Multilingual Turkish Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary
ŞEYDABAZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] Arvadbaz. Molla şeytan idi, axund şeydabaz; Məşədi, kablayı lotu çıxmışdı. Aşıq Əlesger.

ŞEYDALIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Delicesine vurğunluq, aşiq-lik, meftunluq, eşq ve mehebbetden ireli gel-miş divanelik. Şeydalığım oldu aləmə faş; Nifrət qılar oldu yarü yoldaş. Füzuli.

ŞEYHƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Atın berk kişnemesi. Birdən ayıldım, duydum bir bağırtı; Xəncər bərqi, at şeyhəsi, çığırtı. A.Sehhet. // Qışqrrıq, ba-ğırtı. □ Şeyhə çəkmək
berkden qışqrrmaq.

ŞEYX : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Ərebistanda qebile ve ya eşiret başçısı. Digər şeyxlər və müridlər də gəlib birər-birər [dərvişin] ətrafına topla-şırlar. H.Cavid.
Teriqet başçısı ve her hansı bir teriqete mensub olub orada ibadetle meşğul olan, de-rvişlere başçılıq eden şexs. Şeyxlər meyxa-nədən üz döndərərlər məscidə. Füzuli. Bir gün şəhərdə belə şayiələr dövran edirdi ki, guya üsulilər ilə şeyxlərin davası olacaq. çemenzeminli.
Pire baxan, pirde nezir yığan adam. Pirin şeyxi qısaboylu, qarnı və peysəri yoğun, ağ-bənizli, uzunsaqqal bir molla idi. E.Sultanov.

ŞEYXƏNA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Ey şeyx, şeyximiz (şeyxe hörmetle müraciet). [Hacı Hesen:] Şeyxəna, doğrusu, mən övladdan sarı bədbəxt olmuşam, bir qələtdir eləmişəm. C.Memmed-quluzade.

ŞEYXÜLISLAM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Müselmanların dini işlerine baxan baş ruhani. Həmin günün axşamı Tiflisdə iqamət edən Zaqafqaziyanın şeyxülislamı rus dilində
.. bir teleqram aldı. E.Sultanov. // Şielerin baş ruhanisi. Şiələrin ruhani idarəsinin rəisi şeyxülislamdır. M.F.Axundzade.

ŞEY-MEY : Azerbaijani Explanatory Dictionary

dan. bax şey-şüy. Nuşapəri xanım aşpazdan ayrılıb, şey-meyini götürüb getdi. (Nağıl).

ŞEYPUR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Əyri boru şeklinde ağzıgen musiqi ve ya siqnal aleti. Bayraq çadırdan çıxarıldığı zaman şeypur səsləri ucaldı, atlı-lar bir kərə qılınclarını qınından çıxardılar. M.S.Ordubadi. Xanın buyruğu ilə şeypurlar çalındı. M.Rzaquluzade.

ŞEYPURBURUN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Burnunun deşikleri iri ve çevrik olan. Şeypurburun adam.

ŞEYPURÇALAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ŞEYPURçU is. Şeypur çalan çalğıçı, şeypurla siqnal veren. Musiqi komandasının şeypurçusu.

ŞEY-ŞÜY : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Her cür lazımi şeyler, ava-danlıq, müxellefat ve s. [Kerbelayı Fatma xanım:] Ay qız, hələ tələsmə. Qoy hələ gö-rək. Gedib şey-şüyü gətirib bura tökmə. C.Memmedquluzade. [Qız:] Getdim, çağır-dım, dedim ki, kooperativdə şey-şüy verirlər. Qantemir.

ŞEYTAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Dini tesevvürlere göre şeri temsil eden mövhum varlıq; cin, iblis (dini efsanelere göre meleklerden olub, guya Adem peyğembere secde etmediyine göre göyden qovulmuş ve o zamandan beri insan-ları pis yollara çekmeye çalışan bir varlıq). Ayda-ildə bir namaz, onu da şeytan qoymaz. (Mesel). Səcdə qıl yarə, könül, baxma o za-hid sözünə; Adəm ol, mətləbi qan, eyləmə şey-tan ilə bəhs. S.Ə.Şirvani. Artıq nə molla var, nə cin, nə şeytan; Nə yumruq, nə qamçı, nə nökər, nə xan. S.Vurğun.
məc. Araqarışdıran, fitnekar, xeberçi, çuğul adam haqqında. [Nesir:] Şeytana rast gəlməsən, nə var ki. H.Nezerli. [Qehreman:] Sən demə, şeytan-şuğul bunu bəyə xəbər verib. Ə.Veliyev. // məc. zar. çox bic, kelekbaz. [Əsger:] Halal olsun, Süleyman, sən nə kələk-bazsan, şeytan! Oyrədib məni yola saldın, mənə rast gəldi yarcan. U.Hacıbeyov. // məc. Decel. Şeytan bir qız nəvəsi də; Ayaq üstə dayanmışdı. N.Refibeyli.
0 Şeytan fəhləsi
yorulmadan havayı, müfte işleyen adam haqqında. [Molla Cefer Qasım emiye:] Gərək düşəsən bu kənd mə-nim, o kənd sənin, arvadın nə qədər qohum-qardaşı, cicisi, bacısı.. hamısını daşıyıb tökə-sən Danabaş kəndinə. Kişi, sən şeytan fəhlə-sisən məyər? C.Memmedquluzade. Şeytana bac vermək
biclik, hiyle işletmek. Şeytana papış tikər
çoxbilmiş, çox bic, hiylebaz, fırıldaqçı adam haqqında. [Ağa Kerim:] Amma Ağa Salmana mənim təlimim lazım deyil. O özü şeytana papış tikər. M.F.Axundzade. Sənin bicliyini kim bilmir, sən az qalırsan ki, şeytana papış tikəsən, sən mətləbi başa düş-mürsən? E.Sultanov. Şeytanın ayağını (qı-çını) sındırmaq zar.
çox az-az bir yere gelib-getmek, herdenbir görünmek. Cabir məni hərdənyada salırdı.
.Ayda arabir şey-tanın qıçını sındırırdı. Ə.Veliyev. Bu mey-dan, bu da şeytan
her hansı bir şeyi sübut etmek üçün esas, delil göstermek menasında ifade. [Bexti:] Deyin görək, mən kimə nə eylə-mişəm? Bu meydan, bu da şeytan, bu göy-dəki allah, bu yerdəki insanlar. S.Rehimov. Lənət kor şeytana
bax lənət sənə kor şeytan! ("lənət"de).

ŞEYTANAĞACI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. bot. İyne kimi tikan-ları olan bezek ağacı. Şeytanağacı 20 metr hündürlüyündə, iri və budaqlanan tikanlara malik, qışda yarpağı tökülən ağacdır. Xırda çiçəkləri may-iyun aylarında açılır, iri mey-vələri sentyabrda yetişir və bütün qışı ağac-dan asılı şəkildə qalır. H.Qedirov.

ŞEYTANCASINA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərfŞeytan kimi; iblis-
ane, xaincesine.

ŞEYTANÇILIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

dan. bax şeytanlıq.

ŞEYTANDIRNAĞI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Dırnağın dibinde siyrilmiş dericikler.

ŞEYTANDOLAŞIĞI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax şeytandüyünü.

ŞEYTANDÜYÜNÜ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. çox çetin açıla bilen düyün. Ipə lap şeytandüyünü vurmusan.

ŞEYTANFIKIR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər.] Fikri-zikri adam-lara pislik etmek, araqanşdırmaq, fitne-fesad salmaq, iblislik etmekden ibaret olan adam haqqında. [Bayram:] Namaz bir tamahkar, şeytanfikir adamdır. M.F.Axundzade.

ŞEYTANI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Tetik (odlu silahda). [Veli Tarverdiye:]
.Əgər ayaq geri qoysan, şey-tanını çəkib qarnını tüstü ilə doldurram. M.F.Axundzade. Onlar dayanıb özlərini tox-tatdılar. Hər ikisinin əli birdən tüfənglərin şeytanını çəkdi, qoşagüllə Heydəri yerə sərdi. S.Rehimov.

ŞEYTANI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. tib. Kişilerde adeten yuxuda qeyri-iradi olaraq toxumtökme hadisesi. Şey-tanı olmaq.

ŞEYTANI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər.] Şeytana xas olan, şey-tana layiq olan; şeytancasına, ibliscesine. [Yaşlı kişi:] Şeytani fikirlər bir anda başım-dan silinib getdi. S.Hüseyn.

ŞEYTANLAMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Şeytanlamaq"dan f.is.

ŞEYTANLAMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Gizli olaraq vermek,
xeber aparmaq, casusluq etmek, çuğullamaq, satmaq. [Mehdi:] Məni şeytanladılar. C.Cab-barlı. Elə bu vaxtlar o, kooperativ müdiri olan otuz yaşlı qardaşını şeytanladı. Ə.Əbülhesen.

ŞEYTANLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Xeberçilik, casusluq, çu-ğulluq. [Demirqaya:] Mirzəağa məni aldadıb. O casusdur. Mən onun etdiyi şeytanlıqlara şahidəm. H.Nezerli. □ Şeytanlıq etmək (elə-mək)
xeberçilik etmek, çuğulluq etmek, casusluq etmek, xeberçilikle, çuğulluqla meş-ğul olmaq, şeytanlamaq. [Namaz:] Indi məlum olur ki, belə ustalıq ilə söz qayırmaq, şeytan-lıq eləmək onların işi imiş. M.F.Axundzade. [Hesen:] Sən bir fikir elə, qol saatın ilə bilər-ziyini aparsam, Allahın izniylə on pud qənd alaram, heç də gətirib burada satmaram ki, şeytanlıq edib tutdursunlar. Qantemir. [Ser-vinaz:] [Fetişin] şeytanlıq eləyib, camaatı na-haqdan tutdurmasından deyəydi. İ.Əfendiyev.