Multilingual Turkish Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary
QUQURD : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. məh. Açılmamış qızılgül; qönçe.

QUL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Qedim dövrlerde: müharibede esir tutulub satılan adam. Neçə qul azad elə-dim; Qəsd etmədim cana, Nigar! "Koroğlu".
Xidmet üçün satın alınmış adam; her cür istehsal vasitesi ve hüquqdan mehrum olan ve tamamile öz sahibinin ixtiyarında olub, bir mal kimi alınıb satılan adam; köle. Spartakın rəhbərliyi altında qədim Romada qulların üsyanı olmuşdu.
Sərir hökmdarı rəiyyətini öz qulu hesab edərdi. A.Bakıxa-nov. Cəllad yanıb od olsa da, külə dönməz arzular; Təbiətin ana qəlbi qul doğmamış insanı! S.Vurğun. // köhn. Nöker, xidmetçi. Bir xidmət edən qulam sənə mən. Xetayi. [İskender:] İndi mən sənə nökərəm, mən sənə qulam, gəl, gəl barışaq. C.Memmed-quluzade. Hər qəhrəmanın qulu meydanın arxasında ağası üçün ehtiyat atlar saxla-mışdı. M.S.Ordubadi. □ Qul etmək məc.
esir etmek, valeh etmek, tamamile ixtiyarını elinden almaq. Götür niqabı və xalqı qul eylə hüsnünə kim; Məlahət əhlinə sənsən əmirü, sənsən şah. Nesimi. Qul olmaq
tabe olmaq, boyun eymek.
məc. öz iradesini, hereketlerini tama-mile bir şeye, ya başqasına tabe etmiş adam. Oz adətlərinin qulu.

QUL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Tenha yerlerde ve qaranlıqda vahimeye düşen adamın gözüne canlı kimi görünen qorxunc xeyal; qulyabanı.

QULA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. məh. Açıq-sarı rengli at. Qula madyan.

QULAĞAGİRƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Bax qırxayaq
ci menada.
məc. dan. Her kesden söz bilmeye, söz çekmeye çalışan adam; xeberaparan, casus.

QULAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
İnsan ve heyvanlarda eşit-me orqanı. Qulağı ağrımaq. Qulaq həkimi.
Nəvəsi onun
. burnundan, qulağından yapışır, boğazının altını qıdıqlayır. M.Rza-quluzade.
Qulaqları örtmek üçün papağın yanla-rından sallanan hissesi. Papağın qulaqlarını salmaq.
Bir şeyin qırağı, yanı, kenarı, ucu. İkin-cisi, mən ömrüm olanı səndən savayı bir qa-dına gözümün qulağı ilə də baxmayacağam. Ə.Haqverdiyev. Günəşin qulağı batdımı, kimsə bu mədənin yanından keçə bilməzdi. A.Şaiq. Məmməd bəy dinmirdi, düşüncə içində gəlib körpünün qulağında oturdu. çemenzeminli. // "Bir" sözü ile: bir tike, bir parça, bir qırıq, bir az, azacıq, cüzi. Kişi çörəkdən bir qulaq qoparıb etinasız və hətta acıqlı bir hərəkətlə yerə atdı. M.İbrahimov. Hər nə varsa, bir qulaq gətir, iştahadan ya-man kəsilmişəm. S.Rehimov. Arvadlar qəzeti o qədər dartışdırdılar ki, bir qulağı qırıldı.
Mir Celal.
Arabada: oxların tekerden kenara çıx-
mış ucu. Arabanın qulağı sındı.
Kəndin
küçələrindən birində tini burulanda heç göz-
lənilmədən arabanın taxta oxunun qulağı
divara toxunub (sındı). H.Sarabski.
0 Bir qulağından alıb, o biri qulağın-dan çıxartmaq, yaxud bu qulağından vu-rub, o qulağından keçirmək
eşiderek emel etmemek, deyilen söze ehemiyyet ver-memek, tapşırılan sözü, işi, teklifi yerine yetirmemek, vecine almamaq, saymazlıq göstermek. Tükəzban bunlara bilmərrə fikir verməyib, dalınca söylənən sözləri də eşi-dəndə bu qulağından vurub, o qulağından keçirərdi. B.Talıblı. Qulağa girmək məc.
- bir şey bilmeye, söz çekmeye çalışmaq. Qulağı ağır olmaq
1) ağır eşitmek, yaxşı eşitmemek; 2) işde kahal ve tenbel olmaq, sehlenkar olmaq. Qulağı batmaq
kar olmaq, eşitmemek. Qulağı cingildəmək
- 1) qulağında zeng sesi kimi bir ses eşit-mek; 2) sözünün başqası terefinden danışıl-dığını hiss etmek. Qulağı çəkilmək
tenha ve uzaq bir yerde qalıb darıxmaq, qeribse-mek, üreyi qısılmaq, könlü sıxılmaq. Qulağı dəng olmaq
ses-küyden tenge gelmek, sesden tengişmek. Qulağı dinc olmaq
rahat, asude, sakit, qeydsiz-qayğısız olmaq, canı rahat olmaq. İnsanın əvvəl-qabaqca düş-məni olmasa, söz yox ki, qulağı dinc olar.. C.Memmedquluzade. Qulağı dincəlmək

rahat olmaq, asudeleşmek, qeydden-qayğı-dan azad olmaq, heç bir şeyin derdini çek-memek. Qulağı dolmaq
bir şeyi çox eşit-mekden ona adet etmek, öyreşmek, inan-maq. Qulağı
.. olmaq
birinin danışdığı sözlere diqqetle qulaq asmaq, bir sözünü qaçırmamaq. Xanın gülər gözləri Omər xa-nın gözlərinə dikilmişdi. Vaqifin də qulağı onda idi. çemenzeminli. Qulağı səsdə ol-maq
bir şeyin intizarında olmaq, bir xeber gözlemek. Qulağı səsə düşmək
heç bir ses olmadığı halda, qulağına ses gelmek. Gülpəri qulağının səsə düşdüyünü güman edib, yerinə uzanmaq istərkən, eyni zəif taq-qıltı yenə eşidildi. M.Hüseyn. Qulağına arı vızıltısı kimi gəlmək
heç bir ehemiyyet vermemek, qetiyyen saymamaq, vecine al-mamaq. Qulağına barmaq tıxamaq
qulaq asmaq istememek, qulaq vermemek, eşit-memeye çalışmaq, eşitmek istememek. Qu-lağına batmaq
tesir etmek. Bizə aşkardır ki, yazdığımız mətləblər avamın qulağına batmaz və bata bilməz. C.Memmedquluzade. Qulağına çatdırmaq
bir sözü, ya xeberi her hansı bir vasite ile eşitdirmek, bildir-mek, xeber vermek. Qulağına çatmaq
bir sözü, ya xeberi her hansı bir vasite ile eşit-mek. Barxudarın yaxşı işlərindən danışılan sözlər qoruqçu Ağanın arvadı Bədirnisənin qulağına çatdı. Mir Celal. Qulağına dəy-mək
eşitmek, eşiden kimi olmaq. Azca keçməmiş iki atlının ayaq səsi küçədən Gül-nazın qulağına dəydi. M.Ibrahimov. Qula-ğına əyilmək
qulağına söz demek. Anam mətbəxdə qurdalanırdı. Yanlayıb qulağına əyildim. Mir Celal. Qulağına girməmək
tesir etmemek, kar etmemek, eser etme-mek, saymamaq, ehemiyyet vermemek.
.Bu danışıqların heç biri mənim qulağıma gir-mir. C.Memmedquluzade. Qulağına pam-bıq tıxamaq
bax qulağına barmaq tıxa-maq. Qulağına pıçıldamaq
yavaşca ve xelveti söylemek, pıç-pıç danışmaq. Qula-ğına söz girməmək (batmamaq)
söz tesir etmemek, deyilen söze qulaq asma-maq. Qulağına yetişmək
bax qulağına çatmaq. Iki çağırım qədər getmişdik ki, uzaq-da biçinçilərin oraqlarının qat-qarışıq səs-ləri qulağımıza yetişdi. A.Şaiq. Qulağında sırğa olmaq
tecrübeden çıxmaq, imta-handan çıxmaq, bir sınaq neticesinde ayıq ve sayıq olmaq, yadından çıxarmamaq. Qu-lağından çıxmaq
yadından çıxmaq, unu-dulmaq. Qulağından pambığı çıxarmaq
ayılmaq, qefletden ayılmaq, düşünmek. çıxar pambıq qulağından, gözün aç; Ki, həşr oldu və çalındı bu gün sur. Nesimi. Qulağını burmaq
bax qulağını çəkmək. Qulağını (qulaqlarını) çəkmək
yüngülce cezalandırmaq, tenbeh etmek. Qulağını (qulaqlarını) doldurmaq
bir fikri ve s.-ni daima birine telqin etmek, beynine yerit-mek, inandırmağa çalışmaq. [Receb:]
.Mən yavaş-yavaş Zinyət xanımın qulağını dol-dururam. N.Vezirov.
.Hacı Mir Ibrahim ağa və sair ağa və mollanümalardır ki, hə-rəsi öz ətrafına bir dəstə yığıb, avamın qulaq-larını doldururlar ki, hər kəs onlara itaət etsə, behiştə daxil olacaq. "Mol. Nesr." Qu-lağını sallamaq
1) anlamamaq, deyilen sözü qanmamaq; 2) boş-bikar durmaq, avara gezmek. Qulağını saza vermək
sayma-maq, bir söze qulaq asmayıb başqa işle meş-ğul olmaq. Qulağını tutmaq
bax qula-ğına barmaq tıxamaq. Qulağını tutub qaçmaq
bir sözü ve s.-ni eşitmek isteme-mek, nifret etmek. Qulağının ardını gö-rəndə
heç vaxt, qetiyyen, esla. Qulağının dibi saralmaq
ölümü yaxınlaşmaq. Qula-ğının dibində
lap yanında, lap yaxınlı-ğında, yanındaca. Atam məni qolları ara-sında yük üstünə uzadırkən, qulaqlarımın dibində gurlayan bir səsdən gözlərimi aç-dım. A.Şaiq. Qulağının dibini görər
heç bir vaxt görmez, esla görmez. Qulaq as-maq
1) dinlemek. Bir qulaq as naleyi-heyranə, hifz et naləsin; Bəzmi-hikmətdə onu əfsanə eylə, ey həkim! Heyran xanım. Xan
. başını pəncərədən çıxardıb, bir də qulaq asdı. çemenzeminli. Mən gedib oxuyana-çalana qulaq asıb, çox el mahnıları və mu-ğamat öyrəndim. H.Sarabski; 2) qulağını qoyaraq yoxlamaq, müayine etmek. Həkim ürəyimə qulaq asdı; 3) gizli olaraq qulaq vermek, xeber bilmek, dinlemek, eşitmek. Dadaş, yarım saatdır mən sizin söhbətinizə o biri otaqdan qulaq asıram. N.Vezirov; 4) deyilen söze emel etmek, söze baxmaq, deyileni qebul etmek; // fikir vermek, ehe-miyyet vermek, saymaq. [İskender:] Baş üstə,
. amma bunu de ki, mənim sözümə qulaq asan kimdir? C.Memmedquluzade. [Mahmud eminin] öz ağlı vardı və belə işlərdə öz bildiyini edirdi, bir kəsin sözünə qulaq asmazdı. B.Talıblı; 5) qeydine qal-maq, muğayat olmaq, fikir vermek, baxmaq. Uşağa yaxşı qulaq as. Qulaq batırmaq
1) kar etmek, karlaşdırmaq; 2) ses-küyden deng etmek, gurultudan tenge getirmek. Qulaq batmaq
deng olmaq, sesden, berk danışıqdan heç şey eşitmemek, kar olmaq.
.Qulağım batdı, nə çox-çox danışırlar. M.Ə.Sabir. Qulaq dincliyi
rahatlıq. [Ve-zir:] Vəzirim mənə belə-belə qulluq bu-yurubdur, sonra qulaq dincliyi bizə haram olar. M.F.Axundzade. [Gülcamal:] Bu bəy, bu yüzbaşı, bu divanxana; Bir qulaq dincliyi verərmi ona? Z.Xelil. Qulaq kəsilmək
diqqetle dinlemek, diqqetle qulaq asmaq, diqqet etmek. Bütün nümayəndələr qulaq kəsilərək, şairin səsini eşitmək
. istəyirdi. M.S.Ordubadi. Başdan-ayağa qulaq kəsilə-rək müəllimin sözlərini diqqətlə dinləyən Həsən
. son sözləri eşidərkən bütün vücudu sarsılır kimi oldu. A.Şaiq. Qulaq kəsmək
aldatmaq, aldadıb pulunu ve ya başqa bir şeyini elinden almaq, hiyle ile birinden bir şey qoparmaq. Aslan bəyin evlərinə baxır-san,
. o büsatlar, o bəzək, o şücaətlər ha-mısı adam aldatmaqdan ötrüdür və bizim kimi avam, fəqir-füqəraların qulaqların kəs-məkdən əmələ gəlibdir. N.Vezirov. Qulaq qabartmaq
bildirmeden, hiss etdirmeden qulaq asmaq, gizlinden qulaq vermek. Qulaq-qulağa
1) ten, beraber; 2) yanaşı. Qulaq olmaq
güdmek. Qulaq tutmaq
qulaq asmaq, fikir vermek. Gər sənə əfqa-nimi bihudə dersə müddəi; Ol sözə tutma qulaq, mən çəkdiyim əfqanə tut. Füzuli. Qulaq tutulmaq
bax qulaq batmaq. Axşamlar qoyun-quzu mələşə-mələşə obaya dönərkən səsdən qulaq tutulur. A.Şaiq. 0ə-hərin hər tərəfindən alov qalxırdı, güllə və top səsindən qulaq tutulurdu. çemenze-minli. Qulaq vermək
bax qulaq asmaq 1 ve
cü menalarda. Hükəmalar buyurub-lar:
.sözünü o kəslərə de ki, sənə qulaq verirlər. C.Memmedquluzade. Aydınlıq ge-cədə gözəl bir çeşmənin kənarında cavanlar halə qurub əyləşib, növbə ilə oxuyub-çalanlara qulaq verirdilər. Ə.Haqverdiyev; // eşitmeye çalışmaq. Ayna bir müddət uzaq-dan gələn tütək səsinə qulaq verdi. Ə.Mem-medxanlı. Qulaqda qalmaq
yadda qal-maq, unudulmamaq. Qulaqda saxlamaq
yadda saxlamaq, unutmamaq. Qulağına qurğuşun!
arzu edilmeyen ve ya adı çekilmek istenilmeyen bir şey (hadise) haq-qında danışılarken deyilen ifade. Qulaqla-rını (qulağını) şəkləmək
1) ses ve s.-den hürkerek qulaqlarını diklemek. Mahmud atdan yerə sıçradı. örkə töyşüyə-töyşüyə su içmək üçün başını irəli uzadanda silah səsindən diksinib qulaqlarını şəklədi. M.Hüseyn; 2) məc. çox maraqlanmaq, bir şeyi eşitmek hevesinde olub bütün diqqe-tini ona vermek. çox adam qulağını şəklə-yib durur. A.Şaiq. Əli qulağında
tam vaxtında, lap vaxtında. Yerin, divarın qu-lağı var
danışarken ehtiyatlı olmaq lazım geldiyini bildirir.

QULAQALTI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. anat. Qulağın alt te-refinde, ya yanlarında olan. Qulaqaltı vəzi.
is. bax qulaqbalışı. Kosanın qaralmış kirli qulaqaltısı otaqcanın ortasına düşmüş-dü. S.Rehimov.

QULAQARDI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Qulağın dal terefi.
0 Qulaqardına vurmaq (vermək)
qu-laq asmamaq, qesden fikir vermemek, özünü eşitmemezliye, bilmemezliye qoymaq. [He-sen:] Neçə dəfə ağaya demişəm, qulaq asmır. Gah da görürsən qulaqardına verir. Ə.Haq-verdiyev. Səməd bütün deyilən sözləri qu-laqardına verdi. M.Hüseyn. Kərim əvvəlcə bu sözləri qulaqardına vurdu. M.İbrahimov.

QULAQBALIŞI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Yatarken qulaq altına qoyulan kiçik yastıqca.

QULAQBATIRAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

QULAQBATIRICI sif.
Qulaqları batıracaq qeder berk, şiddetli, gu-rultulu. Qulaqbatırıcı səs. Qulaqbatırıcı gu-rultu.
Kənddə qulaqbatıran bir haray vardı. M.Hüseyn. Hacı Atakişi:
Oğul, Fərman!
deyə qulaqbatırıcı bir səslə qışqıraraq, yerindən sıçradı. Ə.Abasov.

QULAQBURMA(SI) : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. dan. Yüngül ten-beh, yüngül ceza. [Dayısı Nadire:] Bacıoğlu,
görünür, qulaqburması yadından çıxıb, ha?
deyə altı il əvvəl döyüldüyünü xatırlatdı. B.Talıblı. □ Qulaqburması vermək
ceza-landırmaq, tenbeh etmek. [Mirze Əsger:] Lazımdır ki, bir qulaqburması verib, sonra bir iş üstə qoyasız, bikar gəzməsin. N.Vezirov. Ozünü də tutub qoyacaq idilər bu şeylərin üstünə, gözəl qulaqburması verəcəkdilər.
M.S.Ordubadi.

QULAQCIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Kiçik qulaq. Balığın ürəyi iki kameradan: qulaqcıq və qarıncıqdan iba-rətdir. Cebrayılbeyli.

QULAQKƏSƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. dan.
Sert olmaq üçün itlerin qulaqlarını kesmekle meşğul olan adam. İt qulaqkəsəndən qorxar. (Ata. sözü).
məc. Adamaldadan, hiyleger, kelek-baz, hiyle ile pul çeken. Bu göz həkimləri
. qulaqkəsən, cibkəsəndirlər, adamın cibini so-yub dərdinə də əlac etmirlər. Ə.Haqverdiyev.

QULAQLAMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Qulaqlamaq"dan f.is.

QULAQLAMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. dan. Qulağından tut-maq. Qısraq şeydir, öküz deyil ki, qulaqla-yıb cütə qoşasan. S.Rehimov. // Berk yapı-şıb buraxmamaq.

QULAQLAŞMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Qulaqlaşmaq"dan f.is.

QULAQLAŞMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

qarş.
Bir-biri ile xel-veti danışmaq, pıçıldaşmaq.
.Urmi və Xoy konsulları da onlarla tez-tez danışır və qu-laqlaşırdı(lar). M.S.Ordubadi.
Bir-birinin qulağından tutub dartmaq; dalaşmaq.

QULAQLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Qulaqları olan (b ax qu-laq
ci menada). Sifətini qulaqlı papaq al-tında gizlətmiş dəmiryolçu qarşımdan ötür-dü. Mir Celal.
Qulağa keçirmek üçün qarmağı olan. O, alnında yerləşən qulaqlı eynəyini burnunun üzərinə salar və kağızları bərkdən hecalaya-hecalaya oxuyardı. H.Nezerli.

QULAQLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
İsti papağın qulağı ör-ten hissesi, habele şaxtadan qorunmaq üçün qulaqlara keçirilen isti qalpaq, yaxud qulaq-ları örten örtü.
Radio dinlemek üçün qulaqlara keçirilen cihaz. Hər nümayəndə oturduğu yerdə qu-laqlıqlar vasitəsilə tribunadakı adamın nitqinə istədiyi dildə qulaq asa bilərdi. M.İbrahimov.

QULAQSIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Qulağı, yaxud qulaqları olmayan, qulaqları kesilmiş. Qulaqsız it.
Qulağı, qulaqlığı olmayan. Qulaqsız papaq.

QULAQUCU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf öteri, ehemiyyet ver-meden. Hərdənbir qulaqucu oğlunun söh-bətini eşidən Maral burada Züleyxanın da-dına çatdı. Ə.Əbülhesen.

QULAQYOLDAŞI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Hemsöhbet. Nigar
xanım dedi:
Gərək Telli xanımı çənlibelə mənə qulaqyoldaşı gətirəsiniz. "Koroğlu".

QULAM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Qedim zamanlarda: qul, köle, nöker, xidmetçi (oğlan). Bir neçə dəqiqə ke-çəndən sonra qulamlar İlyası aralığa alıb gətirdilər. M.S.Ordubadi. Dumanlı bir gündə səhər ertə saray qulamlarından biri Kazı-mın həyətinə girib, artırmada hana toxuyan Telli ilə Gülnaza yanaşdı. çemenzeminli.

QULAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax qulun. [İskender xan:] Gö-rəsən genə nə olubdur ki, kişi qulan kimi bağırır.. N.Vezirov. Otlayıb doymuş bir qu-lan başını dik tutaraq, uzaqlara baxırdı.. İ.Əfendiyev.

QULANCA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax qulunca.