Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

QOLBAGI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax qolbaq. Qızılgül əndamlı, laləyanaqlı; Qolbağılar cumur qollara doğru. Aşıq Veli.

QOLBAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Qadınların bileklerine tax-dıqları qızıl, gümüş ve s.-den düzeldilmiş halqa bezek; bilerzik, bazubend. Qızıl qolbaq. Gümüş qolbaq.
Oynadar, şaqqıl-dadar qızlar qızıl qolbaqların. M.Möcüz. Dövlətli qadın
. qollarına qızıl qolbaqlarını keçirib, başına al rəngli Şirvan ipək çar-şabını sal(dı). H.Sarabski.

QOLBAQLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Bileyinde qolbaq olan, qoluna qolbaq keçirmiş. Qolbaqlı qız.

QOLBƏND : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Qolbaq. // Bazubend.
□ Qolbənd eləmək
cidarlamaq. Atı qol-bənd eləyən Sarı Imaməli xaldar tulanın xal-tasından bərk-bərk yapışmışdı. S.Rehimov.

QOL-BOYUN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf Qucaqlaşaraq, qolla-rını bir-birinin boynuna salaraq. □ Qol-boyun olmaq
qucaqlaşmaq. Dur, qol-boyun olaq fürsət var ikən; Nə qəmə, qüs-səyə batmaq çağıdır? Q.Zakir.

QOL-BUDAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

top.
Ağacın böyük ve kiçik şaxeleri. Hündür, dümdüz şam ağac-larının qol-budaqları üşüyürmüş kimi qar ləpələri altında titrəşirdi. M.İbrahimov.
□ Qol-budaq atmaq
1) şaxelenmek, etra-fa yayılmaq, genişlenmek. Hələ qış aylarında
torpağa basdırılmış soyuğa davamlı gül şi-tilləri açıq havada artıq qol-budaq atmağa başlamışdı.
Keçən il gətirdiyim ağacların hərəsi 25 santimetr, eləsi var, yarım metr qol-budaq atıb. Mir Celal; 2) məc. inkişaf etmek, tereqqi etmek, artmaq. O görür qol-budaq atmış quruluş; O görür ki, başa çatmış quru-luş. S.Rüstem.
məc. Əl-ayaq, etraf üzvler. Qol-buda-ğım qırıldı.
məc. dan. Qohum-qardaş, eqreba ve yaxın adamlar menasında.

QOL-BUDAQLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Böyük şaxeleri, bu-
daqları olan. İçimdə bir qəzəb baş qaldırır; qol-budaqlı ağacların bu mütiliyinə; qüvvət qarşısında bu acizliyin. R.Rza.

QOLÇAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
İş zamanı qola taxılan, qa-lın parçadan, deriden ve saireden hazırla-nan xüsusi qol geyimi ve ya sarğı. Dəmirçi qolçağı. çörəkçi qolçağı.
Qedim zamanlarda müharibelerde qola taxılan demir ve ya poladdan xüsusi şekilde hazırlanmış geyim, ümumiyyetle, qolu zer-beden qorumaq üçün ona keçirilen, ya sarı-lan her cür qoruyucu. Polad qolçaq qoluma; Dəlilər sağü soluma; At minəm düşəm yo-luma; çənlibel durağım ola. "Koroğlu". Bax, əynində çox qiymətli, yaxşı dəmir ge-yim var; Dəyərlidir qollarında olan polad qolçaqlar. A.Sehhet.

QOLÇOMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Yoxsulları, muzdur-ları istismar eden dövletli kendli.
.Molla Rəcəb bir dəstə kənd qolçomaqları ilə və bəyləri ilə bir yerdə həbsə alınıb, dama sa-lındı. B.Talıblı.
köhn. Yoxsulları, fağırları ezen, inci-den, onlara zülm eden adam; qoluzorlu, qoçu. Ey qolçomaq, əlsizlərə çox eyləmə azar; Zənn etmə ki, daim belə qızğın qala bazar.
M.Ə.Sabir.

QOLÇOMAQLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
top. Qolçomaqlar.
Qolçomaqlığın bir sinif kimi ləğv edilməsi. Ellikcə kollektivləşmə qolçomaqlığın ləğv edilməsi demək idi.
Qolugüclülük, zorbazorluq; zülm, haq-sızlıq.

QOLFİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fr.] Qısa qadın corabı.

QOLFSTRİM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ing.] coğr. Atlantik okea-nında: Meksika körfezinden şimal-şerqe doğru axan ve Avropanın şimal-qerb tere-finin iqlimini yumşaldan isti cereyan.

QOL-QABIRĞA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Bedenin qol ve qabırğalar olan hissesi. □ Qol-qabırğasını əzmək (qırmaq, qırıb tökmək)
döymek, ezişdirmek, köteklemek. On il bundan əvvəl Zeynəb bircə vaxt namazını keçirsəydi, anası onun qol-qabırğasını qırıb tökərdi. Qantemir. Qol-qabırğasını sındırmaq

1) bax qol-qabırğasını əzmək. [Qafar:] Yaxşısı budur ki, sənin qol-qabırğanı sın-dırmamış buradan gedim. S.S.Axundov;
2) məc. korlamaq, berbad hala salmaq, tehrif etmek. Sözlərin qol-qabırğasını sındırmaq.

QOL-QANAD : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Bax qanad
ci menada.
Şaxe, qol-budaq. Ot saçaqları salla-nan bir təpədə iri qol-qanadı qurumuş bir ağac vardı. çemenzeminli. □ Qol-qanad atmaq
şaxelenmek, yayılmaq, genişlen-mek, inkişaf etmek, böyümek. Budaqların böyüməsi, qol-qanad atması üçün mahir bir bağban əli lazım idi.. Ə.Veliyev.
0 Qol-qanad açmaq
1) qanadlanmaq, uçmaq üçün qanadlarını açmaq; 2) məc. ruh-lanmaq, daha da canlanmaq, fealiyyet gös-termek. Məni hərgah qovsalar qaçaram; Uç-mağa onda qol-qanad açaram. A.Sehhet. Ceyran müəllimə qol-qanad açıb, dərsini davam etdirdi. S.Rehimov. Qol-qanad vermək
ruhlandırmaq, qüvvet vermek, daha da canlandırmaq. Yarıb fəzaları bir şimşək kimi; Qol-qanad verirsən qəhrə-manlara. S.Vurğun. Qol-qanadı açılmaq
ruhlanmaq, canlanmaq, inkişaf etmek, bedeni berkişmek. [Hüseynqulu ağa:] Pəricahan, qızına yazığın gəlsin. Qoy bu qız ilə oynasın, atlansın, qol-qanadı açılsın, bədəni bərkisin, kefi açılsın. S.S.Axundov. Qol-qanadı qırılmaq (sınmaq, yanına düşmək)
1) kömeksiz, adamsız qalmaq; 2) bütün qüvveti, iqtidarı sarsılmaq, aciz bir hala düşmek, ruhdan düşmek. Dedi, nişan-lıyam, özgə malıyam; Sındı qol-qanadım, yanıma düşdü. Aşıq Əlesger. Qol-qanadını qırmaq (kəsmək, sındırmaq)
1) birini kömeksiz, kimsesiz qoymaq. [Qasid:] Xeyr, xan. Biz belə güman elədik ki, Ağa Məhəm-məd xanın əsir olmağı onun qol-qanadını qıracaq. Amma qardaşı tutulandan sonra Cəfərqulu xan ikiqat şiddətlə davaya gi-rişdi. Ə.Haqverdiyev; 2) birini hereket ve fealiyyet qüvvesinden mehrum etmek, aciz ve iqtidarsız bir hala salmaq.

QOL-QIÇ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Əl-ayaq, etraf üzvler. Qol-qıçını əzmək.
Tərlan hər gündə döyərdi La-çını; Sındırardı yazığın qol-qıçını. Ə.Vahid.

QOL-QOLA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf Qollarını bir-birine ke-çirmiş halda. Qol-qola gəzmək. Qol-qola sürüşmək.
Onümüzdə dursa da min əngəl, min təhlükə; Gəzəcəyik səninlə qol-qola ölkə-ölkə. S.Rüstem. Nə dayanmaq vaxtıdır, gö-zəl dostum, sən də gəl! Seyr edəlim qol-qola bu zümrüd çəməndə, gəl! M.Müşfiq. Bu gələn bayramda çataq murada; Toyunda qol-qola süzək, barışaq. Aşıq Mehemmed. □ Qol-qola vermək
1) bir-birinin qolundan tutmaq. [Rüstem] faytonçunu yola salıb, Əkbərlə qol-qola verib pilləkəndən yuxarı çıxdı. Ə.Haqverdiyev; 2) məc. kömekleş-mek, bir yerde, beraber, elbir olaraq çalış-maq, işlemek. Qol-qola verib işləmək.

QOLLU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Qolları olan. Qollu jaket. Qollu paltar.

QOLLU-BUDAQLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif çoxlu qolları olan. Qollu-budaqlı ağac.
Dağlıq, yamaclıq yerlərdə dağın və yamacın ətəyindən baş-layaraq, ətrafa qollu-budaqlı lağımlar atırlar. Ə.Veliyev.

QOLLU-QANADLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax qol-budaqlı. Şəhərin kənarındakı qollu-qanadlı ağacla-rın yaşıl budaqları alaçığa çevrilərək ağac-ların diblərini quru saxlayırdı. S.Rehimov.

QOLORDU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. hərb. köhn. Bir neçe divi-ziya, ya briqadadan ibaret iri qoşun birleş-mesi; korpus.

QOLSUZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Qolu olmayan. Qolsuz mayka. Qolsuz köynək. Qolsuz jilet.
Uşaqlar çox vaxt qolsuz bir köynəklə yaşıl ot üstündə ayaqyalın gəzirlər. Mir Celal.
Bir qolu olmayan (kesilmiş). Qolsuz adam. Qolsuz qəhrəman.

QOLSUZ-QANADSIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Aciz, her cür
imkandan mehrum; bir iş görmeye imkanı, bacarığı olmayan.

QOLTUQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Qolun, döşün yanı ile çi-yin bendinin altındakı hissesi, qolun çiyinle birleşdiyi yerin altındakı çuxur. Kitabı vu¬run qoltuğunuza və Arazı hoppanın, keçin
. vətəninizə. C.Memmedquluzade. Götürüb qoltuğuna çantasını; Məktəbə şövqi-tamam ilə gedir. A.Sehhet. Dağlardan gah çantası quş dolu ovçular, gah da qoltuğu kitablı mək-təbli uşaqlarının endiyini gördüm. S.Rüstem. Atası iki əli ilə qoltuğunun altından yapışıb onu havaya qaldırar, atıb-tutardı. M.Rzaqu-luzade. □ Qoltuq cibi
paltarın iç tere-finde döşün üstüne düşen cib. Xudayar bəy çubuğu doldurub,
. əlini qoltuq cibinə uza-dıb və bir çimdik qov çıxardıb tutdu
. ağa-nın qabağına. C.Memmedquluzade. [Meh-busi] sonra şalvarın cibinə soxuşdurduğu yüz tüməni çıxarıb səliqə ilə bükdü və qoltuq cibinə qoydu. M.İbrahimov.
çay ve ya deniz sahilinde su girintisi, körfez.
0 Qoltuğa girmək
1) geze bilmeyen ve ya xeste bir adamın yerimesine kömek etmek, onu ayağa qaldırmaq; 2) sıxılmaq, özünü gizlemek, ortaya çıxmamaq, künc-bucağa qısılmaq. Qoltuğa sığınmaq

1) bax qoltuğa girmək
ci menada;
2) penah aparmaq, birinin himayesi altına girmek. Qoltuğa soxulmaq
bax qoltuğa girmək
ci menada. Qoltuğu altına almaq
himayesi altına almaq, perestarlıq etmek. Qoltuğu şişmək
bax qoltuğunun altı şişmək. Padşah fərəhləndi ki, belə bir qulu var. Qonaqların yanında qoltuğu şişdi. (Nağıl). Qoltuğuna qarpız vermək
1) çox teriflemek, heddinden artıq şişirtmek; 2) ele salmaq meqsedile birini üzüne teriflemek. Qoltuğuna vermək (papağını, xoruzunu, şələsini ve s.)
1) biabır etmek, ifşa etmek; 2) rüsvayçılıqla qovmaq. Həsənağa kimi zalımın biri getdi naçalnikdən xahiş elədi, bir də görəcəksən, papağımı qoltuğuma verib saldılar eşiyə. Ə.Haqverdiyev. Qoltuğunun altı şişmək
lovğalanmaq, teşexxüslenmek, qürrelenmek (teriflenmek neticesinde). Qoltuğunun altına (qarpız) vermək
birini heveslendirmek, bir işi gördürmek, yaxud ele salmaq üçün yalandan üzüne te-riflemek. Qoltuq altında yaşamaq
biri-nin himayesi altında yaşamaq.

QOLTUQAGACI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Topal ve ya ayağı xes-te adamların gezerken qoltuqlarının altına
qoyub dayaq kimi istinad etdikleri ağac. Qol-tuqağaclarına söykənib kamançalan; Kölgə-lər əl uzadır, kim ötüb keçsə yoldan. Ə.Cemil.

QOLTUQALTI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Qoltuq altına qoyulan kiçik yastıq.