Multilingual Turkish Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary
RƏFİQƏLIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax bacılıq
ci menada. [Ziba:] çiçəyi bir ana qəlbi ilə tərbiyə et-səm,
. Həlimənin qabağında öz rəfiqəlik bor-cumu ödəmərəmmi? S.Rehimov.

RƏFİQLIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Yoldaşlıq, arqadaşlıq, dostluq.

RƏFTAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] Birisine ve ya bir şeye qarşı gösterilen münasibet, davranış, here-ket terzi. Yaxşı rəftar. Pis rəftar.
[Vaqif Qızxanıma:] Səndən xoş rəftardan başqa bir şey tələb etmirəm. çemenzeminli. // özünü aparma terzi, özünü tutma qaydası. [Əşref bey:] Ancaq təvəqqe eləyirəm, mənim bu cür rəftarımı biədəb hesab eləməyəsiz. N.Ve-zirov. □ Rəftar etmək (eyləmək)
biri-sine ve ya bir şeye qarşı bu ve ya başqa cür münasibet göstermek, hereket etmek, dav-ranmaq, özünü aparmaq. Sən muradım ək-sinə, ey çərx, rəftar eylədin. S.Ə.Şirvani. Aralıqda "cənnətin qəbzi" məsələsi olmasa idi, usta camadarla başqa cür rəftar edərdi. çemenzeminli.

RƏGBƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ər.] is. Meyil, teveccöh. Ha-zırda həm iqbal, həm də məmləkət xalqının rəğbəti Qızıl Arslanın tərəfindədir. M.S.Or-dubadi. □ Rəğbət etmək (eləmək, bəslə-mək)
meyil etmek, teveccöh göstermek, üz göstermek, yaxınlıq etmek. [Fatmanise:] [Almaz] məni nöşün götürür, mənə kim rəğbət eləyəcək. C.Cabbarlı. Firəngiz lap gənclikdən matadorlara rəğbət bəslərdi. B.Bayramov.

RƏGBƏTLƏNDİRMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Reğbetlendir-
mek"den f.is.

RƏGBƏTLƏNDİRMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. özüne celb et-mek, istetmek, reğbet hissi oyatmaq. Uşağı rəğbətləndirmək.

RƏGBƏTLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Reğbet hissi oyadan, xoşa gelen; yaxşı, abırlı. Rəğbətli geyim.

RƏGMƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

qoş.
..baxmayaraq,
..eksine (olaraq);
..ise de,
..diyi (duğu) halda; amma, yene de. Aslan, Mənsurun elmə həvəskar ol-mağına rəğmən onu oxutdururdu. C.Cabbarlı. Firuz bütün mətanəti və səbatına rəğmən də-niz sahilindəki qayalardan birinin arxasına düşdü. H.Nezerli.

RƏHAVİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] Klassik musiqide mu-ğam adı.

RƏHBƏR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.]
Her hansı bir icti-mai herekatın, partiyanın, sinfin ideoloqu, siyasi başçısı, yolgöstereni. Hərəkatın rəh-bərləri.
Bir işin başında duran, onu idare eden adam; başçı. Dram dərnəyinin rəhbəri. Şöbə-nin rəhbəri.
Jurnalın rəhbəri Cəlil Məmməd-quluzadə bütün qüvvə və enerjisini, bütünfikir və vaxtını jurnala həsr etmişdi. M.İbrahimov. [Memmedsadıq:] Səməndər elə rəhbərə rast gəlib ki, tükənməz bir xəzinədir. B.Bayramov.
Yolgösteren. Sən olmasan verəməzdim mən eşqə bir məna; Bu yolda sən mənə rəh-bərsən, eyləməm inkar. H.Cavid.
köhn. Arayış, melumat kitabı; bir fenni, dili öyrenmek üçün kitabça. Rəhbəri-cəbr.

RƏHBƏRLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Bir işin başında durma, yol gösterme. Partiyanın rəhbərliyi. □ Rəh-bərlik etmək
başçılıq etmek, bir işin ba-şında durmaq, yol göstermek. Bu halda əv-vəlki gün mənə rəhbərlik edən ixtiyar qadın qarşıma çıxdı. S.Hüseyn.

RƏHM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Acıma, yazığı gelme, üreyi yanma; merhemet. Şahın zülmü yüz olar;
Rəhmini görən olmaz. (Bayatı). Onun heç bir rəhmi, insafı yoxdurmu? M.S.Ordubadi. □ Rəhm etmək (köhne forması: rəhm qıl-maq)
yazığı gelmek, halına acımaq, üreyi yanmaq, merhemet etmek. Yandırma mənim canımı, öz canına rəhm et. Qövsi. Vaqifə rəhm eylə, bari, ilahi; Agah et dərdindən ol üzü mahi. M.P.Vaqif. Sənə nə qədr dedim, rəhm qıl mənə, getmə. X.Natevan. Rəhm oyanmaq
bax rəhmə gəlmək. [Nergiz:] Qəsdən dayandım ki, bəlkə ürəyimə qan gələ, rəhm oyana. B.Bayramov. Rəhmə gəlmək-acımaq, yazığı gelmek, üreyi yanmaq. Aşi-qinə qanlar ağladan dilbər; Rəhmə gəlib göz yaşını silməzmi? M.P.Vaqif. [Balaş Gülüşe:] Müqəssir mən özüməm, bacıcan, mənə rəh-min gəlsin. C.Cabbarlı. Rəhmə gətirmək
insafa getirmek, üreyinde merhemet hissi oyandırmaq. Rəhmi gəlmək
bax rəhm etmək. [Sultan bey:] [Arşınmalçının] amma xalasını alardım və bir söz deyən olsa idi, deyərdim ki, bir fağır dul arvad idi, rəhmim gəldi, aldım. U.Hacıbeyov. Sənubərin sinəsi qabardı, anasına rəhmi gəldi. B.Bayramov.

RƏHMDİL(Lİ) : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər. rehm ve fars. dil]
Ureyi rehmli, üreyinazik, üreyiyumşaq. Qa-raca qızın ürəkyandırıcı faciəsindən rəhmdil Piri kişi xeyli qəmgin oldu. S.S.Axundov. Mən sənin bir rəhmdil səyyadınam, gəl qoynuma; Gəl öpüm, gəl oxşayım, ey nazənin ahu, səni.
M.Müşfiq.

RƏHMDİLLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Ureyinaziklik, merhe-metlilik, rehmlilik, şefqetlilik. Kürdüstan dağlarında bəslənmiş elmsiz, tərbiyə görmə-miş bir qızda bu qədər rəhmdilliyə
. heyran qalıram. S.S.Axundov. Qaçayı fəhlələrə sev-dirən isə onun rəhmdilliyi, hamıya bir növ ağsaqqallıq etməsi idi. Ə.Veliyev.

RƏHMƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] klas.
Yazığı gelme, rehm etme, merhemet.
məc. Nemet, bereket menasında. Alqış sənə, ey zəhmət; Dünyaya saçan rəhmət; Sən-sən bu əməklərlə. A.Şaiq.
məc. Dindarların etiqadına göre, Allahın merhemetinin tezahürü olaraq yağan xeyirli
yağış.
Müselman dinine göre Allahın ölülere
rehm edib günahlarını bağışlaması. □
..rəh-
mət!
Allah
.. günahından keçsin! Gərçi,
ey dil, yar üçün üz verdi yüz möhnət sana;
Zərrəcə qəti-məhəbbət etmədin, rəhmət sana. Füzuli.
0 Rəhmət demək (oxumaq)
yaxşılıqla anmaq, yaxşılığına danışmaq. Düşmən düşmənə rəhmət oxumaz ki...
Sanma varis mənə rəhmət oxuyub heyf çəkər. M.Ə.Sabir. [Mirze Heyder:] Cəmi-aləm [atama] rəhmət oxuyur. Ə.Haqverdiyev. [Qara kişi:] Gərək hamıya yaxşılıq eləyəsən ki, öləndə hamı rəh-mət desin. B.Bayramov. Rəhmət etmək
bax rəhmətə getmək. Rəhmətə getmək
ölmek. Vaxtyetişdi, anası.. rəhmətə getdi; Bu həsrətin ağrısını duydu Əmirxan. S.Vurğun. Allah rəhmət eləsin!
teselli ve teziye ifadesi. Yazıq Molla Tanrıqulu, Allah sənə rəhmət eləsin! C.Memmedquluzade. [Molla Əkber:] Bu tarçı
. Əsəd deyildi... Tanrıçı Əsəd idi... Yaxşı adam idi. Allah rəhmət elə-sin... B.Talıblı. Allah(ın) rəhmətinə get-mək
bax rəhmətə getmək. [Sekine xa-nım:] Qardaşım Allahın rəhmətinə getdi. M.F.Axundzade.

RƏHMƏTLlK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Adı çekilmeyerek ne-zerde tutulan ölmüş şexs; merhum. Rəhmət-lik məni çox istərdi, çünki məndən savayı bir özgə övladı yox idi. C.Memmedquluzade. [Cahan:] Indi Allah bilir ki, nə iş görür, rəh-mətlik on iki ildir ki, ölübdür. U.Hacıbeyov.
Bu söz vefat etmiş adam xatırlanarken adının ya evveline, ya sonuna getirilir. [Qenberqulu:] Rəhmətlik bibim buranın ağası olanda Cavadın atası ağsaqqal qoca bir kişi idi. B.Talıblı. Rəhmətlik qoca nənəm demişkən, tərpənib yeriyəndə elə bilərdin o yandan bir ağmaya gəlir. İ.Əfendiyev.
Yaşlı adama xitab, müraciet (terkibde işlenir, hem de narazılıq, memnunsuzluq ifade edir). [Sernişin:] Sən də bu basabasda tramvaya yeşik çıxardırsan, ay rəhmətlik oğlu. Qantemir. Ah rəhmətlik balası, başını qoyub yatsana. H.Nezerli.

RƏHMKAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər. rehm ve fars.
..kar] Rehmli. [Şah Abbas] çox rəhmkar şahdır. "Qurbani".

RƏHMSlZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve zərf Rehm bilmeyen; merhemetsiz, insafsız, amansız. Rəhmsiz adam. Rəhmsiz baxışlar.
Jandarmların rəhmsiz sifəti, çapqın, talan, qanlı xəncərlər [Telli xalanın] gözü önündə dikəlirdi. Mir
Celal. Qəhrəman ona sərt və rəhmsiz baxış-larla baxırdı. Ə.Veliyev.

RƏHMSlZLlK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Merhemetsizlik, aman-sızlıq, insafsızlıq. Rəhmsizlik etmək.

RƏHN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Girov. Onun bütün əm-lakı rus bankının rəhnindədir. M.S.Ordubadi. [Hacı Veli:] Evində iki otaq dolusu rəhn qo-yulmuş şeylər var idi. çemenzeminli.
məc. Əsas, şert, menbe. Təmizlik sağ-lamlığın rəhnidir. Birlik qalibiyyətin rəhnidir.

RƏHNÜMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] klas. Yolgösteren, beledçi. ümmətin rəhnüması tərbiyədir; Mil-lətin pişvası tərbiyədir. M.Ə.Sabir. // Rəh-nümasilə şeklinde
müşayieti ile. Yengə-lər
. dərhal ayağa qalxaraq alafa altına alınmış gəlini qız yengələrinin rəhnümasilə evdən çıxarardılar. R.Əfendiyev.

RƏXNƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.]
Yıxıq, dağınıq yer, çökmüş yer.
məc. Zerer, ziyan. □ Rəxnə salmaq
çaxnaşma salmaq, qarma-qarışıqlıq salmaq, velvele qopartmaq. Ilahi rəxnə salmasın; Bu qurğu, dövrana, deyin. Aşıq Əlesger. Rəxnə vurmaq (yetirmək)
ziyan vurmaq, zerer yetirmek; dağıtmaq, pozmaq, kökünü ter-petmek. Məzhəbə rəxnə vurub, dinə salardı fəsad. M.Ə.Sabir. Ağır və məşəqqətli həyat [Araz ve Güneşin] ailə həyatının sağlam təməlinə zərrə qədər rəxnə vura bilməmişdi. A.Şaiq. Heyf, səd heyf ki, ittifaqı pozan və [birliyin] bünövrəsinə rəxnə yetirən əvvəlcə o kəslər oldu ki, maarifpərvərlik ismini üst-lərinə götürüb rəyasətlik iddiasındadırlar. F.Köçerli. Rəxnə yetişmək
dağılmaq, po-zulmaq, kökü sarsılmaq. Az qaldı ki, evin bünövrəsinə rəxnə yetişsin ki, nagah dərviş mənzilə qayıtdı. M.F.Axundzade.

RƏXNƏLƏNMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Rexnelenmek"den f.is.

RƏXNƏLƏNMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Dağılmaq, sökülmek; kökünden sarsılmaq, ziyan çekmek.

RƏXNƏLƏNMlŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.sif. Sökülmüş, dağıl-mış, kökünden sarsılmış; ziyan görmüş. Rəx-nələnmiş həsarü divarı; Səqfi çökmüş, qə-dimi asarı. A.Sehhet. Qışda uçmuş damlar qayrılır, rəxnələnmiş hasarlar təmir olunub düzəlirdi. S.Hüseyn.