Multilingual Turkish Dictionary

تورکجه

تورکجه
آذ : تورکجه تورکجه

[باخ]آز

آذر 1 : تورکجه تورکجه

[اؤزل آد]
آذربایجان تورکلرینین قیساتیلمیش آدی، آذر ائلینه منسوب اوْلان انسانلار؛ بوُ آد شرکت ، قوُروم و اؤزل آدلاردا ایشله¬نه¬رک آذربایجان آدینا اشارتدیر (فا:آذربایجانی).
بوردا اشاره ائتمه¬گه دَیر، حضرت ابراهیمین اجدادینین آدلاری تارُخ و آذر اولماسی و بو آدلارین تورک›توُروخ و آذر ائللری آدیلا مطابق اولماسی ایلگینج اولاراق آراشدیریلمالیدیر و اؤزللیکله چوخلو نشانه‏لر ح ابراهیمین سومرلردن اولماسینی گؤسته¬ره‏رک اونون اوشاقلارینی و بؤیوک پیغمبرلرین تورک سوْیلو اولماغینا اشارتدیر.
ایندی قیز آدی کیمی ایشله نیر.
آذر2(اآ،یازار) ابراهیم بگ آذر (
1257هـ ق) قاراباغ شاعرلریندندیر117 (فا:إ).
آذر3(اآ،یازار)(ه
1287)مشدی آذرمجید اوْغلو امام علی زاده باکی‏لی شاعردیر117 (فا:إ)

آذربایجان : تورکجه تورکجه

[اؤزل آد]آذربایجان¬بؤلگه¬سی¬تاریخ بویو مختلف سؤیله نیش¬لرله آدلانیبدیر: آسور داشیازی¬لاریندا: آنتارپاتی/ آندیریاپاتیاتو، پهلویجه: آتورپاتکان/ آذربایگان/ آذربادگان، یونانجا: آتروپاتنه/ آتروپاتئس، آتراپئس، آکروپاتئن، آتروپاتیا/ آدَربیگانون/ آذربایگانون، سریانی¬جه: آذربایغان، ارمنیجه: آذربایاقان/آذربادگان، عربجه: آذربیجان، و سوْن اوْلاراق بو بؤلگه ده یاشایان ملت بورایا آذربایجان سؤیله¬ییبدیر، یازیلان سؤیله¬نیشلرین ایچینده مختلف لهجه و دئییش لره باخمایاراق ایکی سؤیله¬نیش آغیر باسیر، بیرینجی¬سی آذربایجان و ایکینجی¬سی آتروپاتئن، آذربایجان سؤزونو ایندیلیکده چوخ بیلگینلر و اؤزللیکله تورک آیدینلاری آز+ارـبای+جان/قان شکلینده یوروملا¬یاراق آز ائلینین زنگین یوردو معنالاییرلار، و آتروپاتئن سؤزوده آت/اوت/اوْد+ ار+ پات+ ان سؤزلریندن دوٌزه¬له¬رک، اوْد اری ویا اوْد قوْرویوجوسو انسانلارین یوردودور، اوْد مفهومو بؤلگه¬ده قوتسال ساییلاراق آذر سؤزونده ده اؤزونو نشان وئریر و آذربایجانا اوْدلار یوردو آدینی¬دا وئریرلر، پات سؤزو سومرجه¬ده پاتئسی شکلینده شهر قورویوجو¬سو آنلامیندادیر،سؤیله¬نن سؤز و مفهوملارین تاریخجه بیربیرینه دَییشیلمه¬ سی دیل باخیمیندن دا معنالیدیر و بوُ ایکی کلمه نین ایلگی سی منطق¬لی دیر، یئنه ده بیر سؤزه اشاره اوْلونمالیدیر: «آسار» سؤزو سوُمرجه¬ده گؤی تانریلارینین بیرینین آدی اوْلاراق ایشلنمیشدی و بو کلمه آترو و آذر سؤزونه چوٌخ یاخیندیر و بو کلمه¬نین چوخ اسکی¬لیگینی نشان وئریر، (اشاره اوْلونمالیدیر: آز+ار سؤزو تورک بوْیلارینین آدیندا بوْل بوْل ایشله¬نیر: خزر، قاجار، بولغار، مجار...؛ یئنه¬ده: آتروپاتئن سؤزو چوخ اسکی¬لره و م.ق 8جی یوٌزیله دایانیر، بیلگی یئترسیزلیگیندن دولایی دهخدا سؤزلوگونده آتروپاتئن، اسکندرین سردارلاریندان تانیناراق بؤلگه آدیدا بوندان آلینماسی سانیلیبدیر (م.ق 3جو یوٌزیل)، آکادمیسین مار، آتروپات سؤزونو آتروپات حکومتیندن قاباقجادا اوْلدوغونو سؤیله¬یه¬رک آذربایجانین بؤیوک طایفا آدیلاریندان بیلیر)

آذربایجان¬اؤلکه¬سینین ان اسکی لرده اوْلان آدی : تورکجه تورکجه

[اؤزل آد] م.ق
716 ایللرینده آشورشاهی 2جی سارقون آذربایجانین دوْغوسونا هجوم ائدیر و «آندیریاپاتیاتو» وآیری اوْخونوشا گؤره «آنتارپاتی»{آتارپاتی} آدلی بؤلگه¬دن سؤز ائدیر، آراشدیرماجی لاردان «کنودت تسون، کلائور، روست» بو آدی آذربایجان آدیلا عینی لشدیریللر، آممّا «نلدکه، دیاکونوف، اشترک» بو نظریه¬یه قارشی دیلار، البتده بطلمیوس‘ا نسبت وئریلن و اشکانلی¬لار دؤورونه عاید بیر خریطه ده «آنتروپاتیا antropatia» آدی ایشله¬نیر و بوُ بؤلگه ماد/مدیا اؤلکه سینین قوُزئیینده نشان وئریلیر (بطلمیوس 167 م ایلینده فوْت ائدیبدیر)، یئنه ده، بوُ کلمه لرین انطباقی اوْنو آتروپات/ آتروپاتئن سؤزوندن چوخ اسکی اوْلدوغونو گؤسته¬ریر. (قایناق: ارشادی فر، دیلماج سایی
29). باخ: توُروک

آذربایجان¬بؤلگه¬سینین¬سیْنیرلاری و دیلی : تورکجه تورکجه

[اؤزل آد]آذربایجان اؤلکه سینین سیْنیرلاری تاریخی سندلره گؤره: شرقدن زنجان قزوین و ری، گونئی دن همدان، قوزئی¬دن قفقازلاردا دربند و غربدن توٌرکیه و عثمانلی‏سینیرلارینا قدر اوزانیر، عرب یازاری ابن¬هُشام دئییر:«آذربایجان قدیمدن توٌرکلرین اؤلکه¬سیدیر»214، تاریخِ¬بلعمی¬ده اسلام دان قاباقکی حادثه لره اشاره ائده¬رک آذربایجانین تورکلرین الینده اولماسیندان آچیقجا سؤز آچیر (فا:آذربایجان)

آذربایجان¬توٌرکجه¬سینده¬¬آیلار : تورکجه تورکجه

[آد]آذربایجاندا گونش¬ایلی¬ آی¬آدلاری صحاح¬العجم(هـ730) کتابیندا بئیله سیرالانیبدیر (ایلک یاز آیی، اوْرتایاز، سوْن یاز، ایلک¬یای،اوْرتایای، سون-یای، ایلک¬گوٌز، اوْرتاگوٌز،سون¬گوٌز، ایلک¬قیْش، اورتاقیْش، سون-قیْش)،فلکی¬بورجلار اساسیندا اسکی تورک آیلاری بئیله-ایدی(قوْچ،بوغا،ائکیزلر،یئنقج،آسلان، باشاق، تره‏زی، چایان، اوْخ/یای، اوْغلاق، قوْوا، بالیق)، اؤنَری¬ اوْلاراق ¬آراشدیرماجی بهرام اسدی بوآدلاری بئیله وئریبدیر (آغلارگوٌلر، گوٌلن، قیْزاران، قوْراپیشیرن،قوُیروق دوْغان، زوُمار، خزل، قیْروْو، آذر، چیلله، دوْندوران، بایرام¬آیی)؛ تورکیه¬ده ¬آیلار میلادی ¬ایلی ¬اساسیندا بئیله¬دیر (اوْجاق، شوُبات، مارت،نئیسان، ماییْس،هازیران، تموز، آگوستوس، ائیلول،ائکیم،قاسیم،آرالیق)،آذربایجان-جمهوریتینده میلادی آیلار بئیله¬دیر (یانوار، فئورال، مارت، آپریل، مای، اییوُن، اییول،آوقوسْت،سئنتیابر،اوْکتیابر،نویابر،دکابر)، آذربایجاندا اؤنَری اولاراق میلادی ایلی اساسیندا آدلار بئیله اوُیقوندور (اوْجاق، اوْرتاقیش، بایرام، نئیسان، اورتایاز، سوْن¬یاز، تموز، اورتایای، زوُمار،¬باشگوٌز، قیْروْو، آرالیق)

آذربایجانجا : تورکجه تورکجه

[آد]آذربایجان دیلینده (فا: ترکیِ آذربایجانی)

آذربایجاندانفوس¬اوْرانی : تورکجه تورکجه

[باخ]باتی¬آذربایجاندانفوس¬اوْرانی

آذربایجان¬دیلینین¬یئنی¬لاتین-الفباسی : تورکجه تورکجه

[اؤزل آد]لاتین¬الفبا آذربایجان جمهوریتینده ایشله¬نیر، ایران آذربایجانیندا ایسه ساده-جه بعضی یایینلاردا و همچینین کلمه‏لرین تلفظ‘نو یازماق اوچون استفاده اولونور (فا:الفبای¬لاتین¬ِترکیِ¬آذربایجانی) aa, bb, cc, çç, dd, əə, ee, ff, qq, gg, ğğ, hh, xx, iı, ii, jj, kk, ll, mm, nn, oo, öö, pp, rr, ss, şş, tt, uu, üü, vv, yy, zz

آذربایجان¬رقصلری : تورکجه تورکجه

[آد]آذربایجان رقص لری چوْخ متنوع حالدا مختلف بؤلگه¬لرده اوْینانیر، اوْنلاری توْپلاغا «اؤزل¬لیکله اوْخونان مختلف شعر و تصویری حالتلر» بؤیوک امک گره¬ییر، بوُرادا ساده¬جه اوْنلاردان بیر سیرا آدلار قئید اوْلونور: آبایی، آذربایجان، آستاقاراباغی، آسما کسمه، آغیرقاراداغی، آلچاگوٌلو، آواری، آی¬بری باخ، انزه¬لی، اوٌچ¬بادام بیر قوْز، اوٌچ نوٌمره دؤرد نوٌمره و
..، اوٌچ آیاق، اوُزون دره، اوْن دؤرد نوٌمره، ایکی آروادلی، بیریلیانت، بنؤوشه، پهلوانی، تامارا، توْی رقصی، توُراجی، تره¬کمه، جامیش باغا گیردی، جنگی، جئیرانی، جهری¬بَگیم، چاتتادی، چال پاپاق، چیت تومان، خالاباجی/ جئیران¬بالا/ قاچای¬بالا، خان¬چوْبانی، دارتما یاخام ¬جیریلدی، دارچینی، دسمالی، رنگی، ذوُغالی، ساری باش، ساموخ، سمَنی، شالاخو، شاهسَوَنی، شکی، ایننابی/عنّابی، قازاغی، قایتاغی، قوْچعلی، قوْفتا، قیْقیلدا، قیْزلاربولاغی، قیزیل¬گوٌل، کئچی¬ممه¬سی، کسمه، کندیری، کوْراوْغلو، کوْراوْغلو قایتارماسی، گلین¬آتلاندی، گلین گتیرمه، گلین هاواسی،گوٌل¬گز،گوٌلمه¬یی،لاله،مجسمه،میصری،میرزه¬یی، میرواری، نازنازی، واغزالی، وئلاچوْلا، هالای، حئیرانی، هئیواگوٌلو، یاللی، یئرلی-رقص، یوٌزبیر (قایناق: حسنوْف، کمال)، بوُ رقص لرده اوْخوماقلار و اوْنون یئهین و یا آرام حالتلری ده مختلف وضعیتلر تؤره¬دیر، مثلا توْولاما اوْخوماغی «توْولاما توْولاما توْولاما گلین، الینده ناردانا اوْیناما گلین»، عسگرخانی، یان باستی، و بوجور اوْخوماق¬ لاردا آهنگین یئهین¬لیگینه گؤره رقصین شکلی دَییشیلیر

آذربایجان¬عاشیقلاری : تورکجه تورکجه

[آد]باخ: عاشیقلار

آذربایجان¬موسیقی-عالیملری : تورکجه تورکجه

[آد] آذربایجان¬ موسیقی¬سینده و اؤزل¬لیکله موغاملاردا اؤنملی بیلگینلره اشاره ائتمک اوْلار: میرمحسن نوّاب، فتح الله شیروانی، صفی الدین اورمَوی، عبدالقادر مراغه¬ای، فارابی، ابن¬سینا، امیرعلیشیرنوایی، اوٌزئییر حاجی بگلی

آذربایجانلی : تورکجه تورکجه

[آد] آذربایجان¬ اهالی‏سیندن اولان (فا:آذربایجانی)

آذربایجانلی : تورکجه تورکجه

[اؤزل آد]میرزابگ¬آذربایجانلی،م
17 جی یوٌزیلده یاشایاراق آذربایجان موسیقی بیلگینی کیمی تانینیر

آذربایجان¬ملّتی : تورکجه تورکجه

[اؤزل آد]بعضی¬بیلگینلرین¬دئییشینه گؤره آذربایجان توٌرک¬ملّتی¬نین ایندیکی شکیلده وُجودا گلمه¬سینده قاراقوْیونلولارین امه‏یی بؤیوک اوْلموشدور و بو امک سوْنوجو آذربایجانلیلار بیر واحد بؤیوک ملّت حالینا گلدی، سوْنراکی دؤنملر بو بیرلیگین گوٌجلنمه سینده قیْزیلباش و شاهسَون ائللری ائتگین اوْلموشدولار، بوُ ائللر بوٌتون ایله اوْغوز بوْیلارینداندیلار، ایندیلیکده بوُ ائللر کؤچه¬ری یاشامدان تماماً یئرله¬شیک یاشاما کئچیبلر و چوْخ آزاراق اسکی وضعیتده گؤرونوللر، «ایران آمار مرکزی» بؤلگه¬لری اساس توُتاراق، اوْنلاری شاهسون، قاراداغ، قاشقای، ساوه، اراک و همدان ائللرینه بؤلورلر و بعضاً ده بعضی طایفالاری مستقل حالدا گؤسته¬ریر، مستقل طایفالاردان بوُنلاری آد آپاریللار «آغ¬باشلو، اینانلو، بالکانلو، چله¬بیانلو، حیدرلو، حاج¬اللو، قاراموسالو، پوْلادلو، گوْرانلار/گؤرنلر، آرتیق بیلگی اوٌچون بیرلیکلرین آدینا رجوع ائتمک اوْلار

آذربایجان¬موغاملاری : تورکجه تورکجه

[آد]آذربایجان¬موسیقی‏سینده موغاملارین اؤنملی یئری وار، چوخلو موسیقی بیلگینلری موغاملاری 12 دسگاها بؤلوللر:
دوٌزلوک¬موُغامی (راست موُغامی).
اؤیود موُغامی (شوُر موُغامی).
سئوگی موُغامی، سئیگاه (سه گاه).
یوٌروش (چهارگاه).
گلین موُغام/ موُغاملار گلینی (بایات شیراز).
شوشتر.
هوُمایون.
اوُچوروم موُغامی (ماهور).
بایات قاجار
اوْرتا اوچوُروم (اوْرتاماهور).
نیسگیل موُغامی (زابوُل سئیگاهی، ‌زابول موُغامی).
دوْگاه (آچیقلامالار اوٌچون هر سؤزجوگه رجوع ائتمک اولار، باخ: قیسسا موُغاملار، ‌ریتمیک موُغاملار) (فا:موسیقی مقامی آذربایجان)

آذربایجان¬یئرآدلاری : تورکجه تورکجه

[اؤزل آد]باخ: کندآدلاری

آذربایجانین اسکی داستانلاری : تورکجه تورکجه

[اؤزل آد]باخ: بیلگه میش، یاشام سوُیو افسانه سی

آذربایجانین بیلگین قادینلاری : تورکجه تورکجه

[آد]آذربایجاندا چوخ تانینمیش شاعر،یازار،سیاستچی¬وبیلگین و بو بؤلگه‏یه ¬خدمتلر ائله¬ین¬ بؤیوک قادینلاردان آد آپارماق اوْلار، بوردا فقط بیر نئچه¬سینین آدینا اشاره ¬-اولونور:پریخان¬خانیم(شاه¬طهماسب‘ین¬قیزی، حکومتچی)، زینب¬بیگم (شاه¬اسماعیل ‘ین¬قیزی، حکومتچی)، بی¬بی¬آتونی (امیرعلیشیر نوایی‏نین¬مشاوری)، آبیش¬خاتون (سالغورلاردان، حکومتچی)، آرایش بیگم (823هـ،شاعر)، آذر (1100هـ، نقّاش)، زوٌبیده استانبوللو (1194هـ شاعر)، والیه خانیم (1312گوٌنش، تئاترچی)... (فا:زنان عالِم آذربایجانی)

آذربایجانین¬غربینده-یاشایان¬کؤچَری-بوْیلار(غربی-آذربایجان) : تورکجه تورکجه

[آد]-بوُ طایفالار چوْخراق کؤچه¬ری یاشام سوٌره¬رک دیل جهتیندن چوخو کوٌرمانج تورکلری کاتئقوری سینده یئر آلیرلار، البته بیر سیراسی نئچه یوز ایلدن بری تورکجه دانیشاراق، بیرعدّه¬سیده سنّی مذهب اولاراق تورک بوْیلاری کیمی تانینیرلار و بیر سیراسیدا کوردله¬شه¬رک اؤزل کورد لهجه¬لریله دانیشیرلار، باخ: کوٌرمانج،
-ماکی-شهرینین¬طایفالاری:
میلان کورد طایفاسی اولاراق میلانلو و خلکانلو طایفالارینا بؤلونور:
میلانلولار 5 طایفادیلار (بعضا بوُ بوْیو میل آدلی شخصه منسوب بیلیرلر و بعضیلری مِل سؤزونو کوردجه ده داغین خط¬الرّسی معنالاییر):
شیخ کانلو: (نادرشاه زامانی خوراسانا کؤچوبلر و اوْرانین بؤیوک کورمانج بوْیودور).
دودکانلو
ممکانلو.
مندوله کانلو.
سارمانلو/ شاتویی.
خلکانلو:
دلایی.
کئچلانلو.
امویی.
قوُردویی.
مرویی.
گلی کانلو.
خزویی/خزایی، بوُ طایفالارین اوْبالاریندان بوُنلارادا اشاره اوْلونوبدور: (پیرویی، گوجکی، مَهمِی¬یی، حَسویی، شَمویی، الخویی، میرزه یی، نَمویی، مستویی، شرفی، حاجی محمدی)
-خوی-طایفالاری: زیلان: بوُ طایفا کورمانج بوْیلاری بیرلیگی اوْلاراق ماکی و خوی اطرافیندا یئرلشیبلر (داستانلارا گؤره بؤیوکلردن بیرینین ایکی اوْغلو میل و زیل آدیندا میلان و زیلان بوْی لارینی وُجودا گتیریبلر، زیل‘ین نوه¬سی جلال‘ین اوْغوللاری حیدر و بروُ آدیندایدی اوْنلارین طایفالاری جلالی ، حیدرانلو و بروکی اوْلوبدور، حیدرانلو لاری حیدرکرّار آدینادا باغلایانلار واردیر. بعضا دئییلیرکی زیلان سؤزو تورکیه ده زیلان دره سی آدیندان آلینیبدیر)، بیر سیرا قایناقلاردا زیلان ائلینی بوُ طایفالارین بیرلشمه سی بیلیرلر (حیدرانلو، کوٌره سوننو، سیپکی، جلالی، بروکی، بعضا دوٌنبولولرده بوُ سیْرادا یئر آلیرلار).
-دوٌنبولولر: بوُ بویلار خوی شهرینین ان قدیم کورمانج طایفالارینداندیلار و تورکجه دن باشقا دیل دانیشمازلار و تورک عالمینه ده بؤیوک عالیم لر وئریبلر، بعضا اوْنلاری سلیمانیه کوردلریندن اوْلدوغونو یازارلار حالبوکی کورمانج بوْیلاریندان قئید اوْلماسی دوٌزراقدیر.
کوره¬سوننولر(کره¬سنی)(بعضاً بوُ بوْیون کورد اوْلدوق ¬لارینی یازارلار،بوموضوع دوٌزگون دَییلدیر و بوُ طایفا بیر تورک طایفاسیدیر و مغرض¬لر اوْنلاری سوٌننو مذهب اوْلدوقلاری اوٌچون آیری قوْوملارا باغلاماق ایسته ییرلر و البتده تورکلرین بؤیوک بؤلومو سوٌننو مذهبدیلر)
قلیکی: قلیکی¬لر بوُکی¬لرین بیر قوْلو ساییلیرلار، بؤیوک لری جعفرقلیکی¬خلج کندینده-دیر،اوْنلاری¬شرویی و چلویی¬ بوْیلارینا بؤلورلر.-حیدرانلو:ماکی وخوی اطرافیندادیرلار.
سیپکی: چوخراق تورکیه توْپراق لاریندااوْلورلار
جلالی¬لر:اوْن-طایفادان¬تشکیل¬تاپیرلار:
قیزیلباش: 6 باو (بوی) دان اوْلوشورلار (رسولی، قولوکانلو، اوسقی، ولیلو، راسقی،حاجیلو).
خلکانلو: 12 باو(بوی) دان اوْلوشورلار (مژدکی، جنده¬کی، قروقچی، اولویی، عودویی، پاشویی،،دانویی اهمه¬یی، بروتوپال، عبدوکوری، سله¬تیم،خلیلی).
مصرکانلو: 2باو(بوی)دان ¬اوْلوشورلار (شیددی،ذکَرلو).
جنی¬کانلو:7 باو(بوی)دان اوْلوشورلار (عطه¬کر، سارویی، علی،مصطی، حُسو،رُستو،مرچکلو)، خرمن¬یئری¬،یاریم¬قایا.
اوتایلو:بو طایفا قندکانلو طایفالاریندان آیریلدیقدان سوْنرا بوُ آدلا تانیندیلار و معناجا اوْطرفین بوْیو دئمکدیر، 8 باو(بوی)دیلار(خسرو پاشازاده، حاج¬خالص، قره باغی، محمد عثمان/ارژنگ، محمدرنجبر، موسی قاسمیان، خالداقدامی، بالغ¬کاهلی).
علی محولی/علم حولی، 4 باو(بوی) دان اوْلوشورلار (مرخا، میرزا، سلو، مصطه¬جنی).
حسوخلف: 5 باو (بوی) دان اوْلوشورلار (شابویی، درباسک، اوزمانکی، گرزکی، بودکی).
بلخکانلو:4 باو(بوی) دان اوْلوشورلار (صفی اوشاقی، عمه-اوشاقی،حسوکئچل¬اوشاقی،خله¬اوُشاقی/خالا اوشاغی).
ساکان: بوُ آد قوروجوسو ساکو آدیندان آلینمادیر، بو باو(بوی) لاردان اوْلوشورلار (برویی، بادو اوشاغی، حسی بگ، شیخ، سلو، تمویی، قادو/قدو، اولی¬دین، بارو، عبدی حسن،خیدیرآغا).
قندکانلو:بو باو(بوی) لاردان اوْلوشورلار (عثمان حوه، پرتو، عمَری، نبی، عدی، حومزی، علی محمدی، آمو).
-اورموسالماس¬طایفالاری:
شکاک: محتملا شاه¬کاک/ شه¬کاک سؤزونون دَییشیک شکلیدیر، کاک کیشی معناسیندادیر، بو طایفا اوُرمیه ده سوُمای و بارادوْست بؤلگه سینده و سالماس دا چهریق، شپیران، شینتال، گردیان، کوره سوننو، دول، مرحمت آباد، وئران شهر و بناجوی بؤلگه لرینده یاشاییرلار، شکاک لار کوٌرد ائلی اوْلاراق 2 طایفادان تشکیل تاپیر:
قارداری/کارداری (بوْیلاری: پسیاقا، گَوریک، خِدری، بوتان، هِناره، دَلان، نیسانی، مامدی، فنَک، خَلوفان).
عبدویی (بوْیلاری: کِیْزبیی، کچلی، پیساقا، بالکانلو، اَتمانی، مامدی عبدویی، چَرگویی، مَندولَکی، نعمتی، اِیوَری، شِکری)اوْنلاین آلت اوْبالاریندان¬دا نئچه¬سینه اشاره اوْلونوبدور (گمی، گَولویی، بَیزویی، گُلَه¬بوزی).
بیگزاده-طایفاسی:اورمیه¬بوْیلارینداندیر.
آیری طایفالار: ایران عراق و تورکیه سیْنیرلاریندا آزاراق کؤچه¬ری حالدادیلار: (تاکوری، مدرومی، سادات، آلان، کئچمیشده اوْلان حکا طایفالاریندان بوُنلارا اشاره ائتمک اوْلار: پنیانشی، زبار، پرخولکی، چلی¬پاکی، باوی، سله)،
-سوُلدوز، اوٌشنو و خانا طایفالاری:-قاراپاپاق/ بوْزچالی/ بوْرچالی: سولدوزدا تورک¬طایفاسی اولاراق7 باو(بوی)دان اوْلوشورلار (عربلو، جان احمدلو، ترکوون، شمسه¬دین، چاخیرلو، سارال،نقی¬خانلو)
زرزا: کوٌرد بوْیو اوْلاراق اوٌشنو‘نون: سنگان/ سینگان، نالوس، نلیوان، نرزئیوه، سرگز، پوش آباد، جای شیران، گندویلا، حسن نوران، ده شمس/آ-ی، گرگ¬آباد، کندلرینده¬ یاشاییرلار.
مامش: کوٌرد بوْیو اوْلاراق اوشنو وجلدیان دا یاشاییرلار، بو باو(بوی) لاردان اوْلوشورلار (قادری، احمدی، پاشایی امیرعشایری، سلیمانی، خل¬آغایی، ¬گلابی¬آقا، بایزیدی)
هره¬کی:(کورد بوْیو)اوشنو بؤلگه سینده یاشاییرلار (بوْیلارندان: مندان، سرهاتی، سیدان)،
سادات: اورمیه ده مرگَوَر بؤلگه سینده و ساووُجبولاق دا یاشاییرلار.
پیران: پیرانشهر/خانا ده یاشاییرلار. صوفیانلو: صوفیان و پیرانشهر ده یاشاییرلار.
افشار: (تورک بوْیو)قوْشاچای¬دا یاشاییرلار. –زعفرانلو/ چامیشگزک (تورک بوْیو)، سایین¬قالا بؤلگه¬سینده¬¬یاشاییرلار.
-ساووُجبولاق¬کورد بوْیلاری:
دهبُکری،
عثمان بگی،
گورک
منگور
باسک¬کوله،
بریاحی،
کلاسی،
پشتوری
ملکاری، باخ: کوُرمانج، کورد طایفالاری

آذربایجانین¬آغیرگوٌنو : تورکجه تورکجه

[آد]گونش1290جی¬ایلده¬تبریزاشغالچی ¬متجاوزلرین¬الینده¬اسیر اوْلموشدو، چوْخلوقتل¬و غارتلردن سوْنرادِی¬آیی¬نین¬اوْنوندا(آرالیق¬آیی¬نین¬31ی)8نفروسونراکی ¬هفته¬سی¬ده توپلام 243نفر آزادیخواه و مترقی انسان، روسلار طرفیندن دارا چکیلدی، بوُ گوٌن آذربایجاندا تاریخی گون اوْلاراق یئنیلیک¬چیلیگین دوٌشمنلر طرفیندن هدف آلدیغی¬گون ساییلیر و اؤزل لیکله ظاهرده گوٌجلو و مترقی ¬گؤرسه¬نن¬یابانجی¬دیکتاتور¬لارین¬گرچک¬اوٌزلرینین
سوُ اوزونه ¬چیخما¬سی ¬و بوُ دوٌشمنلرین آذربایجان علیهینه مختلف¬یوْللارلاتوطئه-قوُردوقلاری،ترقی¬یوْللارینین قاباغینی آلماق اوٌچون¬چیرکین¬سیاستلره¬اَل¬آتدیقلارینین-آنما گوٌنودور

آذربایجانین قیسا موُغاملاری : تورکجه تورکجه

[باخ]قیسا موُغاملار

آذربایجانین یئنی داستانلاری : تورکجه تورکجه

[اؤزل آد]بو داستانلار کئچمیش اوٌچ دؤردیوٌز ایلده خالق ایچینده و اولارین معیشت و یاشایش مسایلینی تصویره چکه¬رک دوزه‏لیبدیر: کوْراوغلو، عاشیق غریب، اصلی¬کرم، عابباس¬و گولگز، شاه اسماعیل داستانی، عالیخان و پری خانم، البته بولارین تایی چوخلو معیشیت ناغیلاری، تاریخی ناغیللار، حئیوانلار حقّینده ناغیللار، سئحیرلی ناغیللار و
... (فا:داستانهای جدید آذربایجان)

آذرشهر : تورکجه تورکجه

[اؤزل آد]
باخ: توفارقان.
آذرشهربؤلگه‏سینین چایلاری
چایلار آجی چایا تؤکولو¬ر¬لر: گوٌنبَرچای (إ1/
52/1q، 50b4s)، دره چای (اربط37b4s)، امیر دیزه چای (12b9s)، بؤیوک چای (21b5s)، آلمالوچای (13b6s)،
آذرشهر/توُفارقان بؤلگه سینین گؤرمه¬لی و تاریخی یئرلری
تاپتاپان بوُلاغی، بادامیارماغاراسی/قدمیار ماغاراسی،
قیرمیزی گؤل، پیرقطران تپه سی، مُصلّا تپه سی، پیر حئیران قبرستانی، چارسی مچیدی، رومیان مچیدی، مِحراب مچیدی، توْرامین مچیدی و توْرامین ماغاراسی و قبرستانی، قَتجاهان کندینین بُقعه‏لری، پیرجابر بُقعه سی، ماماغان هِیکل‏لری (مجسّمه‏لری)، یئنگیجه کندی قبرستانی

آذری : تورکجه تورکجه

[آد]
آذری سؤزو ایکی معنادا ایشنمکده¬دیر، بیر معنا قوْندارما معنا اوْلاراق و کسروی¬نین یازدیغی «آذری زبان باستان» کتابینا دایاناراق اوْرتایا چیخدی، بوُ کتاب پهلوی حکومتی¬نین ایلک ایللرینده یازیلدی (ش1304) و کسروی¬نین¬اوْ دوْنم ایلیشگیلرینه-گؤره بوُ کتابین حاضیرلانما¬ سیندا انگلستان کنسوللوغونون و پهلوی حکومتینین الی وارایدی، بوُ مطلب ایلکجه تایمز مجله¬سینده و سوْنرا کتاب شکلینده چیخدی133،134، بوکتاب یالان و یانلیش ترجمه¬لره دایاناراق یازیلیبدیر و بو حاقدا دکتورقابوسی نین مقاله¬سی آچیقلاییجی¬دیر، جناب صدیق‘ین سؤیله دیگی کیمی البته بو لغتی کسروی جعل ائتمه ییبدیر بلکه مفهومونو تحریف ائدیبدیر حالبوکی اؤنجه¬لرده کسروی¬نین ایشلتدیگی معنادا ایشلنمیردی.
بوُ کلمه تورک آیدین¬لاری طرفیندن اوْ جمله¬دن پروفئسور زهتابی، صدیق، هیأت، کؤپرولو کیمی بیلگین¬لرجه، آذربایجان توٌرکجه سی معناسیندا و چوْخراق توٌرکیه و آذربایجان توٌرکجه لرینی بیربیریندن آییرد ائتمک اوٌچون ایشله¬نیر، بوُ کلمه اسلامیتین ایلک چاغیندا، بلاذری، ابن¬حوقل، مسعودی، المقدسی کیمی یازارلارین یازی لاریندا الآذریه شکلینده ایشله¬نیبدیر و بوُ دیلی، عجم(تات، تالش)، جاودانیه (اکراد) و عرب دیللریندن و قوْوملاریندان آییرد ائتمک اوچون ایشله¬دیبلر، ابن¬مقفع، خوارزمی و حمزه اصفهانی بو دیلی اشکانلیلارین دیلی بیله¬رک سؤیله¬ییرکی پارسلار بوُ دیلی بیلمزلر
و حتی یاخین گئچمیشده ده بوتون یازارلارین کتابلاریندا آذری، تورک دیلی معناسیندا ایشله نیبدیر، مثلا ناصرالدین شاه زامانی یازیلان صبغه دانش¬نامه انسیکلوپئدیاسیندا، آذری سؤزونو آذربایجان توٌرکوسو معنالایبدیر، و لسترنج نزهه¬القلوب کتابیندان یازاراق آذری سؤزونو آذربایجانین قدیم توٌرک دیلی گؤستریبدیر، بارتولد، برگهberge، وامبری و تورکیه یازارلاری، و چوخلو یازارلار آذری سؤزونو آذربایجان توٌرکجه¬سی یئرینه و عثمانلی، چاغاتای تورکجه سیندن فرقلندیرمک اوٌچون ایشله دیبلر