Multilingual Turkish Dictionary تورکجه

ایش‏دوٌزَلتمک : تورکجه تورکجه

[تاثیرلی ائیلم]آراچی¬اوْلماق،بیر ایشه کؤمکچی اوْلماق

ایش‏دوٌزَلمک : تورکجه تورکجه

[تاثیرسیز ائیلم]بیر ایش باش توتماق

ایش‏دوٌشمک : تورکجه تورکجه

[تاثیرسیز ائیلم]بیر ایش‏چیخماق، فُرصت دوٌشمک

ایشده : تورکجه تورکجه

[باغلاییجی سؤز]بیرشئیی گؤسته ره‏رک سؤیله‏نن سؤز «ایشده بوُ»

ایش‏سؤزلشمه سی : تورکجه تورکجه

[آد]ایش‏گؤرمه آنلاشماسی

ایش‏سیزپئشه‏سیز : تورکجه تورکجه

[صفت]ایشی اوْلمایان (فا:بیکار)

ایش‏سیزگوٌجسوز : تورکجه تورکجه

[صفت]گؤره¬جک ایشی اوْلمایان (فا:بیکاره)

ایش‏سیز‏لیک : تورکجه تورکجه

[آد]ایش‏سیز اوْلما وضعیتی (فا:بیکاری)

ایشقارا : تورکجه تورکجه

[تاریخی اؤزل آد] اوُیغور یازیْتلاریندا بیر بگ¬آدی

ایش‏قاریشدیرماق : تورکجه تورکجه

[آد]ایش پوْزماق

[اؤزل آد]بوُ قوْومدان مُختلف شکل‏لرده آد آپاریلیبدیر: یونانلی‏لار و هئرودوْت، اوْراسیا بوْزقیرلاریندا آتلی خالقلارا عموماً ایسکیت دئیبلر، فارسلار و آریانچی یازارلار بوُنلاردان ساکا، سارمات، ماساگئت، ماساژِت اشکوز، ایشکوز، اشکناز وحتی بعضاً کیمئرلر شکلینده آد آپاریللار نئجه کی گریشمن کیمئر و ساکالاری بیر خالق بیلیر، داریوش کتیبه‏لرینده گوٌنئی روسیه اؤلکه سینده یاشایان آوروپا ساکالارینا »ساکاتایایی پرادرایا tayayi paradraya» دئییلیر، چین قایناقلاریندا هیندوستانا کؤچن ساکالارا sai-vang آدی وئیریلیر. استرابون یوُنان تاریخچی¬سینه گؤره میلاددان قاباقچی یوٌزیللرده خزر دنیزی‏نین شرق طرفینده ایسکیت سارمات و غرب طرفینده ساک‏لار و ماساگئتلر یاشاییردیلار، ایشغوزلار ویا ساکالار م¬ق
8 یوٌزیللرده، اجتماعی قوّه کیمی اوْرتایا چیخیرلار، مادلار دؤنمی ماد طایفالاریلا بیرلیکده ایچ¬ایچه یاشاییرلار و مادلارین آرادان گئتمه¬سیندن سونرادا یاریم مُستقل دؤولت حالیندا حیاتا داوام ائدیرلر بوُ دؤنم بوُنلار ساکاسئنا آدیلا تانینیرلار. مورّخ گریشمن هئچ دلیل گؤسترمه‏دن بو قوْمو آریایی بیلیب وبو اشتباهی اوْنا اوُیان بعضی تاریخچیلر و اوْ جُمله‏دن اورانسکی، پیرنیا، جوادمشکور، نادربیات، رقیه بهزادی سندسیز اولاراق تکرار ائدیبلر، البتده اوْ دؤنم بیلگی آزلیغی ندن ایله بو ادّعا رقیب‏سیزایدی، آریاچیلارین ساکالارین هیند آوروپایی اولماسینا دایر اصلی دلیل‏لری بودورکی گویا ساکالارین ایلک باشچی‏سی»ایشپاکا»، آدی گویا فارس دیلی اسب کلمه¬سیله ایلگی‏لیدیر و ایشپاکا/آسپاکا آتلی معنا سیندادیر، یئنه¬ده آیریلارینا گؤره سپاکا sabaka سؤزو همان ساباکا sabaka کلمه سیدیر کی اوستادا »سپاآ» و فارسجا سگ سؤزودور و اوْدا ایران قوْوم‏لاری‏نین ایتی مقدّس سایماسی علتیدیر البتده بوُ مطلبین یئرسیز اولماسینا آشاغی‏دا اشاره اولوناجاق. سوْن ایللرده بیر سیرا بیلگی‏لر و همچینین بعضی آجی اجتماعی حادثه‏لر بوُجور ادّعالاری هئچه چیخاردی. اوْ جمله‏دن دیکتاتور استالین زامانی¬قدرت‏دن-سوءاستفاده ائدیله‏رک گوٌرجوستان توْپراقلاریندا یاشایان »مسکت» خالقی‏نی اؤزبکستانا سوٌرگون ائتمیشلر، قورباچوف زامانی اؤزبکلر، مسکت‏لری تحقیر ائده‏رک اؤزبکستاندان چیخاردیللار، بو تورک دیللی قوْومدان ییرمی میندن چوْخونو آذربایجانا قبول ائتمیشلر، ایندی¬ده بوُنلارین¬آدینا مُختلف¬آدلار و اوْجمله‏دن ماساژئت، ایسکیت، ایشغوز و ساکالار دئییلیر و بوُ اؤزو بیر دلیل اولاراق گوٌنوموزده¬کی آدلارین توٌرکجه اولماسینی گؤستر¬ مکده¬دیر
ساکا ویا ایشغوزلارین¬التصاقی¬دیللی اوْلماسینا دایر قانیتلاری قیسا شکیلده بئیله سیرالاماق اولار: ایلک اؤنجه ایسکیت ویا ایشغوز کؤکو باره¬ده آیدینلیق گتیرمک لازیمدیر، بو اائلین آدی آسوری منبع‏لرده و بابیل دیلینده »ایشغوزا»، عربجه ده »آشغوز» یازیلمیشدیر، یونانجادا ش حرفی اوْلمادیغی اوٌچون بوُ سؤز ایسکیف شکلینده یازیلیب و آوروپالی‏لار و روسلاردا »شکیدا، شکودا şkida و بعضاً حتی شکینز şəkinz» دئییلیب، همچینین بوُ قایناق‏لاردا »ساک، سکا، ساکا» و حتی »آوخات avxat، تراپی trapi، پارالات paralat، ساورامات savramat، ماساژئت، ماساقئت» آدی‏دا بوُ قوْوم اوٌچون گئچیبدیر، دیاکونوف بونلارا »اشکیتا» دئییب و بوُ آدین کؤکونون آچیقلاماسینی‏دا چتین سانیب همچینین بیر سیرا آریاچی‏لار »اشکناز، اشکوز، اشکوزا، سیت‏لر، سارمد» آدلارینی سؤیله¬یه‏رک¬چالیشیبلار بوُ کلمه‏لری ¬فارسجا معنالاندیر¬سینلار، البتده دیاکونوف وبعضی تاریخچیلر بیر آزجا تورکجه دیلینی و تاریخینی و تورک طایفالارینی تانیسایدیلار مسلماً بو یانلیش‏لیغا دوٌشمزدیلر. ایندی ایشغوزلارین¬آدینا گلینجه،دیوان-لغات¬التورک¬ده یازیلدیغی ¬کیمی اوْغوزلارین¬قوللارینا باخدیقدا، اوْغوزلار ایکی قولا بؤلونوردولر: ایچ اوغوز و دیش اوغوز، و معناجا ایچ نسیل و دیش نسیل دئمکدیر، اوْلجاس سُلیمان ین گؤستردیگی کیمی قازاق دیلینده باشقیردلارین آدینا »ایسته¬گی» (ایچ نسیل) و سیبیر تورکلرینه »اوٌسته¬گی» (دیش نسیل) دئییلیردی، بیلیریک کی ان قدیم دؤورلرده اوْغوزلارا »غوز» دئییلمیشدیر، یعنی ایلک »اوْ o» سسی آتیلیردی و عرب و فارس منبع‏لرینده بوُ سؤز غز شکلینده یازیلیردی و بوُدا غوز= قوز سؤزو کیمی قلمه آلینمیشدیر بوناسببده ایچ¬اوْغوز سؤزو ایچ¬غوْز ویا ایچ¬قوْز و نهایتا ایچقوز ویا ایشقوز کیمی یازیلمیشدیر،بوتون قدیمی منبع‏لرین گؤستر دیگی کیمی ایچ¬اوْغوزلار بؤیوک بیر طایفا بیرلیگی‏نی تشکیل ائدیردی و بونو هر بیر تورک¬دیلینی و تاریخینی بیلن¬فرد آنلایابیلر،ایندی ایسپاک= ایشپاکا سؤزلرینه گلینجه دئمه‏لی ییک ایندی ده باشقیرد و قاراچای و قاراقالپاق تورک خالق‏لاری آراسیندا ایسپاک انسان آدی کیمی ایشله‏نیر و معناجا ایزه باخان اولاراق »ایزه باخ= ایزباخ= ایسباخ= ایسباک= ایسپاک= ایشپاک» شکلینه دوٌشوبدور، و محض بوناگؤره دیاکونوف ماد تاریخی اثرینده یازیرکی روسجا ساباکا sabaka کؤپک= ایت معناسیندا اسلاو دیللرینده آیدین ایضاح تاپماق اولمور وبونا سبب آچیقجا دئمک اولارکی ساباکا سؤزو اصیل اسلاو سؤزو دئییلدیر وتورک دیللریندن روسجایا گئچیبدیر و اسلاو دیلینده کوتی kuti کلمه‏سی کؤپک معناسیندادیر، بوُ دلیللره سبب چوخلو عالیم‏لر اوْ جمله‏دن »وامبری، قئزا، قووون، آناد، پلینی، پومپونیملا، سیموْکات زوزیما، زکی ولید طوغان» ایشغوز و کیمئرلری تورک دیللی خالق‏لار ساییبلار و ائله بونا سببدیرکی تاریخچی قوتشمید، اسکندرین اوْرتا آسیادا ساکالارلا دؤیوشلردن دانیشارکن اوْنلارین قوُماندانی‏نی »کارتاسیس= کارتاس» گؤستَریب و اوْنو همان قارداش معنالاییب (یونانجادا ش حرفی اولمادیغی اوچون)
آچیقدیرکی بوُ قوْومو آریالارا منسوب ائدنلر آشاغیداکی ساکا آدلارینی ایضاح ائده بیلمزلر: »آلپاتای= آلپ¬آتا، قوْزاتای= قوْز آتا، اوْکتابای= اوْختابگ، بوْغاتای، آلپ ارتونقا، آتاساس، ساراقاس، تارقیتای، قارابالیق (بؤیوک شهر آنلامیندا)، بوُدین= بوُدی (تورکجه قوْوم معناسیندا، بوُ آد ساکا قوْومو آدی اوْلاراق ماد اتفاقینا داخل اولموشدور)، آلپاقای»
یونانلیلار ساکا آدلاریندان آد آپاراراق ‏لیتوسکای، آرپوسکای، کولاکای کلمه‏لری یازیر، آیدیندیرکی بو کلمه‏لر تورک آدلاری اولاراق یونانلاشدیریلمیشدیر، و آکای سؤزو آغا سؤزونون دَییشیلمیشیدیر، همچینین ایسپاک ین اوغلونون آدی »پارتاتوا» تورک طایفاسی پارت=پارن سؤزیله ایلگی‏لیدیر، و ایشغوزلارین ایلک اؤندَری مادای= مادی madi سؤزوده توٌرک بؤیوگو مته خان کلمه سیله ایلگیلیدیر. ایندی ده تورکلرین آراسیندا ساکا آدلانان طایفا آز دئییل، قازاق‏لاردا »شاقا»، اؤزبکلرده »شاکای، شَکئی»،‌قیرقیزلاردا »ساکا، ساکه»، تورکمنلرده »ساکار، شاکار»، خاکاس‏لاردا »ساکای» آدلارینا اشاره ائتمک-اولار،ایندیکی یئرآدلاریندان »شکی،سقّز،‌سراسکند»، بعضی قایناقلاردا ساکالارا سوُ آدی‏دا وئریلیبدیر، م4جو عصرده تورک حؤکمداری سوُ= شوُ اسکندره قارشی چیخیر و سوُ داستانی بوُ دؤنمه عاید بیر داستاندیر. بیر سیرا قایناقلارا گؤره¬ایشقوزلار 20 طایفا بیرلیگیندن دوزلمیشدیر و ساکا ماساگئت و بوُدین کیمی آدلار بوُ طایفالارین آدیندان نئچه سیدیر