Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

SÜRMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax siyirmə
[Gile] içəri girib qapını örtdü və sürməsini vurdu. Ə.Veliyev. [Hacıgili]
.qapını əl ilə bağlayıb, açılmasın deyə uzun ağac sürməni də keçirmişdilər da-lına. İ.Əfendiyev.

SÜRMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Qabağına qatıb ireli here-ket etdirmek, aparmaq, istiqametlendirmek. Qoyunları sürmək. Naxırı çölə sürmək.
Di-var dibində, kölgədə xoruz, toyuqlar uyqular; Naxırçılar qaramalı sürüb sərin suya salar. A.Sehhet. // Arabaya ve s.-ye qoşulmuş hey-vanı yerimeye tehrik etmek, mecbur etmek, haylamaq. Əsəd "he-he" deyə-deyə öküzləri sürməkdə idi. C.Memmedquluzade. Novruz istəyirdi atları sürsün. N.Nerimanov. Qatırı sürən (f.sif.) kişi dəstəni saxladı. S.Veliyev.
Hereket eden şeyi (avtomaşını, teyya-reni, gemini ve s.-ni) idare etmek. Kombayn sürmək. Velosiped sürmək. Tramvay sürmək.
Şofer maşını geriyə döndərdi və hamar yolla sürərək vağzala istiqamət aldı. M.Hüseyn. [Xala Yunise:] Deyirlər, Yaqut əyriplan sü-rür, göydə uçur. Ə.Memmedxanlı.
Qovmaq, sürgün etmek, ceza olaraq uzaqlara göndermek. [Paşa bey xana:] A kişi, indi danışanda bizi sürməyəcəklər ki, söz-dür... çemenzeminli.
Bir sıra isimlere qoşularaq mürekkeb feil ve müxtelif ifadeler düzeldilir; mes.: ömür sürmek, heyat sürmek, dövran sürmek, cefa sürmek ve s.

SÜRMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Davam etmek, çekmek.
Külək üç gün sürdü. İclas iki saat sürdü. Xəs-təliyi uzun sürdü.
Vaxt keçmek, zaman keçmek. Heç bir saat sürmədi ki, özü gəldi.

SÜRMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Şumlamaq. Tarlanı sürmək.

SÜRMƏLƏNMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Sürmelenmek"den f.is.

SÜRMƏLƏNMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

qayıd. Qaşlarına, göz-
lerine, kirpiklerine sürme çekmek. Bir qıya çəkəndə aldı canımı; Gözləri qüdrətdən sür-mələnibdir. Aşıq Əlesger. Şəhla xanım sür-mələnmiş (f.sif.) qaşlarını dartdı. S.Rehimov.

SURMƏLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Sürme çekilmiş. Qaş-gözü sürməli qadın.
[Gelin] sürməli gözlərini yerə dikib, utandığından kimsəyə baxa bilmirdi. çemenzeminli. [Nabat] ucaboylu, tənumənd, gözləri yaranışından sürməli bir qadın idi. İ.Əfendiyev.

SURMƏYI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Qara ile göy arasında tünd reng. // sif. Bu rengde olan. Sürməyi parça. Sürməyi rəng. Sürməyi paltar.
[Nerimanın] ayaqlarında uzunboğaz çəkmə, əynində sür-məyi yun parçadan köynək-şalvar var idi. İ.Əfendiyev. [Mehribanın] sürməyiyə çalan qara gözlərində həmişə kədər oxunurdu. H.Seyidbeyli.
SURPRIz is. [fr.] Gözlenilmeyen hediy-ye, yaxşılıq, xoş xeber.

SUR-SUMUK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

top. İri ve xırda sümükler. Adama elə gəlirdi ki, [Karlın] tərpənən kimi bütün sür-sümüyü bəndlərindən aralanıb tö-küləcəkdir. Ə.Əbülhesen. // ümumiyyetle, sümükler, sümük qırıntıları. Bu ət deyil, sür-sümükdür.
Bu işıldayanlar yaz balıq ovu zamanından burada tökülüb qalmış fosfor-laşmış balıq çürüntüsü və sür-sümükləri idi. M.Rzaquluzade.

SURTGƏC : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Terevezi ve s.-ni xırda-lamaq, meyvenin suyunu çıxarmaq üçün iti dişcikleri ve deşikleri olan metal ve s.-den alet, lövhecik. Kələmi sürtgəcdən keçirmək. çuğunduru sürtgəcdən keçirmək.
Suvağın üzünü düzeltmek ve hamarla-maq üçün destekli kürekcik
malakeş aleti. Divarı sürtgəclə hamarlamaq.

SURTKU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Sürtmeye mexsus madde. □ Sürtkü yağları
bir şeyi yağlamaq, sürt-mek üçün neftden emal edilen yağların ümu-mi adı. Yanacaq və sürtkü yağları ehtiyatı.
[Mazutdan] vazelin, parafin və sürtkü yağ-ları alırlar. "üzvi kimya".

SURTMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Sürtmek"den f.is.

SURTMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Əlini bedenin müeyyen yerine basa-basa o teref-bu terefe gezdirmek, ovxalamaq. Qolunu sürtmək. Uzünü sürtmək. Kürəyini sürtmək.
[Fatma:] Hərdən əlini başına sürtüb, al qana bulaşmış bir halda ay işığına tutur, şikayətlənirdi... çemenzeminli. [Yusif:] Qara kəlin boynuna keçi piyi sürt-məklə onun yerişini, gücünü artırmaq olmaz, onun ayağı ilə maşına çatmaq olmaz. B.Bay-ramov.
Sürterek xırdalamaq, doğramaq, şiresini çıxartmaq. çuğunduru sürtgəcə sürtmək.
Hereket zamanı ağrı vermek, derini in-citmek, eziyyet vermek, zedelemek. çəkmə ayağımı sürtür.
çekmek, toxunduraraq gezdirmek, dey-dirmek. [At] Kərbəlayı Qasımın dalınca gedə-gedə hərdən alnını sürtürdü Kərbəlayı Qa-sımın kürəyinə. C.Memmedquluzade. Sürtdü kamançaya ayı əllərin; Az qaldı ki, lap qopara tellərin. A.Sehhet.
Qum, pasta ve s. ile sürtüb temizlemek. Qabları sürtmək. Vannanı sürtmək.
Qız əlin-də samovarın qara qapağını sürtə-sürtə saçı, başı nizamsız özünü bayıra atır. H.Sarabski.
məc. məh. Süründürmek. Mədət başını bulayaraq oturmuş, Sübhanverdizadəyə olan borcunu necə olur olsun bu ayın içində ver-mək qərarına gəlmişdi. Əfruz bacı isə bu pulu sürtməyi qət etmişdi. S.Rehimov.

SURTUK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Sürtülmüş halda olan, çox sürtülmekden yazısı, naxışı silinib getmiş, pozulmuş. Sürtük sikkə.
məc. Sırtıq, üzlü, heyasız, utanmaz. Sür-tük adam.

SURTUK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fr. surtout
enli üst paltarı] Beli dar, uzunetekli, ikibortlu kişi üst geyimi. Həsənqulu bəy sürtükünü geyir. ü.Hacıbeyov. [Xortdan:] Bir nəfər arıq, əynində bozarmış sürtük
. bir hampa kəndli ilə mübahisə elə-yirdi. Ə.Haqverdiyev.

SURTUKLUK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Sürtülmüş şeyin halı.
məc. Sırtıqlıq, üzlülük, heyasızlıq, utan-mazlıq.

SURTULMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Sürtülmek"den f.is.

SURTULMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Sürtmek"den məch.
Aynabəndin döşəməsi ayaqlar altında o qə-dər sürtülmüşdü ki, taxtaların talaşası çıx-mışdı. Mir Celal. Musa kişi daha tərəddüd et-mədən əlini cibinə salıb, üzü sürtülmüş (f.sif.), dördqat dəftərçəsini çıxartdı. B.Bayramov.
çekilmek, yaxılmaq. Dezinfeksiya üçün yaraya yod sürtülür.
Get-gedə Müqüm bəy Cavanşirin zabitəsi birə yüz artır, o, sürtülüb yağlanan bir qılınc kimi bərq verirdi. S.Re-himov.

SURTUNMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Sürtünmek"den f.is.

SURTUNMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

qayıd. özünü bir şeye sürt-mek, toxundurmaq. Divara sürtünmək. Ağaca sürtünmək.
Naxırdan ayrılaraq həyətə dön- müş sarı inək ağır-ağır yeriyib Səkinənin ya-nına gəldi, yorğun-yorğun ona sürtündü. M.İbrahimov. Mal-qara sürtünüb bəzi ağac-ların tənəyini salmışdı. B Bayramov.

SÜRTÜŞKƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Sürtüşmeyi (adama sa-taşmağı) seven, adama sataşmağı adet etmiş, adama sataşan.

SÜRTÜŞKƏNLIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Adama sürtüşmek,
sataşmaq xasiyyeti.

SÜRTÜŞMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Sürtüşmek"denf.is.

SÜRTÜŞMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
qarş. Bir-birine sürtün-mek, toxunmaq. // Toxunmaq, deymek, sür-tünmek. [Münevver xanım:] Vallah, mərəzin şiddətindən libaslarım bədənimə sürtüşəndə bədənim bütün sızıldayır. M.S.Ordubadi. [Dadaş Balaxanıma dedi:] Keçinin əcəli gə-ləndə çobanın çomağına sürtüşər. S.Rehimov.
məc. Sataşmaq, toxunmaq. [Telli:] Min yol sənə demişəm, mənə sürtüşmə, xeyir apar-mazsan. N.Vezirov.

SÜRÜ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Bir yerde otlayan, adeten bir cür heyvan destesi. Qoyun sürüsü. İnək sürüsü. Quzu sürüsü.
Sürülər, itlər, çobanlar or-mana, sərin kölgəliklər altına çəkilmişdi.. A.Şaiq. Ferma işçiləri sürünü qarşıladı. M.İbrahimov. // Bir yerde saxlanan bir cür quş, balıq ve diger heyvan qrupu. Bir neçə həftə az qala ayaq altında üzən ördək sürü-sü, indi Qara daşlardan otuz-otuz beş addım uzaqda idi. M.Hüseyn. // məc. Qarmaqarışıq, nizamsız böyük insan destesi.
0 Bir sürü
çoxluq bildirir. [Mirze:] Bizim bir balaca hesabımız var, ondan ötrü gəlmi-şəm, vəssalam, nə lazım qardaş, kasıb ada-mam, bir sürü külfət sahibiyəm, zarafat deyil. N.Vezirov. [Ağa:] Kəndin bir sürü itləri tö-külüb üstümə, başladılar məni dartışdırmağa. Ə.Haqverdiyev.
sürü-sürü sif. Sürülerle, böyük-böyük destelerle; çoxlu, saysız-hesabsız. Sürü-sürü qoyun-quzu.
O qarlı dağları duman bü-rüdü; çar tərəfdə qoşun sürü-sürüdü. "Qaçaq Nebi". Sürü-sürü qoyunları çoban yamacda otladır; Alar ələ papağını, oxur şikəstə, fit çalır. A.Sehhet.