Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

SULHSEVƏR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve is. Sülh terefdarı,
xalqlar arasında sülh olmasını isteyen (adam), sülhperver. Sülhsevər siyasət. Sülhsevər döv-
lət.

SULUGƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Terkibinde qurğuşun olan mineral. // Qırmızı-narıncı ve ya qırmızı-qehveyi renginde boya.

SULUK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Baldırı koğuş bitkilerin (qarğı-nın ve s.-nin) teze göyermiş gövdesi. Qarğı sülüyü. Qanqal sülüyü.
Göy soğan su içən-dən sonra sülük (sif.) qarğı kimi dayanmışdı. B.Bayramov.

SUMSU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Quşları aldadıb tutmaq üçün onların sesini yamsılayan ovçu aleti. [Kerim baba:] Sümsü quş kimi oxuyur, bununla qızıl-baş balası tutarlar,
dedi. A.Şaiq. // ümu-miyyetle, qarğıdan qayrılan primitiv çalğı aleti; tütek. Beləliklə, insanlar sümsü, tütək kimi musiqi alətlərini icad etmişlər. Ə.Bedel-beyli.

SUMSUK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Daim sülenen, sümsünen (it haqqında, çox vaxt söyüş, tehqir menasında işlenir). Faşizm qısqırdaraq sümsük itləri; Dalayır, talayır məmləkətləri. M.Müşfiq. [Şamxal:] Sənə neçə dəfə demişəm ki, bizim bu it sümsüyün biridi, qabağına bir tikə şey atan kimi aldanandı. İ.Əfendiyev.

SUMSUNMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Sümsünmek"den f.is.

SUMSUNMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Qapıları gezib dilenmek, el açmaq, yemek aramaq (çox vaxt tehqir, söyüş kimi işlenir). İt itliyini tərgidər, süm-sünməyini tərgitməz. (Ata. sözü). [Hacı:] Bu donuz harada sümsünür?
deyə sordu. A.Şaiq.

SUMUK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
İnsan ve onurğalı heyvan skeletinin ayrı-ayrı terkib hissesi. Qol sümüyü. Baldır sümüyü.
[İmanqulunun] bədəni elə tərpənirdi ki, elə bil heç sümüyü yox idi. çemenzeminli. [Mesme] özünü bərkə verən kimi kürəklərindən ağrı qopur, damarları gizildəyir, sümükləri sancırdı. Mir Celal.
Müxtelif şeyler qayırmaq üçün istifade edilen bezi heyvanların (fil, suiti) dişi, yaxud buna oxşar başqa berk cisim. Qarmona sü-mük dil salmaq. Fil sümüyündən hazırlanan sancaq.
Tahir sümük çərçivəli eynək tax-mış ucaboy, buğdayısifət, qıvrımsaç alimi yaxşı xatırlayırdı. M.Hüseyn. [Ferrux] siqa-reti ağ sümük müştüyə keçirib yandırdı və tüstülətməyə başladı. B.Bayramov. // Sümük-den qayrılmış. Sümük daraq. Sümük dəstək.
Zer (nerd ve s. oyunlarda). □ Sümük atmaq
nerd oynamaq. Bəzən də yuxudan yarımçıq qalxıb; Aylı gecələrdə sümük atar-dıq. S.Vurğun.
0 Sümük sındırmaq
çox eziyyet çek-mek, çalışmaq; can qoymaq. Elmi təhsil et-mək lazımdır, sümük sındırmaq lazımdır. C.Memmedquluzade. [Ferhad:] Bu sözləri buyurursan, amma məgər mən bundan ötrü sümük sındırmışam?! Ə.Haqverdiyev. Sü-mük sındırmış
tecrübeli; can qoymuş. O isə belə işlərdə sümük sındırmış adamdır. "Kirpi". Sümükləri çıxmaq
çox arıqla-maq. Sümükləri çıxmış
çox arıqlamış. Arvad sümükləri çıxmış əli ilə [Südabenin] ətir qoxusu verən qara saçlarını, başını ox-şadı. M.İbrahimov. Sümükləri çürümək
tamamile mehv olmaq, nişanı, izi-tozu qal-mamaq. Sümüklərini qırmaq (sındırmaq)
berk döymek, ezişdirmek. Sümüyünə (sü-müklərinə) düşmək (oyun havası haqqın-
da)
xoşu gelmek, oynamağa heveslendir-mek, sövq etmek. Bu oyun havası adamın sümüyünə düşür. Sümüyünə qədər işlə-mək
çox derin tesir etmek. Şiddətli külək, sən həryerdə amansızsan! Sən soyuq şaxta-dan da pissən, sən insanın sümüyünə işlə-yirsən! S.Veliyev. Ağzına sümük atmaq
susdurmaq üçün bir şey vermek. Bir dəri, bir sümük
bax dəri. Karl bir dəri, bir sümük olmuşdu. Ə.Əbülhesen.

SÜMÜKALTI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. anat. Sümüyün altında olan.

SÜMÜKARASI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. anat. Sümüklerin ara-sında olan.

SÜMÜKLƏŞMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Sümükleşmek"denf.is.

SÜMÜKLƏŞMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Berkimek, qurumaq,
sümük kimi olmaq. çörək qalıb sümükləşib.

SÜMÜKLÜ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Sümüyü olan. Sümüklü ət.
Sümükleri çıxmış, sümükleri bilinen. Sümüklü əl.
məc. Boylu-buxunlu, şaqqalı, sümük-leri iri. Natiqin bir suyu Veysə oxşayırdı. Ancaq bu ondan cavan, boylu, özü də sü-müklü adamdı. Ə.Əbülhesen.

SÜMÜKSÜZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Sümüyü olmayan. Sü-
müksüz ət. Sümüksüz heyvanlar.
◊ Sümüksüz dil
danışığını bilmeyen, ağzına geleni danışan, danışdığı sözlere fikir vermeyen adam haqqında.

SÜMÜKÜSTLÜYÜ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. anat. Sümüyü örten birleşdirici toxumalardan ibaret nazik qişa.

SÜMÜKVARI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Sümük kimi, sümüye oxşar.

SÜMÜRGƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. bot. Sümürgen fesilesinden iki lepeli, bir, iki ve çoxillik ot, az halda ya-rımkol, kol, ağac ve sarmaşıq bitkisi.

SÜMÜRMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Sümürmek"den f.is.

SÜMÜRMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Ağız ve dodaqları ile bir
şeyi sorub çekmek: emmek. Suyu sümürmək. Papirosu sümürmək.
Cümşüd bəy qəlyanı hərdənbir sümürüb qəhvəni qarışdırır və qurtum-qurtum içib söhbətə qulaq asırdı. E.Sultanov. Qarı bu suala diqqətlə qulaq asıb çubuğunu sümürdü.. S.Rehman.
məc. Aldadaraq, dile tutaraq birinin var-yoxunu sorub çekmek, soymaq.
◊ Qanını sümürmək
bax qanını sor-maq ("qan"da). [Şeyda:] Təbii, o sizin qanı-nızı sorub sümürmək istər. H.Cavid. [Qarakişi Hümmete:]
.Taxtabiti kimi kolxozun qanını sümürdün, indi də bizim üstümüzəyıxırsan?! B.Bayramov.

SÜNBƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Odlu silahların lülesinin içini temizlemek, yağlamaq, habele bir şeyi bir yere tepmek ve ya çıxarmaq üçün uzun de-mir mil. Tüfəng sünbəsi.
[Meşedi:] Bu sünbə nəinki tamam artıqdır, hətta arşından iki ver-şok da azdır. Ə.Haqverdiyev. [Ovçu] sonra sünbəni bayırdan tutub gördü ki, lülənin di-bindən aralı durur. M.Rzaquluzade.

SÜNBƏKI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sünbəki getmək (vurmaq)
danışmağa başlarken sözü teleffüz etmekde çetinlik çekmekden, kekelemekden ibaret nitq nöqsanı.

SÜNBƏLƏMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Sünbelemek"den f.is.

SÜNBƏLƏMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Sünbe ile temizlemek (tüfengin ve s.-nin lülesinin içini).

SÜNBÜL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Taxıl bitkilerinin gövdesi-nin başında denlerin yerleşdiyi hisse. Dənli sünbül başını aşağı salar. (Mesel). Taxıllar boy atmış və sünbül bağlamağa başlamışdı. Ə.Sadıq. Sənəmin başı sünbüllərin arasına əyilmişdi. Ə.Əbülhesen.
Salxım şeklinde etirli çiçekleri olan bir bitki. Süsəndən, sünbüldən, lalə, nərgizdən; Siyah tellərinə düz, qadan alım! Aşıq Əlesger.

SÜNBÜLÇIÇƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. bot. Uzunsov yarpaq-ları ve etirli çiçekleri olan dekorativ ot bitkisi.