Multilingual Turkish Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary
MÖTƏRİZƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Kiçik şaquli xett şek-linde (düz, dairevi ve ya fiqurlu) qoşa durğu işarelerinden biri; hemin şekilde qoşa riyazi işarelerden biri. Kiçik mötərizə. Böyük mötə-rizə. Mötərizə açmaq. Sözü mötərizəyə almaq.

MÖVC : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] klas. Dalğa, lepe. Ağır-ağır bulud kimi fövclər; Gəlir, verir dərya kimi mövclər. A.Sehhet. [Xortdan:]
.Suyun mövcləri gəmini qoz qabığı kimi atıb-tuturdu. Ə.Haqverdiyev. □ Mövc vermək
dalğa-lanmaq, lepelenmek. Coşdu, dəli könül coşdu; Mövc verdi, kəllədən aşdı. "Koroğlu". Mövc vurmaq
dalğalanıb herekete gelmek. Ca-maat önü alınmış sel kimi meydanda burulub mövc vururdu. Mir Celal. Mövcə gəlmək
bax mövclənmək.

MÖVCİB : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] klas. Sebeb, bais. □ Möv-cib olmaq
sebeb olmaq, bais olmaq. Cahil oğlanların qız toyuna dürtülməsi yetişmiş qız-lar tərəfindən
. etiraza mövcib olmazdı. R.Əfendiyev.

MÖVCİBİNCƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

qoş. köhn. Göre, esasen, binaen. [Şah:] Qoşunun
. məvacibi qibleyi-aləmin fərmanı mövcibincə və mənim imzam ilə vilayətlərin mədaxilindən həvalə olunur. M.F.Axundzade. [Mirze Memmedqulu:] Camaat, bu gün cənab naçalnikin hökmü mövcibincə burada bir siyahi qərar verilib. C.Memmedquluzade.

MÖVCLƏNMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Mövclenmek"den f.is.

MÖVCLƏNMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. klas. Mövce gelmek,
dalğalanmaq, lepelenmek. Düzlərdə əkilmiş taxıl nəsimin qabağında oyan-buyana yatıb dəryatək mövclənirdi. Ə.Haqverdiyev.

MÖVCUD : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər.]
Var olan, göz qaba-ğında olan, hazırda olan. Mövcud imkanlar daxilində. Mövcud quruluş.
Quşun
. gözəl-liyini təsvir etməyə nə mövcud rənglər, nə mə-lum kəlmələr kifayət etməz. M.Rzaquluzade. □ Mövcud olmaq
var olmaq, olmaq. Dərya və qeyr yerlərdə mövcud olan sular daima buxar olaraq dövr edən havaya qarışır, yu-xarı qalxır, bulud və duman olur. H.Zerdabi. [Nergiz:] Səndən ağılsızlar mövcud olduğu halda, səni axmaq sayırlar, Zərli! B.Bay-ramov.
Mövcuddur şeklinde
vardır. [Bağ-dadda] minlərcə xəlvətxanalar, meyxanalar və kef yerləri mövcuddur. M.S.Ordubadi. [Ənterzade:] Yoldaşlar, əlbəttə, qüsurlarımız mövcuddur. Mir Celal.

MÖVCUDAT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

top. [ər. "mövcud" söz. cemi] Var olan bütün şeyler; varlıqlar, kai-nat. Qüvvəyə bağlıdır aləmdə həyat; Qüvvə-dən nəşət edir mövcudat. A.Sehhet. Bulud-lar yox oldu, mövcudata həyat bəxş edən günün gözəl şüalarını aldıq. T.Ş.Simurq.

MÖVCUDİYYƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ər.] bax varlıq
ci menada.

MÖVCUDLUQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Mövcud olma; mövcu-diyyet, varlıq,

MÖVHUM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər.] Əslinde olmayıb xe-yala getirilen, xeyalda töreyen. Mövhum qüv-vələr.
[Əşref] həm də mövhum bir xəyal de-yil, parlaq bir həqiqət qarşısında bulunmuş olurdu. H.Cavid.

MÖVHUMAT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. "mövhum" söz. cemi]
Əslinde olmayıb xeyala, fikre getirilen şey-ler; xeyalat.
İnsanları cehaletde saxlayan dini gö-rüşler; xurafat, fanatizm. Mövhumatla mü-barizə.
Dini mövhumat insanları daimi bir qorxu altında saxlayır, onların şüurunu küt-ləşdirir, təşəbbüs və bacarığını əlindən alır. M.Arif. [Ovçu anasına:] Mövhumat çəngə-lində məhv olan sevgilimin intiqamını alma-lıyam. Ə.Memmedxanlı.

MÖVHUMATÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. ve sif. Dini mövhu-mata qapılmış (adam), mövhumata inanan (adam). [Yaşlı kişi:]
. O zaman məni əhatə edən mühit mövhumatçı olduğu kimi, möv-humatçı bir ailənin də tərbiyə edib yetişdir-diyi birgənc idim. S.Hüseyn.
.Dürdanəxanım xoştəbiətli, sadəürəkli, nazik, bir qədər möv-humatçı bir adamdı. Ə.Əbülhesen.

MÖVHUMATÇILIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Mövhumata inan-
ma; fanatizm.

MÖVHUMATPƏRƏST : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ər. mövhumat ve fars.
..perest] bax mövhumatçı. Şərqin çü-rük mövhumatpərəst və dedi-qodulu həyatı [Meherremi] sıxdığından bu mühitdən uzaq-laşmaq üçün tədbirlər düşünməyə başladı. A.Şaiq.

MÖVQE : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Yer, mehel. // Bir şeyin baş verdiyi, olduğu yer.
Her hansı bir adamın cemiyyetde, ic-timai heyatda yeri, rolu, veziyyeti. İctimai mövqe.
Vaqifin də sol yanda əyləşdirilməsi, onun sarayda qazanmış olduğu mövqeyi və hörməti göstərirdi. çemenzeminli. □ Mövqe tutmaq
yer tutmaq, ehemiyyeti olmaq, nü-fuz qazanmaq. // Vezife, rütbe, derece. [Zey-nal] arxadaşlarına nisbətən daha yüksək bir mövqedə olduğunu göstərmək üçün deyirdi. S.Hüseyn. Arada nə vəzifə, nə də mövqe fərqi görünürdü. B.Bayramov.
Herbi emeliyyat sahesi, döyüş meydanı;
cebhe. O gündən bir saat da olsun Nəriman
mövqeyindən yayınmamışdı. Mir Celal.
□ Mövqe tutmaq
döyüş üçün müeyyen
yerde hazır durmaq. [İdrisin] batalyonu azad
etməyə can atdığı bir şəhərin qarşısındakı
atəş xəttində mövqe tutmuşdu. Ə.Memmed-
xanlı. İsmayıl kişi qocaman bir qoz ağacının
altında, qaya dalında mövqe tutmuşdu.
P.Makulu.
Veziyyet, hal. [Selma:] Aman, nə müşkül
mövqedə qaldım, ah! H.Cavid. [Molla Xelil]
çıxılmaz bir mövqedə bulunurdu. S.Hüseyn.

MÖVQİF : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] köhn. Duracaq yer, daya-nacaq, stansiya. çaparların vəzifəsi dəmiryol mövqifindən gəlib şəhərə və şəhərdən gəlib mövqifə gedən poçtu müşayiət etmək idi. Ə.Haqverdiyev. Yevlax stansiyasında bir çox yolçu toplanmışdı, mövqifdə oturmaq deyil, durmağa belə yer yox idi. T.Ş.Simurq.

MÖVQUF : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər.]
din. Veqf olunmuş, veqf üçün ayrılmış (b a x vəqf).
klas. Varlığı başqa bir şeyin varlığından asılı olan; asılı, bağlı, elaqeli, elaqedar. Səl-tənətin davamı və silsilənin bəqası mövquf-dur elmə. M.F.Axundzade. Mövquf isə qəl-bin fərəhi qətlimə, billah; öldür məni, ey dil-bəri-ziba, fərəh olsun! S.Ə.Şirvani. □ Möv-quf olmaq
asılı olmaq, bağlı olmaq, ela-qedar olmaq. [Nuxulular:] çox yaxşı, ağa, bu bir asan işdir, təki iksirin təkmili buna möv-quf olsun. M.F.Axundzade.
Terk etme, unutma. □ Mövquf etmək
terk etmek, unutmaq, bir işi daha etmemek. İbrahim
. dükana getməyi mövquf edib oğlu-nun yanında qaldı. Ə.Haqverdiyev. Axır vaxt-lar Kərbəlayı Fərəc bu yol ilə gedib-gəlməyi bilmərrə mövquf eləmişdi. çemenzeminli. Mövquf olmaq
tergidilmek, unudulmaq, daha edilmemek. Etsin onları şiə gərək ildə ziyarət; Mövquf ola, heyhat, çətindir belə adət. Ə.Qemküsar.

MÖVQUFAT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. "mövquf" söz. cemi] Veqf edilmiş mal, mülk ve s. Bunların qışda odunu mövqufatdan verilir. Ə.Haqverdiyev.

MÖVLA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] klas. Allah, yaradan, tanrı. Hər kimin ki mövla olur köməyi; Nə işi var sultan ilə, xan ilə. M.V.Vidadi. Xəstə könül gəzir bu təmənnada; Mərdlərin mövlası, sən yetiş dada! Aşıq Əlesger.

MÖVLANA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] İslam şerqinde bezi görkemli alim ve şairlere hörmet elameti ola-raq verilen ad. [Əntiqfüruş:] Aha, indi anla-dım, ey müsafir, haqlısan! Mövlana Füzuli-nin divanıdır bu divan! B.Vahabzade.

MÖVLƏVİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər.] XIII esrde Türkiyede Mövlana Celaleddin Rumi terefinden esası qoyulmuş hemin adlı teriqete mensub adam (derviş).

MÖVLUD : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] klas. Doğulmuş, anadan olmuş. □ Mövlud bayramı
Mehemmedin anadan olma günü (müselmanların dini bay-ramı).

MÖVSÜM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
İlin dörd feslinden her biri; fesil. Payız mövsümü.
Qış möv-sümü qayət soyuq, yağmurlu bir havada; Gördü ancaq arvad, uşaq qalmış kənddə, obada. A.Sehhet. Yaz mövsümü çəməndə; Yasəmənmi açılmış? M.Seyidzade.
İlin, her hansı bir iş, meşğele, istirahet ve s. üçün istifade olunan hissesi; bir şeyin müeyyen vaxtı, zamanı. Idman mövsümü. Teatr mövsümünün açılışı.
Yavaş-yavaş havalar soyuqlaşdıqca bağ mövsümü qur-tarmağa başlardı. H.Sarabski. Dövlətlilərin çaydan o taydakı mal-qarasını, atını, heyva-nını sudan bu taya keçirməklə [çayqıraqlılar] hər mövsümdə bir qədər qazanc əldə edirdi-lər. Ə.Əbülhesen. // Her hansı meyvenin ye-tişdiyi, gülün açıldığı vaxt. Uzüm mövsümü. Qızılgül mövsümü. □ Gül (çiçək) mövsümü şair.
yaz, bahar. Budur, gəldi gül mövsümü. M.Müşfiq. çiçək mövsümündə bir axşam çağı; Yolum Qarabağdan Qazaxa düşdü. H.Arif.
B ax mövsümi
ci menada. Inşaatçı-ların çoxu mövsüm işçilərindən: torpaqqa-zanlar, bənnalar və dülgərlərdən ibarət idi.
Ə.Sadıq.

MÖVSÜMÇÜ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Mövsüm işlerinde işle-yen fehle, daimi deyil, mövsümle işleyen işçi.