Multilingual Turkish Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary
ŞALLAQLAMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Şallaqla vurmaq, qam-çılamaq, qırmanclamaq. Atı şallaqlamaq.
Sanki Əsgər yuxuda idi, indi ayıldı, kəlləri şallaqlamağa başladı. Ə.Veliyev. // Mec. menada. [Mustafa hekime:] Axı bu dəlini gə-tirib buraya qatmısınız, bizim günahımız nədi, bizi şallaqlayır? C.Memmedquluzade.

ŞALLAQLANMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Şallaqlanmaq"dan f.is.

ŞALLAQLANMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch. Şallaqla döyül- mek, qırmanclanmaq, qamçılanmaq.

ŞALLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Başına şal örtmüş, yaxud beline şal bağlamış.

ŞALVAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Bedenin belden aşağı hisse-sini ve qıçları örten ikibalaqlı üst kişi geyimi. Şərəfoğlu
. şalvarının cibindən balaca bir açar çıxarıb, stolun siyirməsini açdı və ora-dan böyük bir kağız vərəqi götürdü. M.İbra-himov. Muxtar Zeynalov
. əllərini şalvar cibinə salıb, kabinetində gəzinməyə, dodaq-altı deyinməyə başladı. Ə.Veliyev.

ŞALVARLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Şalvara yarar. Yaxşı şal-varlıq parçadır.
[Bey xonçasında] dolaq-lar, bir şalvarlıq mahud və bunların əmsalı cehizlər qoyulmuş olur. R.Əfendiyev. // İs. menasında. Mağazadan şalvarlıq almaq.

ŞAM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] İçine fitil qoyulmuş piyli maddelerden hazırlanan silindrik işıq leva-zimi. Yanır qəribanə kənd axşamları; Titrək işıqlarla məscid şamları. S.Vurğun. çapıq Abbas cibindən uzun bir şam çıxarıb ortaya qoydu. S.Rehman. // Lampa ve s. işıq cihaz-ları menasında. Axşam oldu, gün batdı, şam-lar yandı. A.Sehhet.
◊ Şam kimi (təki) sönmək
puça çıxmaq, yox olmaq. Orada ağladıqca hər dustaq ürək; Şam təki sönmüşdür ümidlə dilək. S.Vurğun. Şam kimi ərimək, şaına dönüb ərimək
günden-güne erimek, çox arıqlamaq, etini tökmek. Mələk şam kimi ərisə də, dərdini heç kəsə açmırdı. İ.Şıxlı. Zeynalın verdiyi şəklə baxandan sonra Mülayim arvad ikicə günün içində şam kimi ərimişdi. B.Bayramov. Bur-nuna şam iyi dəyməyib
berkden-boşdan çıxmamış, derd görmemiş adam haqqında.

ŞAM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.]
Axşam. Şam süfrəsi. □ Şam(ü) səhər
axşam-seher, seher-axşam. Şamü səhər bülbül kimi ağlaram; Qorxuram qönçədən gülüm pozula. Aşıq Murad. Gəl, baba, məscidlərə, ehsanı gör! Şamü səhər aşı, fisincanı gör! Ə.Nezmi. Şam ta səhər klas.
axşamdan-seheredek. Dolanım başına şam ta səhər; Şəmi-cama-lının pərvanəsiyəm. Q.Zakir.
Axşam yemeyi.
.Yusifşah buyurdu:
Tapşır, mənə şam hazır etsinlər ki, bu gün bir zad yeməmişəm. M.F.Axundzade. Şam-dan sonra xan yenə özünü çırthaçırtla yanan buxarının yanına verib oturdu. çemenze-minli. Hamı yedi, şam bitdi. Amma Məstan bəyin gözü yolda qaldı. B.Talıblı. □ Şam et-mək (eləmək)
axşam yemeyi yemek. Saat on birdə yenə qonaqları dəvət elədilər xörək otağına və yenə ağalar və xanımlar xörək sto-lunun ətrafına düzülüb başladılar şam elə-məyə. C.Memmedquluzade.

ŞAM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ŞAMAĞACI is. bot. Iyneyarpaqlı, hemişeyaşıl, xırda qozaları olan ağac. [Şem-siyye ve Selimi] həyətə çıxdılar, cərgə ilə düzülmüş şamağaclarının arasında gəzməyə başladılar. M.Ibrahimov. Şıdırğı yaz yağı-şından sonra qarağac, qələmə, şamağacları sükuta qərq olmuşdu. Mir Celal.

ŞAMAMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] çox etirli ve şirin, ade-ten yeyilmeyen kiçik yemiş növü. Mən gə-ləndə şamamalar gülüdü; Dörd yanımı atlı kazaq bürüdü. "Qaçaq Nebi". Cavanlar öz-ləri ilə toyxanaya alma, portağal, şamama,
. püstə, badam gətirərdilər. H.Sarabski. Xa-rabalar əvəzinə qovunlar, şamamalar rəng verib rəng alırdı. M.Hüseyn. □ Şamama kimi
1) çehrayı, teze, ter. Qumrunun şa-mama kimi tər, mərmər kimi ağ vücudunu gördükdə atlı içindən qovrulur(du). Mir Celal; 2) yumru, girde.

ŞAMÄN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [tunq.] Ruhlara, magiyaya ina-nan xalqlarda (esasen şimal xalqlarında): sehrbaz, ovsunçu, caduger (şamanlar oxu-maqla, def çalıb-oynamaqla özlerini cuşa ge-tirerek, guya ruhlarla münasibete girerek, adamların xesteliklerini sağaltdıqlarına, onlara uğurlu ov temin etdiklerine ve s.-ye inanırdılar).

ŞAMANIZM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax şamanlıq.

ŞAMANLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Bezi şimal, Orta Asiya, Indoneziya, Okeaniya, Amerika, Afrika xalq-larında ruhlara, magiyaya sitayiş etmekden ibaret din forması.
Şamanın işi, peşesi; sehrbazlıq, cadu-gerlik.

ŞAMATA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax şəmatət.

ŞAMAYI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] Xezer, Qara deniz, Azov denizleri hövzelerinde çox yayılmış balıq. Şamayı.. pulcuqları gümüşü, bel tərəfi tünd-yaşıl, üzgəcləri isə açıq rəngdə olur. Y.Əbdürrehmanov.

ŞAMDAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. ve fars.] Şam qoymaq üçün altlıq. Otaqlarda yanan şamdanlar sön-dürülmüşdü. M.S.Ordubadi. Pəncərədən sarı şamdanlar asılardı. H.Sarabski.

ŞAMDANÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Keçmişde: saraylarda işıq işlerine baxan şexs.

ŞAMDANGÜLÜ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. bot. Ətirşah fesilesin-
den bezek bitkisi. Ətirşah fəsiləsinin şam-dangülü cinsinin növləri bəzək bitkiləridir. M.Qasımov.

ŞAMlL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Içine alma, qaplama, aid olma, dexli olma (adeten "etmek", "olmaq" kömekçi feillerile işlenir). Bu məsələ sizə də şamildir. Göstəriş hamıya şamildir. □ Şamil etmək
aid etmek. [Nuxulular:] Saniyən, hər birimiz bir töhfeyi-həqir xidmətinə gətirmi-şik, əgər qəbul edib öz şəfqətini bizə şamil edə. M.F.Axundzade. Xəlifə onların hər birisinə tək-tək cavab verib, onlar üçün Allah dər-gahından səadət və dövlət rica edəcəyini və duasını onların barəsində şamil edəcəyini vədə verdi. M.S.Ordubadi.

ŞAMKIMILƏR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

cəm bot. çılpaq-toxumlu, iyneyarpaqlı bitkiler fesilesinin adı. Şam-kimilər fəsiləsinin
. yarpaqları xırda pulcuq şəkilli və ya dəstələrlə yığılmış iynəşəkillidir. Toxumdaşıyan qozaları nisbətən kiçik olub girdədir, toxumları yetişəndə ağaclaşır və ya giləmeyvə şəklini alır. H.Qedirov.

ŞAMLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Axşam yemeyi, axşam üçün hazırlanan yemek(ler). Şamlıq nəyiniz var? Şamlıq hazırlamaq.

ŞAMLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. çoxlu şam ağacı biten yer, şam meşesi. Kəndin üst tərəfi şamlıqdır.
Doktor otağına qayıtdı. Şamlığa açılanpən-cərələri geniş-geniş açdı. A.Şaiq.

ŞAMÖT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fr.] Odadavamlı bişmiş gil ve hemin gilden hazırlanmış kerpic.

ŞAMPÄN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[coğrafi addan] Köpüklenen, qazlı üzüm şerabı. Azərbaycan Şampan şə-rabı.

ŞAMPÄNSKI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[rus. "nıaMnaHCKoe"den] dan. bax 0ampan. [Sefderqulu bey:] Mənim sağlığıma bir stəkan şampanski içməyə də vaxtın yoxdur. S.S.Axundov. [Əsger:] Elə belə, komandirsən, gəl gedək, bizim komanda məntəqəsinə bax: lampası... peçi... çayı, şam-panskisi... Ə.Əbülhesen.