Multilingual Turkish Dictionary

Turuz Dictionary

Turuz Dictionary
ÇÜRÜYƏR : Turuz Dictionary

-sirkə qalsa acıyar, bilək qalsa çürüyər, bilik qalsa yeyilər (yeyilər: azalar)

ÇÜRÜYÜ : Turuz Dictionary

çovlağu. şoru.
tükan olsa doslarıvın ovlağu, alver köçər , çıxar onun çovlağu

ÇÜRÜYÜŞ : Turuz Dictionary

çürümə. çürgüş

ÇÜT : Turuz Dictionary

-çüt kütük: kök kütük. tük kök. soy kök. him tim. dibtibir. dibtübür. dibdəmir. təkdəmir. təkdib. təktüb. təktük (əsl. nəsəb. zat) (bix o bon. rəg o rişə. şaludə)

ÇÜV : Turuz Dictionary

çivi. sox. mıx

ÇÜVLƏMƏK : Turuz Dictionary

çiviləmək. soxlamaq. mıxlamaq

ÇÜVLƏNMƏK : Turuz Dictionary

(çüv. çiv: mıx). dikənlənmək. dikən dikən olmaq. bizlənmək. biz biz olmaq

ÇÜVÜT : Turuz Dictionary

çüvüd. cəsəd

ÇÜY : Turuz Dictionary

-çürük taxda, çüy tutmaz. (çüy: mıx)

ÇÜYMƏK : Turuz Dictionary

küymək. ürkmək. qaçmaq.
çəpiş çüyüb dağlara qaçmış

DƏMLİ : Turuz Dictionary

dəmli. dımqıl. nəmli. suyımqıl. sımqıl. (su. us. sı. ıs). sulu olan. ritubətli

DIĞIRLAQ : Turuz Dictionary

dığırlaq. dögələk. tumru. girdə. müdəvvər

DİL : Turuz Dictionary

-dil ağacdırsa, yıxılmadan dayan

DİQUÇAR : Turuz Dictionary

dikuçar. çıpır. dövürlağ. helikopter

DURDURALIQ : Turuz Dictionary

durduralıq. duranğ. durduanğ. birəbirlik. bərabərlik. tuşluq. tuşuşluq. əvəz əvəzlik. musavilik

EB : Turuz Dictionary

ev. qon. qonut. yuva. izbə. daxma. qorab. qorav. çardaq. quraq. məsgən

EBRİQ : Turuz Dictionary

< evrik > ibrik (< evirmək) axıdan. evirerek içindeki suyu dökmek gibi.
ibriq \ < öprük\ axıcı nərsəni axıtmaq üçun, öprülmüş, somrulmuş biçimdə, öpüşlü, əmzikli qab

ECƏ : Turuz Dictionary


aylı gecə: aysun. ay ışığı. məhtab

EÇƏNLƏR : Turuz Dictionary

-öz dilindən keçənlər, özgə dilə yananlar

EÇİRMƏK : Turuz Dictionary

-ələ keçirmək: tutmaq. yaxlamaq

EÇMƏYƏ : Turuz Dictionary

-bir yolu keçməyə gərəkən tanış, bələtçi: qılavuz.
ustanbul, suez boğazından qılavuzsuz keçmək olmaz.
önəmli körpülərdən keçmək qılavuz gərəkir

EÇQİ : Turuz Dictionary

geçi. keçi.
. eçgi (geçi) özü doğa albaymış, qoyqa anaçı giriptir. (geçi kəndisi doğuramamışkən, qoyuna əbəlik edməyə getmiş)

EÇTƏMƏNİ : Turuz Dictionary

-tox bala, eçtəməni oylabayt. (oylabayt: oylamaz: düşünməz). (uşağın qarnı toxdursa, heç nəməni (heç nəyi belə) düşünməz)

EL : Turuz Dictionary

boy.
butun. bodun. millət.
bizlər ötünlü buta, təki, butun dursun!. (ötünlü: köçəri. keçəri. ölümlü. müvəqqəti duran) (buta: qol. dal. bir bütünə bağlı).
ül. yad. yabançı.
ül düşmək: ülə düşmək: ayrı düşmək. yad, qərib düşmək.¶-dil getdi, el getdi. ¶-el başqıları: xalq birinciləri. ¶-əl çırağı: ışdat. çırağ quvvə. məşəl..¶-sol əl: solay.
sağ əl:sağay..¶-yer basrığı dağ, bodun basrığı bağ. (basrığı: ağırlığı). (bodun: el). (toprağın, zəngilgi dağları ilə, ellərində ağırlığı, ucalığı, böyüklüyü bəyləri, bakanlanları, bilginləri, böyükləri ilə, tanınır..¶-yaman atlı el yıxar, yavan oğru ev..¶-el uykusu, dağ yuxusu ağır olur, çağır ha çağır..¶-yaman günlər ayağı, qara yaşlar axarı, elin durmuş dayağı, sınmaz beli, el dursun..¶-utanırsansa el içrə, üzü çoxlar utacaq. (üzü çoxlar: sırtıqlar)..¶-el içinə düşsə ayrılıq, yol salıb, qol atar yağrılıq (ayrılıq: iftiraq. nifaq). (yağrılıq: düşmançılıq)..¶-(haq qapısı, el qapısı). tanrıva tapın, elivə yapın. (əlindən gələn eyiliyi elivə edsən, tanrıva ibadət sayılır)..¶-(haq qapısı, el qapısı).
bu qapıdan qolba qanat qırılmadan keçilməz, əşsiz dossuz, arman amac tutulmadan girilməz. (qolba qanat qırılmadan: qurralıq, kibir atından enmədən). (arman
dalıcan gəzilən amac). (bu qapıda mənlik adı oxunmur, kimi kimə toxunmur, əldə ürək, içdə dilək, yürür gedir yorulmur). {bu qapıda gəzən, güdüsüz durur. (güdüsüz: təmənnasız)}..¶-(aşıq).
ciqqə dursun, bök dursun, oğul dursun, el dursun. (bu evrən aşıq oyunun andırır. bökdə durur, cikdə. hər necə olursa olsun, kişilik dursun, elim dursun. çevirəni, dunyanı dolandırıb çevirən, tanrı qulu, kişi oğlu, elimdir)..¶-dilsiz el qalmaz, tinsiz el durmaz!. (tin: duyqu, inanc, iç evrəni)..¶-dilsiz el qalmaz, tinsiz el durmaz!. (tin: duyqu, inanc, iç evrəni)..¶-şahım ali dərgəsi, uluların yergəsi, ellər gəlir birgəşir, el birliyi dirgəsi. (dərgəsi: barınqası. otrağı). (yergəsi: yeri). (dirgəsi: diriliyi..¶-bodun boynu yoğun olar, ona girən oyun olar..¶-el üstünləri: elin ən yaxcıları..¶-el, top başçısı: toqay. sərkərdə..¶-elin güvənli ağbirçəyi: arpal..¶-el güvəni, ağsaqqalı: arpağ..¶-el toçun: tamam millət..¶-yad elli: yadan.yaban. biqanə. xarici..¶-el yatmışda, çalpanqulağ yatmamış. (tapmaca) (it)..¶-sığırlı el ac qalmaz..¶-el baraq: mal məta'..¶-el üçün ölsən, gülər öl..¶-el oğrusuz, dağ börüsüz olmaz.¶-oxuyan el uzar, oxumaz el tozar
(uzar: yaşar. durar). (tozar: ölər. heç olar. yox olar). (heç el, biliksiz iliksiz yaşamı uyqulayamaz) (iliksiz: başarcaqsız).¶-çuval ağzını boğub bolsa, el ağzını tutub bolmaz..¶-məçidə, xoca tanrıdan ötür, el xocadan ötür gedər!..¶-el günə uyqun: el günə yaxımlı. xalqa, zamaniyə tənasüblü, munasib..¶-dilin danmış, torba ağız el olarmış!..¶-donun geni yırtılmaz, gəngəşli el yartılmaz. (ellər ara danışıq, qonuşuq olsa parçalanmaz)..¶-el dilə bağlı, yurd elə..¶-el elə sığar, ev evə sığmaz. (evdən evə ışıq düşməz: hər evin öz ışığı var). (ışıq: qiblə).¶-el elə söykənər, dağ dağa..¶-hər el çıxarın yaşır!.¶-öz dərəkin özün biç, el biçəni borc olsun. (dərəkin: tutarın. qiymətin).¶-nə olduğun tanıyan toplum, el olur, nə bilədiyin tanıyan toplum, devlət
(bilədiyin
başardığın. nəyə gücü çatdığın)..¶-el oğrusuz, dağ börüsüz olmaz.(börüsüz: qurdsuz).¶-sən sən ol, el sözüylə yola çıxma. el sözüylə yola çıxan, el yolunda yorular. (yorular: məhv olar)¶-yol yarağı yemik, el dayağı bilik. (yaraq: ləvazimat). (yemik: yemək. çörək) (dayaq: hami. püştiban). (bilik: ilim)..¶-el bayramı: il bayramı. novruz..¶-el qaldırar ağır daş, yel qoparar yenni daş. (yenni: yengi. yüngül). (yenni daşı yel qaldırar, ağır daşı el qaldırar)..¶-söz bilməyən elbaşı, el başına, yov çəkir. (yov çəkir: yamanlıq, bəla, düşman gətirir.).¶-eli gəzən, el tanır, yolu gəzən, yol tanır..¶-sonsuz olan yol batsın, başsız duran el batsın. (sonsuz olan yol batsın, başsız olan el batsın)..¶-uzaq olsun yol olsun, yava olsun, el olsun. (yava el: çağdaş olmayan el). yolun uzaqlığı, yolsuzluqdan yeğ gəlir, elsizlikdən, millətsizlikdən, qara bir kütlə yeğ gəlir. (bu söz kişini, öz elin xorlamaqdan çəkindirir, gücdə olsa, hər kimsə doğulduğu elin becərik, gəlişməsində uzun yardımda bulunması görgətilir (tovsiyə edilir)

EL : Turuz Dictionary

-bir el ki dosluğun (dosların) dərəkin bilmiyə, pis günə qalar.¶-el birikib, ağız birləşsin, elizə dosluq yerləşsin.¶-donun geni yırtılmaz, gəngəşli el yartılmaz. (ellər ara danışıq, qonuşuq olsa parçalanmaz).¶-el ağrısı az gəlməz, gengəşli don dar gəlməz. (elin hər gün üçün bir sorusu olr).¶-el dilə bağlı, yurd elə.¶-inamlı el yazıq deyil, kəndivi düşün.¶-oğru eli pozanmaz, dağı börü. el oğrusu tututlar, dağ börüsü boğular.¶-öz içində yatmadıq, el içində yatmaz. (yatmaq: gizli qalmaq).¶-el tabar: bodun boğun.¶-başlaq el. (azad el).¶-el içi, gəp içi. (el içi sözsüz olmaz).¶-el öz dəlisin tanıyır, bəllənmir kimə inanır.¶-yarışlarda yürüşlü, savaşlarda ürəkli, el dərdinə gərəkli