Multilingual Turkish Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary
ÖYÜDLƏMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. dan. öyüd vermek,
nesihet etmek. Uşağı öyüdləmək.

ÖYÜD-NƏSİHƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax öyüd. [Mesume Firengize:] Yox, bala, bu, öyüd-nəsihət mə-sələsi deyil. B.Bayramov. □ öyüd-nəsihət vermək (etmək)
bax öyüd vermək ("öyüd"de). Xan özünə bir az öyüd-nəsihət verirdisə də, ürəyindəki söz ona sakitlik ver-mirdi. çemenzeminli. [Sultan bey:]
.Siz Gülçöhrəyə öyüd-nəsihət edərsiniz, onu başa salarsınız. ü.Hacıbeyov.

ÖYÜDVERİCİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. öyüd, nesihet mahiy-yetinde olan; nesihetli. öyüdverici sözlər.

ÖYÜMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"öyümek"den f.is.

ÖYÜMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. üreyi qalxmaq, üreyi bu-lanmaq, qusmaq istemek.

ÖYÜNCƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax öyüngən.

ÖYÜNGƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve is. özünü çox öyen, terifleyen, özünü teriflemeyi seven, öyün-cek (adam).

ÖYÜNGƏNLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. öyüngen adamın xa-siyyeti.

ÖYÜNMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"öyünmek"den f.is. Ayrım qızının belə öyünməsindən, Kərim babanın elə sükut ilə büzülüb durmasından bir qəh-qəhə qopdu. A.Şaiq.

ÖYÜNMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
özünü öymek, özünü teriflemek; lovğalanmaq. // Fexr etmek. öyünməsin kimsə gözələm deyib; Bir ayrı tövr olur halı gözəlin. M.P.Vaqif. [Şerefnise xanım:] Heç vaxt sən Parijə gedə bilməzsən. Ha vaxt getsən, öyün! M.F.Axundzade.
Arxalanmaq, bel bağlamaq, özüne arxa saymaq. öz övladlarına öyünmək.
Qovğa günü öyündüyüm nər dəlilər yerindəmi? "Koroğlu".

ÖZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

əvəz.
Şexsine, özüne aid olan, xas olan, mensub olan. öz kitabı. öz şeyi. öz yerindən durmaq. öz vətəninə qayıtmaq. öz fikrində qalmaq.
Birdən [İskenderin] tər-lan qanadlı xəyalı uçub, öz vətəninə
doğma Azərbaycan elinə getdi. Ə.Veliyev. // Şexsen, müsteqil olaraq özü terefinden yaradılmış, görülmüş, alınmış, elde edilmiş ve s. öz şeir-lərini oxudu. öz bostanını bizə göstərdi. öz zəhmətinin məhsulu. // Şexsen özüne mex-sus; şexsi. öz maşını var. öz ev-eşiyi. öz kitabı. Paltolar arasında öz paltosunu ax-tarmaq.
Lakin Müqim bəy öz dərdini ört-basdır edə bilmirdi. S.Rehimov.
Ancaq özüne, yaxud bir şeye xas; xüsusi. Onun öz üslubu, öz metodu var. O, öz qəribəliyi ilə nəzəri cəlb edir.
.Xudayar bəy zəmilərə cüt göndərib başladı sürdür-məyə. Əkilmiş zəmiləri öz malı kimi biçirdi. C.Memmedquluzade. Bahadur öz gur və iti səsi ilə çağırdı.. S.Rehman.
Doğma, yaxın (iş, meslek, eqide ve fikir cehetden). öz xalqımız. öz adamımız. öz uşağımız.
Bir işde şexsen, bilavasite iştirak eden (onun menbeyi, ya obyekti olan) şexsi, ya şeyi göstermek üçün isimden, şexs evez-liyinden sonra işlenir. Atası özü oğlunu şə-hərə apardı. O özü də çox əziyyət çəkdi. Işin özü çox maraqlıdır. Bütün işləri özüm görürəm.
Nəhayət, iri qayaların və kolla-rın arasından çayın özü görünməyə başladı. çemenzeminli. [Əsmer] artıq Məmmədba-ğırı dinləmək istəməyirdi. Tələb edirdi ki, onu öz kəndlərinə göndərsin. S.Hüseyn. Hə-mişəyev əmr verdi ki, Hidayət
. Sənubərin layihəsini şəxsən onun özünə, baş memara təqdim eləsin! B.Bayramov.

İsim ve ya şexs evezliyi yerinde müsteqil işledilir. özü yazıb. özüm görmü-şəm.
[Aslan bey:]
.Yaxın yerdən bilmi-şəm. özü xəbər göndərmiş. C.Cabbarlı. Həyat nədir? Sual verdim özümə; Mənasını çiçəklərdən öyrəndim. M.Müşfiq. // Eyni menada bezen cem şekilçisi ile işledilir. özləri bilərlər. özləri getsinlər.
Işıqların yaratdıqları parıltılar işıqların özlərinin gözünü qamaşdırırdı. B.Bayramov.
Bir adamın ve ya bir şeyin böyüklü-yünü, ehemiyyetini, mövqeyini nezere çat-dırmaq üçün işledilir. General özü gəlmişdi. Məni nazir özü qəbul etdi.
0 öz canı üçün qorxmaq
öz heyatrnr qorumaq, öz canrna ziyan deymemesine ça-lrşmaq. öz canının hayına qalmaq (ha-yında olmaq)
özünü tehlükeden, qorxulu veziyyetden qurtarmağa çalrşmaq, tedbir aramaq. Həmzə indi burada öz canının ha-yında idi. Ə.Əbülhesen. öz əli, öz başı
serbest, azade. öz xoşuna qalmaq
ixti-yarr özünde olmaq, özbaşrna qalmaq. Döv-lətli baxır ki, qonşu öz xoşuna qalsa, bağ-çadan əl çəkməyəcək. "M.N.letif." öz xoşuna qoymaq
serbest buraxmaq, öz istediyi kimi hereket etmesine imkan vermek, başlr-başrna buraxmaq. özüdür ki var
haqqrnda danrşrlan adamrn ve ya şe-yin adr çekildikde, yaxud da onu gördükde tesdiq meqamrnda işledilen ifade. Dadaşov içəri girdi. Arıq kişi əvvəlcə yerindən tərpən-mək istəmədi, sonra ürəyinə damdı ki, uca-boy bu adam elə Dadaşov özüdür ki var. İ.Melikzade. özüm ölüm
"canrma and olsun" menasrnda and ifadesi. özündə ol-mamaq
özünü itirmek derecesinde hirs-lenmek, özünden çrxmaq. Indi isə Əmiras-lan baba Kərimqulunun özündə olmadığını gördü. S.Rehimov. özündən çıxmaq
hirs-lenmek, esebileşmek, coşmaq. Bu sözdən Sərdar Rəşid özündən çıxmış(dı).. M.S.Ordu-badi. Zeynal tamamilə özündən çıxdı. S.Hüseyn. özündən dəm vurmaq
özünü teriflemek, özünden demek. özündən dü-zəltmək
1) başrndan çrxarmaq, fikirleşib tapmaq; 2) yalan demek, qondarmaq, uydurmaq. özündən getmək
üreyi getmek, bayrlmaq, qeşş etmek, huşunu itir-mek. Mehribanın ürəyi xarab olub özündən getmişdi. S.Hüseyn. Gəlin bayaq acı bir fəryad çəkib özündən getdi. Mir Celal. özündən küs!
"özünü günahkar bil", "teqsir sendedir" menasrnda işledilir. özü-nə çıxmaq
menimsemek, götürmek, özüne aid etmek, öz ayağrna yazmaq. özü-nə gəlmək
1) huşu özüne gelmek, ağlr başrna qayrtmaq (qeşş etmiş, huşunu itirmiş adam haqqrnda). Xəstə özünə gəldi.
[At-dan yrxrlrb üreyi getmiş halda] Nurəddin zəif səslə ufuldadı və sonra özünə gəlib Imam-verdi babanı tanıdı. S.S.Axundov. Tərlan bir azdan sonra özünə gəldi. M.Hüseyn; Kişilər gülüşdülər, yaman gülüşdülər. Cavanşir isə sözü özünə götürübpul kimi qızardı. İ.Şrxlr; 2) b a x özünü ələ almaq; 3) evvelki veziy-yetine gelmek, sağalmaq, düzelmek, emele gelmek (ağrr xestelikden sonra). Sevilin hər cür müalicəsinə
. baxmayaraq hələ də qız özünə gəlmir, səhhətini düzəldə bilmirdi. S.Rehimov; 4) bir hadisenin, işin menasrnr sonradan başa düşmek. özünə gətirmək
1) üreyi getmiş adamr ayrltmaq; 2) məc. ayrltmaq. Onun vaxtı ilə söylədiyi bu söz məni lap özümə gətirdi. M.S.Ordubadi. özünə görə
öz veziyyetine, öz mövqeyine, öz vezifesine layiq. [İmamverdinin] kenddə özünə görə yaxşı evi-mülkü vardı. S.S.Axun-dov. özünə götürmək
1) başqasr haq-qrnda deyilen sözü özüne aid etmek; 2) bax özünə çıxmaq. özünə gün ağlamaq
öz taleyini, öz geleceyini düşünmek; çetin ve-ziyyetden çrxmaq üçün yol axtarmaq. özünü aparmaq
özünü idare etmek (reftar, davranrş, exlaq meselelerinde). özünü bərkitmək
1) qüvve yrğmaq, özünü möhkemlendirmek; 2) var-dövlet yrğmaq, varlanmaq. özünü bilməmək
huşunu itirmek. özünü çəkmək
lovğalanmaq, teşexxüs satmaq. Yasavul
. özünü çəkdiyi vaxt bir neçə adam
. bir-birinə göz vurdu. S.Rehimov. özünü dartmaq
bax özünü çəkmək. [Xankişi Haqverdiye:] Gəl oyna, özünü dartma, bir görək; Qoy yenə sevinsin, açılsın ürək. Z.Xelil. özünü düzəltmək
maddi cehetden veziyyetini yaxşrlaşdrr-maq. özünü ələ almaq
huşunu, fikrini, ifadesini toplamaq, özünü toplamaq, ağrr bir veziyyetde iradeli olmaq, özünü itirme-mek; sakit olmaq. ürəyi tələssə də Həbib özünü ələ alır, toxtaq hərəkət eləyirdi. Ə.Veliyev. [Mülayim:] özünü ələ al, oğ-lum, yekə kişisən, mərd ol, möhkəm dur. B.Bayramov. özünü ələ salmaq
özünü gicliye vurmaq, axmaq hereketler etmek (giclik, yüngüllük eden adam haqqrnda). özünü göstərmək
1) öz üstünlüyünü, bacarrğrnr göstermek; 2) nümayiş etdirmek, tezahür etmek. Burada ilk bahar bütün gücü və qüdrəti ilə
. özünü göstərirdi. S.Rehimov. özünü gözləmək
özünü qorumaq, müha-fize etmek. [Selim:] Fırtınadan özünü gözlə!
İ.Əfendiyev. özünü xəstəliyə (dəliliyə ve s.) vurmaq (qoymaq)
yalandan özünü xeste (deli ve s.) göstermek. Nuşapəri xanım özünü yuxuluğa vurdu. (Nağıl). Molla Xəlil özünü avamlığa qoymuşdu. S.Hüseyn. özünü itirmək
çaşmaq, ne edeceyini bilmemek. Ucaboy, qoca, lakin qıvraq hakim içəri girəndə evdəkilər özlərini itirdilər. Mir Celal. Fərman həmişə belə qoçaq və dilavər qızların yanında özünü itirərdi. Ə.Sadıq. özünü naza qoymaq
nazlanmaq, naz satmaq. özünü oda-suya (oda-közə) vurmaq (atmaq)
bir iş üçün fedakarcasına çalışmaq, seyini, qüvvesini esirgememek, eziyyete, meşeqqete döz-mek. özünü o yerə qoymamaq
bir işe ehemiyyet vermemek, özünü bilmemez-liye, eşitmemezliye qoymaq. Məmməd dostunun üz-gözündən hirsli olduğunu başa düşdüsə də, özünü o yerə qoymadı. Ə.Əbül-hesen. özünü ortaya salmaq (atmaq)
özüne aid olmayan işe qarışmaq. özünü öldürmək məc.
çox zehmet çekmek, çox elleşmek, çox çalışmaq. özünü öldürüb ev tikmək. özünü öymək
özünü teriflemek, lovğalanmaq. özünü saxlamaq
iradesini toplayıb bir işi görmekden vaz keçmek, saqınmaq, etmek istediyi bir işi etmemek. Nurəddin özünü saxlayıb qəsdən [atasının meyitinin üstünde] ağlamırdı ki, Gülpəriyə oxşamasın. S.S.Axundov. Mehribanı gic bir gülmək tutdu, özünü saxlaya bilmədiyindən bayıra çıxdı. S.Hüseyn. özünü sındırma-maq
pert olmamaq, özünü tox tutmaq. Gəlin sapsarı saralsa da, özünü sındırmadı. İ.Şıxlı. özünü soyuğa vermək
soyuq deyib naxoşlamaq. Bir dəfə Həlimə hamam-dan çıxanda özünü soyuğa verib, yorğan-döşəyə düşdü. S.S.Axundov. özünü tanı-maq
heddi-büluğa çatmaq. Elə ki Məhəm-mədhəsən əmi özünü tanıdı, gözünü açdı, baxdı gördü, qalıbdı lap lüt-madərzad. C.Memmedquluzade. özünü təmizə (tə-mizliyə) çıxarmaq
özüne beraet qazan-dırmaq, müqessir olmadığını isbat etmeye, sübuta çalışmaq. özünü toplamaq
bir şey qarşısında, ya bir şey etmek üçün qüvve ve iradesini toplamaq. Surxay özünü topladı, irəli atıldı. M.Hüseyn. Əbil özünü toplayıb qəddini düzəltdi, mənalı-mənalı Gülsəhərin üzünə baxdı. Ə.Veliyev. özünü tutmaq
qeyri-qanuni yollarla varlanmaq. Xandə-mirov çaldı, çapdı mahalı; O ki var tutub özün keçəl qurumsaq. Q.Zakir. özünü ye-tirmək
çatdırmaq, vaxtında gelib çıxmaq. özünü qatara yetirdi. özünü hadisə yerinə yetirdi.
Dərviş şəhərdən çıxıb özünü yetirdi başqa şəhərə. (Nağıl). özünü yeyib tökmək
çox teşviş ve iztirab keçirmek, narahat olmaq, esebileşmek. özünü yığış-dırmaq
1) fikrini, huşunu, qüvvesini toplamaq, özünü ele almaq. Dostlar özlərini yığışdırıb, Iskəndərə qahmar çıxınca kişini camaat qabağında mühakimə elədilər. Mir Celal. Qız birtəhər özünü yığışdıraraq mühəndisin üzünə baxdı. Ə.Sadıq; 2) qezeb, narazılıq doğurmamaq üçün öz hereketle-rine, davranışına fikir vermek, özünü dü-zeltmek. Rüstəm kişinin acıqlanaraq şapa-lağı işə salacağından qorxub, Salman özünü yığışdırdı.. M.İbrahimov; 3) özünü yığış-dır! şeklinde
hede, qorxu meqamında işledilir. öz-özlüyümdə (öz-özlüyündə)
bax özlüyündə. öz-özlüyündə qərara gəlmək.
[Qüdret:] Mən dinlədiyim adam-ların fikrini öz-özlüyümdə saf-çürük etmi-şəm. M.Hüseyn. öz-özlüyündə
ayrılıqda, ayrılıqda götürdükde. öz-özlüyündə o şeyin heç bir qiyməti yoxdur. öz-özünə
1) öz bildiyi kimi, müsteqil olaraq; özü. öz-özünə fikirləşmək. öz-özünə öyrəşmək; 2) yavaş-cadan, kimse eşitmeden. öz-özünə oxumaq.

ÖZBAŞINA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf öz bildiyi kimi, heç kesden soruşmadan, icaze almadan. Sabir
. söz verdi ki, bir də özbaşına belə yerə çıx-maz. S.Rehimov. [Reis:] Şahinin nə ixtiyarı var ki, ştatda yer olmaya-olmaya özbaşına adam götürür? S.Rehman. // Nezaretsiz, baxımsız, başlı-başına. Uşaqları özbaşına qoymaq olmaz.
[Şehrebanu xanım:] Hələ bir de görüm, sən özbaşınasan, ya sənin atan yerində bir böyüyün var? M.F.Axundzade. Kərim babanın inəkləri özbaşına buraxması sahiblərinin xoşuna gəlməzdi. A.Şaiq. Istər-istəməz Züleyxa özbaşına buraxılmışdı. M.İbrahimov.

ÖZBAŞINALIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Her hansı bir işde qa-nuna, intizama, qebul olunmuş nizam ve qay¬daya zidd hereket; başlı-başınalıq. Hacı Mir-zağa Bülluri və Kəlbə Hüseyn Fişəngçinin bu hərəkəti özbaşınalıqdır. M.S.Ordubadi. Zeynal əvvəl qışqır-bağırla bu özbaşınalığın qabağını almaq istəyirdi. Ə.Əbülhesen.

ÖZBƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. özbekistan Respublikasının esas ehalisini teşkil eden türkdilli xalq ve bu xalqa mensub adam.

ÖZBƏKCƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve zərf özbek dilinde. öz-bəkcə öyrənmək. özbəkcə qəzet.

ÖZCƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. özüne aid olan; özünün. özcə işinlə məşğul ol.
[Şahperi:] Mən hesabdar-zad hesaba alan deyiləm. Hərə getsin özcə dərdini çəksin. B.Bayramov.

ÖZCÜYƏZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

əvəz. "öz"den oxş. [Gülöyşe Senubere:] Qoy özcüyəzi görüşsün, danış-sın. B.Bayramov.

ÖZƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Bitki gövdesinin ve ya kö-künün daha yumşaq olan daxili merkezi hissesi.
çibanın, çirkli yaranın ortasında olan berk iltihablı hisse. çibanın özəyi. □ özək bağlamaq
bax özəkləmək. Yara özək bağladı.
Böyük bir birleşmenin esas terkib his-sesini teşkil eden kiçik teşkilat qrupu; esas, özül. [Barat:] Dərsdən sonra özəyimizin iclasını çağırmışam. C.Cabbarlı. Dilşad özək iclaslarında
. müəyyən çıxışlarda bulunur, ümumun təqdirini qazanırdı. T.Ş.Simurq.

ÖZƏKLƏMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"özeklemek"den f.is.

ÖZƏKLƏMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. özek emele gelmek,
özek bağlamaq. çiban özəkləyib.

ÖZƏKLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. özeyi olan, özek bağlamış.

ÖZFƏALİYYƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. İncesenetde (musiqi, teatr, xor ve s.) peşekar olmayan şexslerin bedii yaradıcılıq fealiyyeti. özfəaliyyət dərnəkləri.
[Reşid] ümumittifaq özfəaliy-yət icraçıları baxışında birincilik qazan-mışdır. M.Rzaquluzade. [Sedef:] [Xosrov] özfəaliyyət baxışlarında həmişə tərifləndi. B.Bayramov.

ÖZGƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Başqa, diger. özgə məsələ. özgə vaxt gələrsən.
Bundan əlavə, dəxi Yusif şahda həzar gunə özgə eyblər tap-dılar. M.F.Axundzade. // Aid olduğu söze xüsusi emosionallıq verir. Ilin hər fəslinin bir hüsnü var, amma qışın ləzzəti bir özgə-dir. C.Memmedquluzade. Deyirlər ki, evli olmağın, uşaq babası olub külfət arasında ömür sürməyin özgə bir ləzzəti var. A.Divan-beyoğlu.
Hemin cemiyyete, kollektive, aileye mensub olmayan. özgə uşaq.
[Müellim:] Mən ki özgə adam deyiləm. H.Nezerli.
Is. mənasında. Kenar, yabançı, yad, özgesi. [Dilber:] özgələri min iş görürlər, karvanı malı ilə yeyirlər, sarvanı şalı ilə. C.Cabbarlı. [Server:] Rüstəm bəy Gülnazı özgəsinə ərə verir. ü.Hacıbeyov.
Qoşma vəzifəsində. Diger, başqa. Bahar fəsli el şad olur sərasər; Hərgiz məndən özgə yoxdur mükəddər. Q.Zakir.

ÖZGƏYERLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Yad, başqa yerli, gelme; yadelli.

ÖZGÜN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. özünemexsus, özüne xas olan, orijinal. Sabir, Iran tacirlərinin ala-yarımçıq işlərini, verdikləri vədə xilaf çıx-malarını özgün tərzdə tənqid edərək, onları kasıb balalarının şövqlə oxumalarını gözləri götürməməkdə, dargözlükdə günahlandı-rırdı. "Hophopname".