Multilingual Turkish Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary
MƏDƏNİ-KUTLƏVİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Kütlelerin me-
deni telebatına xidmet eden, xalqın medeniy-yetini artırmaq meqsedile görülen. Mədəni-kütləvi tədbirlər.

MƏDƏNİLƏŞDİRİLMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Medenileşdiril-
mek"den f.is.

MƏDƏNİLƏŞDİRİLMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch. Medeni
hala salınmaq, medeni edilmek.

MƏDƏNİLƏŞDİRMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Medenileşdir-
mek"den f.is.

MƏDƏNİLƏŞDİRMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Medeni hala sal-
maq, medeni etmek.

MƏDƏNİLƏŞMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Medenileşmek"den
f.is.

MƏDƏNİLƏŞMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Medeni şekle düş-
mek, medeni olmaq.

MƏDƏNİLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Medeniyyetin seviyyesi, derecesi.

MƏDƏNİYYƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Insan cemiy-yetinin istehsal sahesinde, ictimai ve menevi heyatda elde etdiyi nailiyyetlerin mecmusu. Maddi mədəniyyət nümunələri. Mədəniyyət sahəsində irəliləyiş.
Küp qəbirlər mədəniy-yəti alban tayfalarının hakim mədəniyyətinə çevrildi. ("Azerbaycan tarixi").
Her hansı bir xalqın ve ya sinfin müey-yen dövrde elde etdiyi bele nailiyyetlerin seviyyesi. Cəlil Məmmədquluzadə (Molla Nəsrəddin) Azərbaycan mədəniyyəti və maa-rifi tarixində tamamilə yeni və parlaq bir dövr açdı. M.Ibrahimov. // Teserrüfat ve ya zehni fealiyyetin, her hansı birisinin inkişaf seviy-yesi. Istehsalat mədəniyyəti. Nitq mədəniyyəti.
Savadlılıq, elmlilik, biliklilik. Yazıçı mə-dəniyyəti. // Cemiyyetde özünü apara bilme; terbiyelilik. Hamı bir nəfərtək sakit olmuş-dur; Bu da timsalıdır mədəniyyətin. S.Vurğun. // Medeni adamın teleblerine uyğun olan he-yat şeraitinin mecmusu. Yaşayış mədəniyyəti.

MƏDƏNİYYƏTLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax mədəni
ci
menada. Onlar mədəniyyətli adamlardır. C.Memmedquluzade.

MƏDƏNİYYƏTSİZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Medeniyyetin
aşağı seviyyesinde olan (duran), medeniy-yeti olmayan.
Medeniyyetden uzaq; qeyri-medeni, kobud, qaba. Mədəniyyətsiz adam.

MƏDƏNİYYƏTSİZLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Medeniyyetin
aşağı pillesinde olma; gerilik, qeyri-mede-nilik, medeniyyetden uzaqlıq, kobudluq, qa-balıq; qeyri-medeni hereket.

MƏDFƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] klas. Qebir, mezar. [Remzi:] Kefinə, bax, sanki bu dünya nədir? Məskəni olmuş ulu xaqanların; Mədfənidir qorxulu sultanların. H.Cavid. Hər pambıq tarlası düşmənə mədfən; Hər açılan qoza ona bir kəfən. M.Müşfiq.

MƏDH : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Heddinden artıq şişir-dilmiş terif; terifleme, vesf. Nemət əl çək-mədi, ondan üz döndərən xanımı izləyə-izləyə
. mədhində davam etdi. çemenzeminli. □ Mədh etmək (eləmək, qılmaq)
terifle-mek, vesf etmek. Mədh etdiyim çinar boyun-dur sənin. M.Müşfiq. [Sona] da Natiqi mədh eləyən cümlələr demək istəyirdi. B.Bayramov.
B a x mədhiyyə.

MƏDHİYYƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] ədəb. Birini medh etmek, teriflemek meqsedile yazılmış şeir; medhname, medh.

MƏDHİYYƏÇİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax məddah.

MƏDHİYYƏÇİLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. bax məddahlıq.

MƏDHNAMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. medh ve fars.
..name] Bir şexsi ve ya şeyi terif etmek meqsedile yazılmış şeir; medhiyye.
.Osmanlı ədiblərindən Xocazadə Məhəmməd Ubeydulla bəy əfəndi öz barəsində ərəbcə yazdığı mədh-namələri oxuduq. C.Memmedquluzade. Şair-lərdən ancaq Əbül-Ula Atabəyə təqdim edi-lərək yazdığı mədhnaməni oxudu. M.S.Ordu-badi. // ümumiyyetle, terif (menfi menada işlenir). Məqalə deyil, mədhnamədir.
[Xan-lar] badələri qaldırıb, bir-birinə mədhnamə-lər deyib eyşi davam etdirdilər. S.Rehimov.

MƏDXƏL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] klas. Müqeddime, giriş.

MƏDRƏSƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Dini mekteb, ruhani
mektebi. Təzəpirdə bir yaxşı məscidi-ali; Yanında mədrəsədən ötrü hücrələr varmış. Ə.Nezmi. // köhn. ümumiyyetle mekteb, ted-ris müessisesi. Hər vilayətdə şəfaxanələr ti-kilsin və mədrəsələr açılsın. M.F.Axundzade. Mədrəsələr dünyada ondan ötrü qoyulublar ki, orada təhsil tapanlar oxuyub-yazmaq öy-rənsinlər. C.Memmedquluzade. Bir əlində kitabça, bir əlində yasəmən; Məhəmməd asta-asta qayıdır mədrəsədən. B.Vahabzade.

MƏƏTTƏL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. müettel]
Gözleme, intizar. Elə kəndlilər bu sözün məəttəli idi(lər). Qantemir. [Vahid:] Elə bil anam bu suala məəttəl imiş. B.Bayramov. // Yubanma, inti-zarda olma. [Xannazir öz destesine:] Daha nəyin məəttəlisiniz, irəli! P.Makulu. □ Məət-təl etmək (eləmək)
yubatmaq, intizarda qoymaq, gözletmek. [Qızın atası:] Gedin, tez başlayın,
. camaatı məəttəleləməyin. S.Reh-man. Məəttəl olmaq
yubanmaq, gözlemek. [Ağa Salman:] Ummidim budur ki, uzun iş ol-masın. Yoxsa mənə çox məəttəl olmaq müm-kün deyil! M.F.Axundzade. [Katib:] Yox, bu saat gələr, məəttəl olmazsan. Ə.Haqverdiyev.
Teeccüblü, heyran. Mən onun işlərinə məəttələm. □ Məəttəl qalmaq
teeccüb et-mek, çaşıb qalmaq, ne edeceyini bilmemek, baş çıxarmamaq.
.Məəttəl qalmışam, bil-mirəm, yazım, ya yox. C.Memmedquluzade. Nərgiz lap məəttəl qaldı. Ə.Memmedxanlı. [Qarı nene:] Gərək ona elə bir şey öyrədim ki, hamı məəttəl qalsın. M.Dilbazi.
İşsiz, boş, bikar. □ Məəttəl qalmaq
çatışmayan bir şeye göre bikar qalmaq, iş göre bilmemek, dayanıb durmaq. [Belli Əhmed:] Qırılıbdı sazım, məəttəl qalmışam; Usta qulun ollam, al, düzəlt sazı. "Koroğlu". [Anam:] Sən bilmirsən ki, adam bəzən bir mismar üçün
. məəttəl qalır? Mir Celal.

MƏƏTTƏLÇİLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. dan. çatışmayan bir şeye göre yubanma, meettel olma, iş göre bilmeme; meettellik. Nə cavab verim? Məət-təlçilikdir. H.Nezerli. □ Məəttəlçilik çək-mək
çetinlik çekmek. O indi qızın üzünə baxa bilmirdi, çünki cavabda məəttəlçilik çəkirdi. Ə.Əbülhesen.

MƏƏTTƏLLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax məəttəlçilik. Şəhə-rimizin bu çağacan notariusu yoxdur, ona binaən çox məəttəllik çəkirdik. "Əkinçi".

MƏFHUM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Bir şey haqqında men-tiqi cehetden formalaşmış ümumi fikir; anla-yış. Dəyər məfhumu. Sinifməfhumu.
Yaxşı, yamanlıq, toxluq və aclıq məfhumlarına qarşı yenə yad və laqeyd idim. çemenzeminli. Qəh-rəmanlıq məfhumunun geniş çərçivəsi, şeir-dən olduqca yeni və yüksək təsvir vasitələri tələb edəcəkdir. M.Hüseyn.

MƏFKURƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ər.] bax ideologiya. Burjua məfkurəsi.
Dünya məfkurə mübarizəsində çalxanır. S.Vurğun.