Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

NIMDƏR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] Balaca döşek, döşekce. [Bülend] dərhal
.Nazlının saldığı nimdərin üstündə oturub yastığa söykəndi. Ə.Əbül-hesen.

MMFA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [yun.] Qedim yunan mifologi-yasına göre, daşlarda, meşelerde, bulaqlarda ve s. yaşayan tebiet ilaheleri.

NIMTƏN(Ə) : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] Qolsuz üst qadın geyimi, gödekce. Güləbətin köynək, abı nim-tənə; Yaxasında qızıl düymə gərəkdir. M.P.Vaqif. [Sayalı xala] sonra köhnə nim-tənəsinin cibindən üç manat pul çıxarıb, Xa-sayın yastığının altına qoyur. Ə.Veliyev.

NIMTƏNƏLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Nimtene geymiş, eyninde nimtene olan. Atlaz nimtənəli, ipək köynəkli; Yastı başı tirmə şallı Sənəm, gəl! Xeste Qasım.

NINNI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Layla, beşik mahnısı. // Mec. menada. Fərivər küləkləri, gecənin qaran-lığından istifadə edərək çiçəklərlə öpüşdüyü zaman, haqquşu da çinarların şaxələrində şirin yuxuya dalan minlərcə quşların ninni-sini oxuyurdu. M.S.Ordubadi. Uzaqda bir düdük səsi yana-yana inlərdi; Mürgüləyən təbiətə qəmli ninni söylərdi. A.Şaiq.

NISAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] klas. Bağışlama, qurban etme, verme. Ələsgərəm, ismim deyim aşi-kar; Qədir bilən dosta başü-can nisar. Aşıq Əlesger. □ Nisar etmək
vermek, bağışla-maq, qurban etmek. Sənə gülşəndə nisar et-mək üçün hər nərgis; Götürübdür başa altun dolu bir sim təbəq. Füzuli. [Ağa Kerim xan:]
Bir səbəb yoxdur ki, mən Züleyxaya pis sifət göstərim, mən canımı, malımı sənin yolunda nisar etməyə hazıram. N.Vezirov. [Peri Cadu:] Belə bir zəif canımı sənin ayağının altında nisar edəcəyəm. Ə.Haqverdiyev.

NISBƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Əlaqedarlıq, teellüq, mensubiyyet, bağlılıq, münasibet. Bunun o işə heç bir nisbəti yoxdur.
Bu sözə nisbət sənə gəl bir hekayət söyləyim; Lütf edib qıl bir nə-zər, bu müxtəsər dastanə bax. M.V.Vidadi.
İki şey arasında olan münasibet, oxşar-lıq, uyğunluq, qiyas. Həqdi, gözəl çoxdu ca-han içində; Ola bilməz sənə nisbət hər gözəl. Q.Zakir. □ Nisbət vermək (eyləmək)
mü-qayise etmek, oxşatmaq, bir tutmaq. Eşqimi eyləmə nisbət özünə, ey bülbül; O sənin istə-diyin fəsli-gülüstan gülüdür. S.Ə.Şirvani.
Qoş. mənasında. Göre, aid. [Mesteli şah:] Xanım, mənə nisbət nə qulluğunuz var? M.F.Axundzade. Vəliqulu nəinki anasına nisbət, bəlkə özgələrə görə də artıq üzüyola oğlandı. C.Memmedquluzade. // bax nis-bətən.
Nisbətdə şeklinde
iki şey arasında müqayise, hal ve miqdar bildirir. [Turxan bey:] Omür artdıqca həyatdakı nəşə də o nis-bətdə əskilir. H.Cavid. [Xedicenin] rəngi bir qədər ağarmış, gözəlliyi də o nisbətdə art-mışdı. S.Hüseyn.
Riyaziyyatda: böyük kemiyyetin kiçik kemiyyete bölünmesi. Altının üçə (6/3) nis-bəti.
◊ Nisbət şəkilçiləri qram.
eşyanın, hadi-senin qrammatik şexslerden birine aid ol-duğunu bildiren şekilçiler; mes.:
ım,
ın,
ı ve s.

NISBƏTƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf [ər.] Nisbet götürülerse, müqayise edilerse; göre. Bu otaq o birisinə nisbətən böyükdür. Gecə gündüzə nisbətən sərindir.
[Qehremanini] böyük bir həyətdən keçirib ikinci, nisbətən kiçik həyətə gətirdi-lər. M.İbrahimov. Səməndər Cəmilə nisbətən daha sadə və daha mehriban idi. M.Hüseyn.

NISBƏTLƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

Bax nisbətən. Zəki Məmmədbağıra nisbətlə çox qüvvətli idi. S.Hüseyn.
Münasibetle,
..göre. Bizə, ya nə nisbətlə töhmət gəlir; Qaç, oğlan, qaç, at basdı, mil-
lət gəlir. M.Ə.Sabir.

NISBI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Müqayise üçün olan, qiyas ve müqayise ile olan, başqa bir şey (şerait, ve-ziyyet ve s.) ile müqayise edilmekle müey-yenleşdirilen. Nisbi anlayış. Nisbi temperatur.

NISBILIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Nisbi şeyin halı.

NISF : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Yarı, yarım. [Aşıq Cünun] gecənin bir nisfinə qədər çalıb-oxudu. "Koroğlu". [Hacı Nuru şair:] [Əvveller] ya-nına
. nə qədər qızıl vəgümüş gətirdilər, nis-findən artıq oğurladın, mis və bürünc qatıb sahiblərinə rədd etdin. M.F.Axundzade.

NISGIL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Bir şeyden dolayı daim ürekde qalan memnuniyyetsizlik hissi, ürekde çe-kilen qüsse, derd. Anasının sözləri Xəlilin ürəyində bir nisgil olub ölənədək qalmışdı. Ə.Haqverdiyev. [Kerbelayı Eyvaz:] Yazıq Dürnisə! Nisgilin ürəyimi dağlayır! çemen-zeminli. □ Nisgil eləmək
özüne derd ele-mek, qüsselenmek, kederlenmek. Hərçənd kasıbıq, ev-eşiyimizin ləyaqəti yoxdur. Amma yenə nisgil eləmədim. M.S.Ordubadi.
◊ ürəyində nisgil qalmaq
arzusu, göz-lediyi şey vaxtında yerine yetmediyi üçün bir derd olaraq üreyinde qalmaq. Vur-tut ikicə ilin gəlini olan Geysubəyimin nisgili ürə-yində, arzusu gözündə qalmışdı. Ə.Veliyev. Dostum, ürəyində qalmasın nisgil; Qoy açım sirrimi, sən də eşit, bil! R.Rza.

NISGILLƏNMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Nisgillenmek"denf.is.

NISGILLƏNMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Qemlenmek, keder-
lenmek, qüsselenmek, nisgil elemek. Şairin sevinci evlə bir oldu. Anası da həm sevinir, həm nisgillənirdi. çemenzeminli.

NISGILLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. üreyinde nisgil olan, daim qüsse çeken, derd çeken, derdli görünen; mehzun, kederli, könlü tutqun. Nisgilli uşaq. Nisgilli qız. // Hesret ve derdle dolu; kederli, yanıqlı. Ağıçının gözəl səsi və nisgilli ağısı adamı mütəəssir edirdi.. çemenzeminli. Nis-gilli sözlərin, ey igid Osman; Eylədi bağrımı daraqtək şan-şan! H.K.Sanılı.

NISTAQM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [yun.] Göz almasının qeyri-iradi, ritmik hereketi ile seciyyelenen pa-toloji hal.

NISTATIN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [lat.] Antibiotikler qrupun-dan derman preparatı.

NISVAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] köhn. Qadın (çox vaxt terkib şeklinde işlenir). Derdiz ki, gərəkdir açıla məktəbi-nisvan; Bir yanda dəxi məktəbi¬sənət, uçitellər! M.Ə.Sabir. [Sarıqlı molla:] Insaf eləyin! Əhli-nisvan nə günahın sahibi-dir, bəradər! Mir Celal.

NISYAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ər.] klas. Unutma, yaddan çı-xartma. Vətənin neməti nisyan olmaz; Na-xələflər ona qurban olmaz. A.Sehhet. □ Nis-yan olmaq
unudulmaq, yaddan çıxmaq. Iş necə oldu, onu alma xəbər; Bayaq ərz etdim, o, nisyan oldu. M.Ə.Sabir.

NISYƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Bir şeyin nağd pul olmadan alınması ve ya satılması. // Bu cür alınmış, ya satılmış şeyin özü, yaxud nisye satılmış ve ya alınmış şeyin verilmeli olan pulu. Nisyə girməz kisəyə. (Mesel). [Meşedi Cabbar ta-cir:] Molla, mənim özümün pulum var, amma tamam nisyədədir. M.F.Axundzade. [Hacı Rüstemin atası] xırman zamanı da gedib, kəndbəkənd gəzib nisyə yığardı. Ə.Haqver-diyev.
məc. Boş, esassız, heyata keçe bilme-yen, qeyri-real. Nisyə söhbətlər.
Gedib, vaiz deyən nisyə sözə ümmidvar olma. S.Ə.Şirvani. Şərifzadə ona bərk vurulmuşdu. Ancaq hə-kimin nisyə məhəbbətlə arası yox idi. M.Hüseyn.

NIŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] bax neştər. Nuşun dadan, nişin də dadmalıdır. (Ata. sözü). [Mestaver:] Gör mən sənə neylərəm, a dərviş; Gəlcək sənə öylə sancaram niş; Ta xalq tamam vəhşətə gəlsin. ü.Hacıbeyov.

NIŞAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.]
Əser, elamet, iz. Vi-dadi xəstəni gəl indi tanı; Hanı o sən görən şəklü-nişanı? M.V.Vidadi. Amma sənin itə-cəkdir ad-sanın; Qalmayacaqyer üzündə ni-şanın. A.Sehhet. Coşqun irmaq kənarında; Nə qızlardan bir nişan var; Nə oğlanlar islıq çalır; Nə qaynayan, nə coşan var. Ə.Cavad. □ Nişan qoymaq
sonradan tanımaq, bil-mek üçün işare vurmaq, qeyd elemek, nişan-lamaq. Kitabın səhifələrinə nişan qoymaq.
Indidən çıxın, otaq seçin, nişan qoyun! Ha-zır olan kimi ora köçün! Mir Celal. Nişan vermək
tanıtmaq, göstermek, bildirmek, adını vermek. [Heyder bey:] A kişi, bilmi-rəm hansı ağzıdağınıq naçalnikə məni nişan veribdir. M.F.Axundzade. [H.Əreblinskini] "böyük artist"
deyə bir-birinə nişan verir-dilər. S.Rehman.
Bir şeyi digerinden ayıran elamet, ta-nınmaq üçün qoyulan işare; nişane. Ərəb atın dastanını söylərəm; üç yaşında hər nişanı bəlli olur. "Koroğlu". [Hacı Mehdi:] Ovrətin bir para nişanların [Gülperiye] sadaladım. Ə.Haqverdiyev. // Yaxşı olmuş yaranın qal-mış izi, elameti, yeri. üzündə qılınc yarası-nın nişanı var. Qolunda güllə nişanı var.
Gülle, ox ve s. ile vurulmalı olan he-def, nöqte; nişane. Nişanı vurmaq. □ Nişan almaq (götürmək)
silahı hedefe tuşlamaq, yöneltmek. [İlyas:] Mən irəli atıldım və bir qızdırma içərisində Tərlanın altındakı qaş-qanı nişan alaraq, lap yaxında tətiyi çəkdim. Ə.Memmedxanlı. Nişan alıb ox atmağı, nə çarə; Daş ürəkli mələklərdən öyrəndim. M.Müşfiq. Nişana qoyub atmaq
hedef edib gülle ile vurmaq. Ovçu ov tapmayanda öz papağını nişana qoyub atar. (Ata. sözü).
B ax nişangah
ci menada.
Her hansı bir xidmet ve ya her hansı bir hadisenin xatiresine göre bir teşkilat tere-finden verilen üstü yazılı, şekilli metal ve s.-den hazırlanmış xüsusi lövhecik. Univer-sitet nişanı. Döş nişanı. Qızıl nişan.
Səttar-zadə Gəldiyevin döşündəki.. nişanına baxıb dedi:
Yaxşı igid dayısına çəkər. Mir Celal.
Oğlan terefinden qızı nişanlamaq meq-sedile gönderilen üzük, şirni ve s. şeyler. Nişan üzüyü. Nişan xonçası. Nişan paltarı.
[Orxan:] üzük, nişan yalnız könüldür, könül; Olma çocuq, sən gəl mənə ver könül. H.Cavid. [Yunis Yaquta:] Bu nişan pozulmalıdır. Ə.Memmedxanlı. □ Nişan qoymaq (tax-maq, vermək, aparmaq)
qızı nişanlamaq, üzük vermek, ad elemek. [Sultan bey:]
.Bu gün-sabah nişan qoyular, kəbin kəsilər, toy olar. U.Hacıbeyov. Nəriman inşaat mühən-disi diplomunu alan günün sabahı Kərim bəy yaxın yoldaşları ilə əncirli həyətə nişan apardılar. Mir Celal.

NIŞANBAZLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. bax adaxlıbazlıq. [Laçın bey:]
.Nişanbazlığa getmişmiş, bəd-bəxt, evdə duyublar
. nə yemisən turşulu.. , vurublar ha.. N.Vezirov. Mehtər Zamanın dünya vecinə deyildi. Əlindəki dəsmalında sovqatı, ayağında qıvraq çarığı şəhərin ya-vıqlığındakı kəndə nişanbazlığa gedirdi. çemenzeminli. // Nişan verme, nişan alma işi. Nişanbazlıq adəti.
Köçəbə tayfalar ara-sında (məs.: Qazaxda, Borçalıda, Qarabağda) qudalıq əvəzinə nişanbazlıq adəti vardır. R.Əfendiyev.

NIŞANBƏNIŞAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf [fars.] Bütün nişan-
ları, elametleri, xüsusiyyetleri ile. Nişan-bənişan tanıtmaq. Nişanbənişan soraq ver-mək.
[Xudaverdi:] Əyərçi oğlum nişanbəni-şan səni [Hacı Qaranı] deyirdi. M.F.Axund-zade.