təpən dəmirçi, oraq uran biçinçi, toxum əkən əkinçi, odun yaran odunçu. (təpən: soxan. döğən)

TƏMİRÇİNİN : Turuz Dictionary

-bəxdəvərin başı qalsız, dəmirçinin atı taxsız. (qalsız: qovqasız). (taxsız: nalsız)