Multilingual Turkish Dictionary

تورکجه

تورکجه
دَیمک 1 : تورکجه تورکجه

[تاثیرسیز ائیلم]
توْخونماق، تماس ائتمک«بوُ شئی ‏لره دَیمه، اوْنا گوٌلـله دَیدی». (فا:تماس گرفتن).
بیرینه توْخونماق، تحقیر ائتمک «کؤنلونه دَیمک».
(گؤز سؤزیله) ساتاشماق، گؤرونمک «گؤزونه بیر قارالتی دَیدی».
(قوُلاق سؤز ایله) چاتماق، یئتیشمک «قوُلاغینا بیر سؤز دَیدی».
(یئره سؤز ایله) ییخیلماق «اوُشاق یئره دَیدی».
(سوْیوق سؤز ایله) اوٌشوتمک، سوْیوغون تأثیر ایله خسته‏لنمک «اوْغلانا سوْیوق دَییبدیر».
(بیربیرینه¬سؤزایله) قاریشماق، چاخناشماق «دوٌنیا بیربیرینه دَیدی».
(کؤمک، یاردیم، خئیر سؤزلریله) کؤمک ائله‏مک، خئیری اوْلماق «بوُ کیشی‏نین منه چوْخ کؤمه‏یی دَییب».
(مج)بیر یئره و بیرینه باش چکمک «سن گئت ائوه دَی سوْنرا گل» (فا:نائل شدن).
دَیری اوْلماق، لازیم اوْلماق «یاخشی مالدیر آلماغا دَیر» (فا:ارزش داشتن).
(دَییب دوْلاشماق کلمه سیله بیرلیکده) ساتاشماق، توْخونماق «نه¬ییمه دَییب دوْلاشاجاقلار؟1».
دَیرینده اوْلماق،قارشیلیق اوْلماق «بوُ خالچا یوٌزمین توٌمنه دَیر».
بیر سیرا کلمه‏لرله مختلف افاده‏لی مُرکب سؤزلر دوٌزَلدیر «گؤز دَیمک، ضرر دَیمک، باشی داشا دَیمک، دیشی دیشینه دَیمک: قیجیرتماق». {سومرجه ‹تاگ›،گؤ، دیوان لغات تورک ده ایشله نیبدیر‹تگمک›:دَیمک، توخونماق، ارمک، وارماق، یاخالاماق، هجوم ائتمک، دوٌشمک؛ بو سؤزون ان یایقین و اصلی معنالاریندان وارماق، یاخینلاشماق و تماسدا اولماق و یاناشماقدیر، دیواندا ایشله‏نن تَگْدی کلمه‏سی بو سؤزدن آلیناراق زیارتچی معناسیندادیر و گرچکدن زیارتچی حرکتده اولوب بیر یئره یئتیشندیر، و تَگَره (دیوان لغات تورک ده ایشله نیبدیر: اطراف، دایره) کلمه‏سی اطراف و چئوره اوچون سؤیله‏نیر و اُفق¬دا گؤز دَین یئرلری آنلادیر و چون بو گؤرونتو همیشه دایره بیچیمینده اولور بو اوٌزدن هر دایره شئی اوچونده تگره دئییلیب، البته دیواندا تگمک سؤزوندن آلیناراق تگیرمک کلمه‏سی یاخینلاشدیرماق معنالانیب و اورداکی ایشله‏نن جمله‏دن دولاندیرماق و فیرلاندیرماق مفهومونو دوٌشونمک اولار و بو سؤزدن آلیناراق تگیرمان= دییرمان کلمه‏سی دوزه‏لیر کی فیرلادان داش اوچون سؤیله‏نیر، و گئنه تگیرمه سؤزونه اشاره اولوب کی پاراکیمی هر نوع دایره بیچیمینده اولان شئیه دئییلیر، آیدیندیر عربجه و فارسجادا ایشله‏نن دایره، دَهره (فیرلانان دونیا)، تایر= طایر سوزلری تگره و تگیرمه سؤزوندن اله گلیب؛ فارسجا دگرگون و دیگر سؤزلریده دگیرمک سؤزونون دگیشمک مفهوموندان آلینمالیدیلار6؛، دَگمک سؤزونون ایزی آیری کلمه‏لرده ده گؤرسه‏نیر: دَگَر= دَیر (بیر اولچویه دَین و یئتیشن اؤزللیک)، دَییرمی› تگیرمه، دگه‏نک› دَیه‏نک (بیر شئیه دَین آلت)، دگیشمک (اؤلچوسو بیربیرینه یئتیشمک و ایکی شئیه بیر دَیر وئره‏رک عوضله‏مک)، دیغیرلانماق› تگیرلنمک و دایاماق؛ گئنیش باخیلیرسا عربجه ده ایشله‏نن دَوَران و دور کلمه‏لریده سوُمرلردن آلینمیش اوْلمالیدیر و بو کؤکه باغلیدیر}.
دَیمک2 (تاثیرلی ائیلم) یئتیشمیش تاخیل و میوه‏لری توْپلاماق، دَرمک «توُت دَیمیشدیر، ‌تاخیل‏لاری دَیدیلر: توْپلادیلار». {اصلینده¬دَرمک سؤزو اوْلاراق حرف دؤنوشمه‏سی سوْنوجو ر حرفی¬حذف اوْلوب،و چوْخراق¬دانیشیق¬دیلینده¬ایشله‏نیر}

دَیمه : تورکجه تورکجه

[آد]
دَیمک ایشی.
‌دَیمه دوُیوسو (فا:حس بساوایی). (sense of touch‏

دَیمه-دوٌش/دَیمه-دوٌشر : تورکجه تورکجه

[صفت]هرشئی‏دن¬تئزکوٌسن، تئز اینجی¬ین،تئزسیْنان(فا:زودرنج). quick to take offence

دَیمه-دوٌشرلیک : تورکجه تورکجه

[آد]هرشئی¬دن کوسمه و اینجیمه اؤزل‏لیگی

دَیمه¬قاچ : تورکجه تورکجه

[آد]اوشاق اویونلاریندان بیرینین آدی

دَیمه¬میش : تورکجه تورکجه

[صفت]کال، یئتیشمه میش

دِیمی : تورکجه تورکجه

[دئم سؤز ایله ایلگی‏لی]سو وئریلمه ین اکین (فا:دیمی). cultivated by dry farming‏

دَیمیش : تورکجه تورکجه

[صفت]یئتیشمیش، دَیمیش آلچا

دین 1 : تورکجه تورکجه

[آد،ع‹باخ:دان]نوُم، یوْل و شریعت، تانری طرفیندن گؤنده ریلن گؤروش و تصوّرلرین توْپلامی «اسلام دینی، کریستیان دینی،‏یهودی دینی، بوُدا دینی» (فا:دین).
دین2(آد،فیزیک،آلمانجا) کوٌتله‏سی (جئرمی) بیر گرم¬لیک جیسمین ثانیه ده بیر سانتیمتر حرکتیندن عمله گلن گوٌجون مقداری (C.G.S. سیستیم اینده)

دینار : تورکجه تورکجه

[آد،عربجه]بیر پول بیریمی

دینارآباد : تورکجه تورکجه

[اؤزل آد]باهار و علیشاه¬عوض¬ده¬کندآدی{تین+ار+آوا}

دینام : تورکجه تورکجه

[آد،فرانسیزجا]مکانیک‏سل و ترپه‏نیش‏سل انرژی‏نی الکتریکی انرژیینه دؤنوشدوٌرن آلَت (فا:إ). dynamo

دینامو : تورکجه تورکجه

[باخ]دینام

دینامومتر : تورکجه تورکجه

[آد]گوٌج و قوٌدرت اؤلچن جاهاز

دینامیت : تورکجه تورکجه

[آد،فرانسیزجا]نیتروگلیسیرین‏له دوٌزه‏لن پارتلا¬ییجی ماده (فا:دینامیت). dynamite‏

دینامیزم : تورکجه تورکجه

[آد،فرانسیزجا]دئویمسل جیلیک، ترپنیشسل جیلیک (فا:إ)

دینامیک : تورکجه تورکجه

[آد،فرانسیزجا]
مکانیک‘ین قُوّت، حرکت، انرژی آراسینداکی ایلیشگی¬لری اینجه‏له¬ین¬ دالی، ترپه¬نیش بیلیمی، دئویم بیلیمی (فا:دینامیک). dynamics
ترپه‏نیش‏لی، ائتگین، جانلی، حرکت‏لی (فا:متحرک)

دیناوا : تورکجه تورکجه

[اؤزل آد]تبریزده کند آدی{دین/تین:روح و جان}

دین¬اوْغلو : تورکجه تورکجه

[اؤزل آد](دئینو/ دینی¬درق) هشتَری ده کند آدی{تین}

دین‏بیلگین‏لری : تورکجه تورکجه

[آد]دین¬بیلمن¬لری(فا:عالمان دین). elders

دین‏پرست : تورکجه تورکجه

[آد]نوْم تاپینچی، دینه تاپینان. religiousness

دینج : تورکجه تورکجه

[صفت]
اؤزگه‏لرینی اذیت ائتمه ین و یالنیز اؤز ایش ایله مشغول اوْلان کیمسه، آرام (فا:ساکت).
دینج‏لیک، امن آمان‏لیق (فا:آسوده). tranquil
اکین یئرینین توپراغینی گوجلندیرمک اوچون وئریلن آرا و اکمه‏مه وضعیتی (فا:آیش). fallow‏
ساغلام، دیرَنچلی.
شیروان دا کند آدی.{دیوان لغات تورک ده ایشله نیبدیر‹ دینج، توُن› سن ‹تینج،‏دنک› ‹تینمک› آرام اوْلماق؛ بوکلمه«تین»سؤزونه باغلیدیر}

دینج... : تورکجه تورکجه

[اؤزل آد]دینج¬سؤزیله دوٌزه¬لن انسان آدلاری:دینجای، دینجالپ، دینجبای، دینجتوٌرک، دینجَر، دینجسوُ

دینج‏ائدیجی : تورکجه تورکجه

[صفت]دیجَلدن(فا:راحتبخش). rest-giving

دینج‏دوُرماق : تورکجه تورکجه

[تاثیرسیز ائیلم]توْخونماماق