Multilingual Turkish Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary
SEZMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Duymaq, hiss etmek, başa düş-mek, anlamaq. Şadlığını üzündən sezmək.-çinarlıqda yalnız başıma gəzdim; Bu halda incə bir inilti sezdim. H.Cavid. Vaqif bütün incəliklərinə qədər bələd olduğu bu çöhrədəki dəyişikliyi sezdi. çemenzeminli. Əsarətdə yaşayan insanların ahını; Baxışlarda sezmi-şəm, ürəklərdə görmüşəm. M.Rahim.

SƏADƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Heyatda en yüksek memnunluq hissi; bir şexsin her hansı bir şey-den duyduğu derin memnunluq ve sevinc hissi; xoşbextlik. [Murad] özünün səadət və istirahətini yalnız Nigarla bərabər yaşamaqda görürdü. S.Hüseyn. Şair anam Azərbaycan, sən vüqarımsan; Nəğməmsən, şerimsən, şe-riyyətimsən; Sən mənim dünənki yaralarım-san; Sən mənim bugünkü səadətimsən! Ə.Kürçaylı. Mən də, bu gözəl yaz gecəsi də həyəcan və səadət içindəydik. I.Əfendiyev.
məc. Obrazlı teşbehlerde, mes.: seadet yolu, seadet qapıları, seadet meşeli, seadet nuru ve s.
[Zehra:] Ədalət dünyada əlvan gül açsın; Səadət günəşi nurunu saçsın. M.Rahim. Səadət qapıları [Zerqelemin] üzü-nə açılırdı. Ə.Sadıq.

SƏADƏTLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Xoşbext, bextiyar, mesud, uğurlu. Səadətli günlər. Səadətli gələcək.
- Hər quşun olmaz səadətli hümatək kölgəsi. Nesimi. [Fexreddin:] Mənim ağam, nə üçün də utansınlar, bir halda ki, bunlar üçün səa-dətli və rahat gələcək düzəltməyə çalışırlar..
M.S.Ordubadi.

SƏADƏTSIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Bextsiz, bedbext, uğur-suz. Sözün şənində şöhrət var, bu məna qəf-lətən solmaz; çiçəksiz, sözsüz, insansız, səa-dətsiz bahar olmaz! S.Vurğun.

SƏADƏTSIZLIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Bextsizlik, bedbext-
lik, uğursuzluq.

SƏBA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

SƏBA YELI is. [ər.] şair. Seher esen xefif yel; meh. Səba, əhvalımı bir-bir; Varıb ol yarə ərz eylə. M.V.Vidadi. Səba, məndən söylə ol gülüzarə; Bülbül gülüstana gəlsin, gəlməsin? Ə.Nebati. [Şair:] Gəl, gəl, geniş-geniş açım qolumu; Səni, səba yeli, basım bağrıma. N.Xezri.

SƏBAT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Axıra qeder sözünün üs-tünde durma, iqrarında möhkem olma; deya-net, sabitlik, davamlılıq, möhkemlik, meta-net, ezm. Bizimdir yüksəliş, bizimdir qanad; Bizimdir mətanət, bizimdir səbat. M.Müşfiq.

SƏBATLA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərfMetanetle, dözümle, möh-kemlikle, sebat göstererek.

SƏBATLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Sözünün üstünde duran, iq-rarında möhkem olan; deyanetli, metanetli, möhkem, ezmli. Səbatlı tələbə.
[Mesmede]
.əzmkar, səbatlı bir adamın hal və hərəkəti vardı və yaxud mənə elə təsir bağışlayırdı. S.Hüseyn.

SƏBATSIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Sözünün, qerarının üstün-de durmayan, sabit olmayan, möhkem ol-mayan, metanet göstermeyen; mütereddid, deyanetsiz. Səbatsız adam.

SƏBATSIZLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Sözünün, qerarının üs-tünde durmama; deyanetsizlik, qerarsızlıq.

SƏBƏB : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Bir şeyin, hadisenin baş vermesini şertlendiren başqa hadise, şerait. Nöqsanların səbəbi. Işə gəlməməyinizin sə-bəbi nədir? Hər şeyin səbəbi var.
Bais, baiskar, sebebkar, teqsirkar. [Ya-ralı:] Səbəbin evi dağılsın. Gəldilər, camaatı başdan çıxartdılar. Ə.Haqverdiyev. Səriyyə xalanın Qərənfilə müştəri gözü ilə baxmasının əsas səbəbi Bahadur idi. S.Rehman. □ Sə-bəb olmaq
bais olmaq. Nə sən fəraqə səbəb olmusan, nə mən bais; Bu dərdə saldı bizi dövri-ruzigar, ey dust! S.Ə.Şirvani. Bu fa-ciənin yaranmasına Surxay səbəb olmuşdu. Ə.Veliyev.
Behane, esas, delil. Dava salmaq üçün səbəb axtarır. □ Səbəb eləmək
elinde be-hane elemek, esas elemek. [Güllü] bu kiçik çöpü, nə üçünsə, böyük bir səbəb eləmək istə-yirdi. H.Seyidbeyli.

..səbəbinə şeklinde
..sayesinde,
..göre,
..ucbatından,
..hesabına. [Usta ar-vadına:] Belə kef! Ozü də ayrı adamları [cen-nete] qoymazlar, biz ağanın səbəbinə gedə-cəyik.. çemenzeminli.
◊ Bu səbəbə
bu sebebden, buna göre, bu üzden. Nə səbəb (səbəbə, səbəbdən)
ne üçün, niye. Nöqsanımı gördün sənə ixlas də əfzun, Lütfün nə səbəbdən belə, ey məh, kəm olubdur. S.Ə.Şirvani.
..Biz düz adam ol-saq, nə səbəbə biz dara düşəndə və ehtiyac məqamında Allahı yada salırıq? C.Memmed-quluzade. O səbəbə (ki)
ona göre (ki)... Qış fəsli nə qədər gözəl olsa da, yenə də ba-har fəslinə bərəkət. O səbəbə ki, baharda ot bitir və acların dəxi Bakı milyonçularına eh-tiyacı olmur. C.Memmedquluzade.

SƏBƏBKAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. sebeb ve fars.
..kar] Bir şeye sebeb olan, bais olan adam; teqsir-kar. [Şehrebanu xanım:] Bəli, dəxi necə edək, Allah səbəbkara bəla versin! M.F.Axund-zade. [Gülzada:] [Selbinin]
.uşaqları çörək istəyəndə baisə, səbəbkara ağzından gələni deyib. Ə.Veliyev. [Semender] özünü bütün bu xoşagəlməz hadisələrə səbəbkar bilirdi. B.Bayramov.

SƏBƏBKARLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Sebebkar olma, bais olma; teqsirlilik.

SƏBƏBLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Müeyyen sebebi olan, üzürlü.

SƏBƏBSIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve zərfHeç bir sebeb ol-madan, heç bir esas olmadan, nahaq yere. Səbəbsiz işdən qalmaq. Səbəbsiz gülmək.
- Biri səbəbsiz ağlar; Biri bərk yıxılanda; üzə vurmaz, ağartmaz! R.Rza. [Sultan:] Axı mən səbəbsiz hücum eləmirəm, oğul! İ.Hü-seynov.

SƏBƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. İçine meyve, göyerti ve s. yığ-maq üçün qarğıdan, qamışdan ve s.-den hö-rülen uzunsov zenbil. Bir səbət üzüm. Bir sə-bət əncir.
[Kendçi] xurcunun hər gözündə bir yekə səbət nar yerləşdirmişdi. Qantemir. Məşədi Şərif içalatı iri bir səbətə qoyub hə-yətə salladı. Ə.Veliyev.
səbət-səbət zərf Sebetlerle, sebetler do-lusu. Səbət-səbət üzüm. Səbət-səbət gilas.
- Edqar
. səbət-səbət meyvə daşıyan
. ərəb-ləri qonağından gizlədə bilməmişdi. S.Ve-liyev.

SƏBƏTCIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Balaca sebet.

SƏBƏTÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Sebetde gezdirib şey satan adam.

SƏBƏTTOXUYAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Peşekar sebet to-xuyan.

SƏBI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Meğlub edilmiş terefden esir tutulub satılan adam.
Heddi-büluğa çatmamış oğlan; genc, uşaq.

SƏBIR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Xoşagelmez, acı, haq-sızlıq kimi üzücü hallar qarşısında sesini çı-xarmadan onların keçib-getmesine dözme, tehemmül etme. Bir dərd var ki, yerə-göyə sığışmayan, ürək yandıran, insanı vərəm-ləndirən, səbir və təskinlik bilməyən; məsə-lən, birinin əziz bir övladı əlindən gedə...
C.Memmedquluzade. □ Səbir etmək (elə-mək)
çetin iş, ağır veziyyet ve s. hallarda şikayetlenmeden dözmek, tehemmül etmek. Bu söz-söhbətlərin, müamilə və rəftarın nə qədər Sürəyyaya acı təsiri olurdusa da, səbir eləyirdi. çemenzeminli. // Gelecek ve olacaq bir şey üçün telesmeyib ve telaş gösterme-yib gözleme; hövsele. □ Səbir etmək
döz-mek, hövsele etmek, telesmeden gözle-mek. Lakin səbrin də bir dərəcəsi vardır. M.S.Ordubadi. İskəndər səbir edib, yarım ilə qədər gözlədi. Canına qulluq eləyib əkinə-biçinə getdi. M.Hüseyn. Səbri kəsilmək (tü-kənmək)
artıq döze bilmemek, tehemmül ede bilmemek. Səbrim kəsilib, yar mənim canımı alsın; Ya şad eləsin vəsl ilə, didarə ye-tirsin. Heyran xanım. [Nofel Zeyde:] Burax atların cilovunu, Zeyd, kəsdiyimiz çörəyə and içirəm ki, artıq mənim səbrim tükənmək üz-rədir. Ə.Memmedxanlı. Səbrini basmaq
bax səbir etmək. [Bedircahan:] Səbrini bas, ağa, hesabına bax! N.Vezirov. [Reşid:] Mən birtəhər səbrimi basıb, xörəkdən yeməyə baş-ladım. İ.Hüseynov.
Səbirlə şeklinde zərf- temkinle, ağır-ağır. Səbirlə nağıl etmək.
Səbirlə toplamış-dır gücünü damla-damla; Danışıb öz diliylə hər kəslə, hər adamla. R.Rza. [Qoşqar Əmir-liye:] Düz bir ildir, mən bu aparatda işləyi-rəm, bir dəfə görməmişəm ki, mənimlə sə-birlə, soyuqqanlı danışasınız. İ.Hüseynov.
◊ Səbir kasası daşmaq (dolmaq)
daha döze bilmemek, tehemmül ede bilmemek, hövseleden çıxmaq, temkinini itirmek. [Göv-her xanım:] Daha bəsdir! Səbir kasam dolub daşmış. S.S.Axundov. Molla Şirəlinin səbir kasası daşdı, onsuz da gərgin olan əsəbləri qırıldı. S.Rehman.

SƏBIR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Asqırma, asqırtı, asqırıq.
◊ Səbir gətirmək
asqırmaq. Tək səbir, cüt səbir
xalq arasında: guya bir defe as-qırma nehslik, uğursuzluq; cüt asqırma ise xeyir, uğur elametidir. Ta gəlirik biz də bir az anlayaq; Məhzəri-irfanda vurur tək səbir.
M.Ə.Sabir.

SƏBIR-ARAM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax səbir-qərar. Səbir-aramı qalmamaq.
[Əbülhesenbey:] Səbrim-aramım yox idi, çünki yoldaşları böyük təh-lükə gözləyirdi. M.S.Ordubadi.

SƏBIR-QƏRAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

SƏBRü QƏRAR is. Se-
bir, temkin, hövsele, tehemmül. Ey sevdiyim, səndən cüda düşəli; Nə səbrü qərarım, nə ta-qətim var. Q.Zakir.