Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

SINDIKALIZM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fr. syndicalisme] XIX
esrin sonu
XX esrin evvellerinde fehle he-rekatında ortaya çıxmış xırda burjua cere-yanı; bu cereyan terefdarları proletariatın sinfi mübarizesini ve proletar dövletin yaradılması zeruriyyetini inkar edirdiler.

SINDIKAT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

SINDIKäT [fr. syndicat]
Kapitalist ölke-
lerinde: satış bazarlarına hakim olmaq ve ifrat qazanc götürmek üçün sahibkarların inhisarçı birleşme formalarından biri.
Fransada ve bezi burjua ölkelerinde hemkarlar ittifaqlarının adı.

SINDIKATLAŞDIRMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Sindikatlaşdır-maq"dan f.is.

SINDIKATLAŞDIRMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Sindikatlar şek-
linde birleşdirmek. Mədən və metallurgiya sənayesini sindikatlaşdırmaq.

SINDIRMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. məh.
Əymek.
Kimese, neyese eyilmeye, tanınmağa mecbur etmek.

SINDRÖM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [yun.] Her hansı xesteliyin seciyyevi elametleri.

SINEKDOXA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [yun.] Əks menalı sözler işletmekden ibaret olan stilistik üsul.

SINEL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fr.] Qotaz, saçaq qayırmaq üçün mexmer qaytan.

SINƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.]
Döş, köks. [Müellim] Tellinin nəfəs aldıqca qalxıb-enən sinəsinə baxırdı. S.Hüseyn. Qız başını sinəsinə endirdi. M.Hüseyn. // Bedenin, ciyerlerin ve üreyin yerleşdiyi hemin nahiyesi; döş qefesi.
Yamac. Dağların sinəsindən axıb gələn bulaqlar və xırda çaylar isə birləşərək daha güclü və iri çaylara çevrilir. M.İbrahimov. Budur, dikbaşlı dağlar; Sinəsi daşlı dağlar; Yerli-dibli sökülür. M.Müşfiq.
məc. ürek, qelb menasında. Sinəm yanır. Sinəsində məhəbbəti olmaq.
Aləm bilir, çox-dur sinəmdə dərdim; Doqquz ay qoynumda oğul bəslədim. "Aşıq Qerib". Varımdı sinədə dərdü qəmi-nihan, ölürəm; Fəda olum sənə, gəl eylə imtahan, ölürəm. X.Natevan.
Sinəsindən şeklinde
özünden. Bun-dan sonra görüm kim cürət edib dilinə gətirə biləcək ki, belə iş yoxdur, bu əhvalatı dərviş öz sinəsindən icad edib. N.Vezirov.
◊ Sinə gərmək
özünü qorxmadan qabağa vererek, merdcesine qorumaq, müqavimet göstermek; köks germek. O hər cövrə, cəfaya sinə gərdi, dayandı; Yanmadı tək həyatda, öləndə də o yandı! B.Vahabzade. Sinə ver-mək
bax sinə gərmək. Sinə vurmaq
meherrem ayında yas elameti olaraq elleri ile öz sinelerine vurma merasimi. [Uşaqlar] sıra ilə oturub, avaz ilə
. mərsiyə deyər, sinə vurardılar. H.Sarabski. [Ferec:] Mən danış-dıqca, ərz olsun, gərək siz də ağlayasınız və sinə vurasınız. Qantemir. Sinəsinə dağ çək-mək
bax ürəyinə dağ çəkmək ("ürək"de). [Əbdül:] [Saramn] ölümü mənim sinəmə dağ çəkdi. C.Cabbarlı. Rübabə bu rəftarı ilə Gəldi-yevin sinəsinə sanki bir dağ çəkdi. Mir Celal. Mən tez endim atımdan, əyildim ona sarı; Sinəmə dağ çəkirdi həzin pıçıltıları. B.Va-habzade. Sinəsinə sərin su səpmək
bax ürəyinə buzlu su səpmək ("ürək"de). Nisə xalanın sinəsinə sərin su səpdilər. Mir Celal. Sinəsinə yatmaq (düşmək)
bax ürəyinə yatmaq ("ürək"de). Dəmirin hərəkətləri, ha-zırcavablığı Sevdim kişinin sinəsinə yatırdı. Ə.Veliyev. Sinəsini qabağa (irəli) vermək (sipər etmək)
bax sinə gərmək. [Rüstem Qızyetere:] Nə deyəcəksən, həm manqabaş-çısısan, həm də fəal, sinəni ver qabağa, katibi oturtyerində. M.İbrahimov. Cəngavərlər si-nələrini sipər edib, ağ gün uğrunda ölüm-dirim döyüşlərinə atılırlar. S.Rehimov.

SINƏBƏND : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.]
Zinet üçün qadın-ların döşlerine taxdıqları qızıl ve ya gümüş bezek, sancaq ve s.
Yeheri saxlamaq üçün atın boynundan döşüne doğru çekilen qayış. Ağ at gəlir eniş-dən; Sinəbəndi gümüşdən; Bizə də qismət ol-sun; Heybədəki yemişdən. (Bayatı).

SINƏBƏNDLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Sinebend taxmış. Sinə-
bəndli qız.

SINƏDƏFTƏR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve is. [fars. sine ve ər. defter] Yaddaşı, hafizesi möhkem olan; çox bilen, üreyinde çox sözü olan, hazırcavab. [Mürsel:] Dədə, deyirlər Turaclıda sinədəftər kişilər olub. Ə.Veliyev. [Aşıq Valehin] gənc-liyi gözəllərin həsrəti ilə yanmış, sinədəftəri qapanmış, səsindəki şux təranələr susmuşdu. Ə.Memmedxanlı. // Hafize, yaddaş. çox şair-lərin əşarı [Mirze Seferin] sinədəftərində səbt olunmuşdu. Şeirlər oxuyardı və oxuyandan sonra da onları əyri-üyrü rus dilinə tərcümə edərdi. Ə.Haqverdiyev.

SINƏDƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax döşdən. Sinədən demək, oxumaq.
O gündən camaatın içində yayıldı ki, Ələsgərə vergi verilib; sazı götürüb sinə-dən deyir. "Aşıq Əlesger".

SINƏDOLUSU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərfDerinden, köks do-
lusu. [Tahirzade] sərbəst sinədolusu nəfəs alaraq yoluna davam etdi. Mir Celal. Aydın
. sinədolusu rahat nəfəs aldı. H.Seyidbeyli.
B ax ürəkdolusu. Beləgündə adamlar könüldolusu məhəbbət, sinədolusu iftixar hissi ilə bayram təntənəsinə gəlirlər. R.Rza. SINƏGIR [fars.] bax astma.

SINƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Milçek, çibin.
◊ Sinək vızıltısı qədər
esla, qetiyyen, zerre qeder. Bu sözün Kərim babaya bir sinək vızıltısı qədər təsiri olmadı. A.Şaiq.

SINƏKQAPAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. zool. Milçekyeyen quş.

SINFI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Müeyyen bir sinfe, onun ideo-logiyasına xas olan, bu ve ya başqa sinfin menafeyinden ireli gelen, doğan. Sinfi mü-barizə. Sinfi ziddiyyətlər. Sinfi baxımdan.

SINXRÖN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [yun.]
xüs. Sinxronizmi ile ferqlenen; eyni zamanda, bir vaxtda olan, baş veren. Motorun sinxron fırlanması. Kinokadr-ların sinxron çəkilməsi (eyni zamanda şəkil çəkilməklə bərabər səsin yazılması). Sinxron tərcümə (danışanın sözlərini, o danışdıqca eyni zamanda tərcümə etmə).
tex. Sinxronizm prinsipi tetbiqine esas-lanan. Sinxron mühərrik. Sinxron motorlar. Sinxron kino çəkilişi.

SINXRONIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [yun.] Eyni zamanda, bir vaxtda olmasını gösteren, ifade eden; eyni zamanda, bir vaxtda olan, davam eden, baş veren.

SINXRONIYA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[yun.]
B ax sinxronizm.
dilç. Her hansı tarixi bir dövrde bu ve ya başqa dil elementlerinin eyni zamanda möv-cud ve bir-birinden asılı olması.

SINXRONIZM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[yun. synehronismos] kit. Iki ve ya bir neçe hadisenin ve ya prosesin eynile bir vaxtda, eyni zamanda olması.

SINXRONLUQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. bax sinxronizm. SINI is. Misden, bürüncden ve s.-den qay-rılmış böyük, deyirmi, dayaz qab. çörəyi si-niyə qoymaq. Siniyə plov çəkmək. Şamları sininin ətrafına düzmək.
[Kerbelayı Cefer]
.naəlac qalıb getdi, süfrəni açdı ortalığa, bir az quru çörək doğradı siniyə.. C.Memmed-quluzade. Hənifə qazanı içəri gətirib yerə qoydu, ətəyilə sininin üstünə tökülmüş külü sildi. I.Hüseynov.

SINIF : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Elmi ve diger tesnifatda: a) biol. bitki ve heyvanların tesnifatında bö-yük bölmelerden (şöbelerden) biri. Suda-quruda yaşayanlar sinfi. Məməlilər sinfi. İki-ləpəli bitkilər sinfi.
Zooloji təsnifata görə bal və ya ev arısı buğumayaqlılar tipinin cü-cülər sinfindən, pərdəqanadlılar dəstəsinə daxil olan arılar fəsiləsinin bal verən arılar cinsindəndir. R.Ibrahimov; b) mənt. müey-yen keyfiyyete, xüsusiyyete malik olan eyni-cinsli şeylerin mecmusu.
Derece, bölgü. // Gemilerin, vaqonların, paroxodların ve s.-nin quruluş tipinden ve techizatından asılı olaraq bölgü derecesi.
Ictimai tebeqe, zümre. çexov müxtəsər və qısaca hekayələrdə rus millətinin hər bir sinfinə dair əhvalat yazıb. F.Köçerli. İki şey lazım olur: ya gərək sən elə bir zat olasan ki, bu söz sənə deyilsin, ya budur ki, sən haman sözü deyən sinifdən olasan. Qantemir. Mən əzilən bir sinfin hayqıran; Haqq bağıran sə-dasından yarandım. M.Müşfiq.
Ibtidai ve orta mekteb şagirdlerinin, oxuduqları ders iline uyğun olaraq bölgüsü. İkinci sinif şagirdi.
Mirzə Səfərin iki oğlu ədliyyə məktəbinin beşinci sinfində oxuyur-dular. Ə.Haqverdiyev. Aşağı siniflərdə bi-rinci dərslərim pis keçmədi. A.Şaiq. // Mu-siqi ve ressamlıq mekteblerinde müeyyen müellimin rehberliyi altında meşğele ve ya müeyyen fenn keçen şagirdler qrupu. Royal sinfi. Heykəltəraşlıq sinfi. // Mektebde ders keçilen otaq. Sinif qapıları açılır birdən; çı-xır həyəcanla bir-bir uşaqlar. N.Refibeyli. Bir canlanma, bir şənlik var; Geniş sinif ota-ğında. M.Dilbazi.

SINIFDAŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Eyni ictimai sinfe mensub olanlardan her biri, eyni sinifden olan adam.
Bir sinifde oxuyanlardan her biri.

SINIFDƏNKƏNAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

SINIFDƏNXARIC sif. Sinif, ders meşğeleleri zamanı deyil, kenar vaxtda olan. Sinifdənxaric məşğələlər.