Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

ÖLÜXANA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Xestexanalarda ve s.-de meyitlerin saxlandığı yer, bina; morq.

ÖLÜKSÜNMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"ölüksünmek"den f.is.

ÖLÜKSÜNMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax ölüşkəmək.

ÖLÜM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
biol. Orqanizmin heyat fea-liyyetinin hemişelik dayanması ve onun mehv olması, orqanizmde ve ya onun bir his-sesinde maddeler mübadilesinin dayanması, kesilmesi. Fizioloji ölüm. Hüceyrənin ölümü. Bitkinin ölümü.
İnsan ve ya heyvanm heyatmm sona
çatması; ömrün nehayeti; vefat, ölme.
Naqafil ölüm. Vaxtsız ölüm.
Dünyada elə
sular var ki, insanı ölümdən qurtarır..
C.Memmedquluzade. Güllü özünə ölüm
arzuladı. Ə.Veliyev. // ölme, ölmek vaxtı.
Kərimxan insanın oturub dəqiqələri saya-
saya ölümü gözləməyindən dəhşətli bir şey
olmadığını bilirdi. M.İbrahimov. □ ölüm
ayağında
ölmek, ya öldürülmek üzre
olma; ölerken, ya öldürülerken; ölüm qarşı-
sında. Əbdülkərimi gətirib dar ağacının al-
tında dayandırdılar. Heç bir baxan deməzdi
ki, bu adam ölüm ayağındadır. Ə.Haqverdi-
yev. // məc. Bir şeyin sonu, mehvi. Kapi-
talizmin ölümü.
Edam cezası. ölümə məhkum etmək.
məc. Mehv olmaq tehlükesi, dehşetli
felaket. Demək, biz şəhərimizi ölümdən qur-
tardıq. M.Hüseyn.
◊ ölüm yuxusu
çox berk yuxu. çul-ğamışdı hər tərəfi dumanlıq; Aləm ölüm yuxu-suna batmışdı. A.Sehhet. ölüm rəngi
bax ölü rəngi ("ölü"de). Kişinin sifətindən ölüm rəngi çətin-çətin çəkilirdi. B.Bayramov. ölüm sükutu
son derece sakitlik, tam sü-kut. Həbsxananı bir neçə saniyə ölüm sükutu bürüdü. H.Nezerli. Ortalığı ölüm sü-kutu qaplamışdı. M.Hüseyn. ölümə ver-mək
bada vermek, mehvine sebeb olmaq, felakete sürüklemek. Ata oğlunu ölümə verməyəcəkdir. S.Rehimov. ölümü gözü-nün altına almaq
öle bileceyini nezere alaraq qorxmamaq. Nə ölümü var?
neyine lazımdır? ne işi var? neyine gerek? [Ata:] Onun bu vaxt şəhərdə nə ölümü var? M.Hüseyn. Bu vaxt [qızın] küçədə nə ölümü var idi? H.Seyidbeyli.

ÖLÜMCÜL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
ölümle neticelene bilen, ya neticelenen, ölüme sebeb olan. ölümcül yara.
[Mirze Cemil:] [Qönçenin] anası ölümcül naxoşdur, yanında qalıb ke-şiyini çəkir. Ə.Veliyev. // Can vermekde olan, ölmek üzre olan. [Ananın] ürəyi Ba-kıda ölümcül halda qoyub gəldiyi Əjdərin
. yanında idi. S.Rehman.
məc. Son derece yorulmuş, yarımcan, haldan düşmüş. ölümcül halda evə çatmaq.
[Kazım] qan-tər içində və ürək döyüntüsü ilə mənzilə çatar, ölümcül yorğun olsa da ata qulluq etməyə başlardı. Mir Celal.

ÖLÜMCÜLLÜK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. ölümcül veziyyetde olan adamın, ya heyvanın halı.

ÖLÜM-DİRİM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ölüm-dirim məsələsi
çox vacib, son derece mühüm, texiresalın-maz mesele. [Əsger:] Bizim millət bu hadisələrin ölüm-dirim məsələsi olduğunu anlamır. M.S.Ordubadi. Başmaq məsələsi [molla] üçün ölüm-dirim məsələsinə çev-rilmişdi. Mir Celal. ölüm-dirim döyüşü (vuruşu, savaşı, mübarizəsi ve s.)
öl-mekden, yox olmaqdan, mehv olmaqdan qurtarmaq üçün aparılan döyüş (vuruşma, savaş, mübarize ve s.). Cəngavərlər sinə-lərini sipər edib ağ gün uğrunda ölüm-di-rim döyüşlərinə atılırlar. S.Rehimov. Elə bil iki böyük dəstə nərə çəkib bir-birilə ölüm-dirim vuruşuna girmişdi. M.Hüseyn. Böyük bir cəbhədə ölüm-dirim mübarizəsi getdikcə qızışır. M.İbrahimov.

ÖLÜM-İTİM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. ölüm, fani, yoxluq. [Hacı Murad:] Dünya ölüm-itimdir.. S.S.Axundov. Badə qaldır, eşq adına içək gəl; ömür gö-dək, dünya ölüm-itimdir. R.Rza.

ÖLÜMQABAĞI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve zərf ölümden bir az evvel, ölmeyine az qalmrş. ölümqabağı vəsiyyət.

ÖLÜMSÜZLÜK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax əbədiyyət. Bizdə, bilən bilir, bu səslər ən çox; Oyadır eşqini ölümsüzlüyün. M.Müşfiq.

ÖLÜM-ZÜLÜM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf çox çetinlikle, güc-
bela ile. ölüm-zülüm işi qurtarmaq.
[Yol-çular] ölüm-zülüm kəndin içindən çıxıb, gecə yarısı Usta şəyirdi dediyimizyerə çatardılar. H.Sarabski. Ağazal ölüm-zülüm gəlib onuncu sinfə çıxmışdı. Ə.Əbülhesen.

ÖLÜNCƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf
çox berk, çox şiddetli, amansrzcasrna. ölüncə döymək.
[Perviz xan:] Doğrusunu de, yoxsa səni soyundurub bədəninə ölüncə çubuq vurduracağam. Ə.Haqverdiyev.
ölene qeder. ölüncə gözləmək.
Iyid odu namusunu atmasın; Dost ölüncə dosta yalan satmasın. Aşrq Əlesger. Hər zaman söylənib atan deyərdi: "Arvad tayfasıyla yo-xam ölüncə!" M.Müşfiq.
məc. Hedsiz derecede, hedd bilmeden. ölüncə yemək.

ÖLÜŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. ölüm. Xəstə olsam, Əsli gəlməz üstümə; Qərib-qərib ölüşümə nə dersiz? "Əsli ve Kerem".

ÖLÜŞKƏMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"ölüşkemek"den f.is.

ÖLÜŞKƏMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Solmaq, saralmaq,
solub-saralmaq, büzüşmek. Kirpikləri bir-birinə qarışıb, bütün vücudu ölüşkəmiş və əndamı quru alma kimi büzüşmüşdü.
M.S.Ordubadi.

ÖLÜVAY : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Əlinden iş gelmeyen; atil, bacarrqsrz, aciz, key. [Perini indi Teyyibe] ölüvay hesab eləyir, üstünə ayaq alırdı. M.Hüseyn. // İs. menasrnda. ölü-vayın biri-dir.
[Heybet:] Görürsən də, Xəlil dayı? Saatlılar məni ölüvayların cərgəsinə yazmış-dılar. M.Hüseyn.

ÖLÜVAYLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. ölüvay adamrn halr; bacarrqsrzlrq, acizlik, keylik, atillik.

ÖLÜYUYAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Müselmanlarda: meyit yumaqla meşğul olan adam; mürdeşir.

ÖMÜR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
İnsan, heyvan ve ya bitkinin doğuluşundan ölümüne qederki fizioloii veziyyeti; heyat. ömürdür, biri az yaşayır, o biri çox yaşayır. T.Ş.Simurq. Hayıf ömür qısa, arzu genişdir; Kim bu qayğı ilə titrəməmişdir. M.Müşfiq. □ ömür yoldaşı
arvad, zövce, heyat yoldaşr. Ağlını başına vursun, görsün ki, tapdığı adam onunla ömür yoldaşı olacaqmı? Mir Celal.
ömrümdə, ömründə şeklinde
heç bir zaman, heç vaxt, qetiyyen. ömründə gəl-məyib doğru dilinə. Q.Zakir. [Naşad] öm-ründə bu qədər sərt və dikbaş bir qadın gör-məmişdi. S.Hüseyn.
ömrüm-günüm şeklinde
nevazişle, mehribanlrqla müraciet. [Qadrn Tahire:] Bəs mənim balamı niyə gətirmədin, ömrüm-günüm? M.Hüseyn.
0 ömür (ömrü) bada getmək
ömrün heder keçdiyine teessüf bildirir. Könül ver-dim hər bivəfa yadlara; Hayıf oldu, ömür getdi badlara. M.V.Vidadi. ömür keçir-mək (sürmək)
yaxşr ve rahat yaşamaq; ümumiyyetle, yaşamaq, heyat sürmek. Sür ömrünü, çək ləzzətini, can ələ düşməz. Ə.Qemküsar. Ikisi də əl-ələ verib, şad və xürrəm diriliyin geniş bağında ömür sürür-dülər. çemenzeminli. Telli
. dörd il bun-dan əvvəl Islamın evinə gəlmiş, yalnız iki ilini bəxtiyar bir gəlin kimi ömür sürmüşdü. S.Hüseyn. ömür vermək
heyat vermek, can vermek, yaşatmaq. Donbas bizə kömür verir; Ocaqlara ömür verir. M.Müşfiq. ömür (ömrü) yarıdan keçmək
ömrün keçmesine teessüf bildirir. Baş ağardı, ömür keçdi yarıdan; Qurtarmadım hərgiz ahü zarıdan. Q.Zakir. ömrü uzanmaq
daha çox yaşamaq, ömrü uzun olmaq. Bül-bülün səsi kimi; Qaynayır incə səsin; Sanki ömrüm uzanır; Uzandıqca nəfəsin. Ə.Cavad. ömrü vəfa etməmək
az ömür sürüb arzusuna, ümidine yetişmemek, istediyini, gözlediyini görmemek, nesib olmamaq. ömrüm (ömrün, ömrü...) boyu (uzunu)
1) hemişe, daima, bütün heyatrm (heyatrn, heyatr) boyunca. ömrüm boyunca sənə minnətdaram. ömrü boyunca işləyib; 2) heç bir zaman, heç bir vaxt. ömrüm boyu unut-maram. ömründə bir gün görməmək
ömrü boyu ezab-eziyyet çekmek, xoş gün görmemek. [Balaş:] Yazıq nə hala düşmüş, necə də saralmış, solmuş, [Sevil] ömründə bir gün görməmiş(dir). C.Cabbarlı. ömrün (ömrünüz) uzun olsun!
xeyir-dua, teşek-kür meqamında işledilir. [Mirze Sefer:] Ağa, məsləhətiniz çox gözəldir, ömrünüz uzun ol-sun, siz həmişə mənim uşaqlarımın qeydinə qalıbsınız. Ə.Haqverdiyev. ömrünü çürüt-mək
uzun zaman vaxtını boş keçirmek. [Geray bey Celala:] Oğul, mən bilirəm, sev-daya düşən; İnsanlar ömrünü çürüdür bəzən.. S.Vurğun. ömrünü sənə (sizə ve s.) bağış-ladı
öldü, canı çıxdı.

ÖMÜRBİLLAH : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf [ər.]
İndiye qeder, heç bir vaxt. ömürbillah belə şey olmayıb.
Bütün ömrü boyu; hemişe, hemişelik, daimi. ömürbillah əl çəkmək. ömürbillah incimək.

ÖMÜRLÜ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Uzun ömür süren, ya sür-müş. ömürlü adam.

ÖMÜRLÜK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ömrünün axırına qeder davam eden, qüvvede olan; hemişelik. ömürlük təqaüd. ömürlük pasport. ömür-lük həbs cəzası.
ömürlük yol yoldaşıdır; Doğrudan da bizə adət. S.Vurğun. Kosa
. özünü ömürlük kuryerlik vəzifəsindən azad olmuş sayırdı. S.Rehimov.

ÖMÜRSÜZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ömrü az olan, az yaşayan, ömrü uzun sürmeyen. ömürsüz ömürdən çox asılıyam; Gərəkdir söz deyəm, söz yastıla-yam. M.Araz.

ÖMÜRSÜZLÜK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. ömrün az olması, az yaşama, az ömür sürme.

ÖN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

Bax qabaq2 3, 4 ve
cı mena-larda. ön tərəf. ön divar. ön sıra.
is. üze teref olan cehet; qabaq. Evin önü.
[Zeynal] çox mütərəddid idi, öz qapısının önündə durub fikirləşməyə baş-ladı. S.Hüseyn. □ Göz önündə
göz qaba-ğında, göz qarşısında. Cümlə maarif əhlinin haləti göz önündədir. M.Ə.Sabir.