Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

QƏLƏBƏNDLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax qalabəndlik.

QƏLƏBƏYİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax qalabəyi.

QƏLƏÇƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. qele ve fars.
..çe] Ki-çik qala, qalaça. Bu qələçələri təmir etmək-dən qərəz bu idi ki, tayifeyi-Xəzər Dərbəndə qələbə və təsəllüt edə bilməsinlər. "Der-bendname".

QƏLƏM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Mürekkebe batırıb yazmaq üçün ucu şiş ve yarıq yazma aleti. Dəmir qələm. Qələmi əlinə alıb yazdı.
Qələm yazanı qılınc poza bilməz. (Ata. sözü). [Sedr] siyirməsindən bloknot çıxardı, bir neçə vərəq geri qatladı, qələmi mürək-kəbə batırıb yazmaq istədi. Mir Celal. // Po-lad qelemler ixtira edilmemişden qabaq qa-mışdan, qaz leleyinden hazırlanan yazı aleti. Qələm əyri kəsilsə də, doğru yazar. (Ata. sözü). Bir baş çəkin dərdməndin halına; Ərzə yazsın, qələm alsın əlinə. M.V.Vidadi. Baxır kəlağaylı keçən gəlinə; Qarğı qələmini alır əlinə. S.Vurğun. // Karandaş. Salman kişi ona [Aqile] çoxlu dəftər, rəngli qələm ala-cağını vəd etdi. Mir Celal.
məc. Yazma qabiliyyeti, inşa qabiliy-yeti, üslub; yazı. Onun gözəl qələmi vardır.
- Süngülər açmayan yolu açdın; Qələmin-dən cavahirat saçdın. A.Sehhet. Diləyim bu-dur ki, hər gecə, hər gün; Sənin qələmindən inci tökülsün. S.Vurğun. // Yazıçılıq sim-volu kimi işlenir. Qələm möhkəm olmasa, yazının gücü olmaz. Mir Celal. Urəksən, olmuşdur əsirin aləm; Nə yazsın, hüsnünə zəif bir qələm? S.Vurğun. □ Qələm əhli
bax qələm sahibi. Vaiz, qələm əhlin niyə təhqir eləyirsən? Ey əbri-siyəh, nuri nə təstir eləyirsən! M.Ə.Sabir. O qələm əhliydi, dilli-dilavər; Mən elə bilirdim ər oğlu ərdi. X.Rza. Qələm sahibi
fikrini yazıda yaxşı ifade ede bilen adam; yaxşı üslubu, müher-rirlik qabiliyyeti olan adam; yazıçı, mü-herrir. Qələm yoldaşı
birisi ile bir yerde yazı işinde çalışan, yazıçılıq, müherrirlik eden; hemkar. Məgər, otuz yeddidə güdaza vermədimi; Qələm yoldaşlarını; öz qələm yoldaşları? B.Vahabzade.
Metal, daş, taxta ve s. kimi berk cisim-lerin üzerinde yazı yazmaq, naxış açmaq ve s. üçün poladdan düzeldilmiş ucu iti alet. Yazıçı qələmi. Heykəltəraş qələmi. Möhür-qazan qələm. // Demir kesmek üçün ağzı iti polad alet. // məh. Odun yarmaq, daş sındır-maq ve s. üçün demir alet.
k.t. Peyvend üçün qelem kimi kesilmiş nazik şiv. Qələm vurmaq. Peyvənd qələmi (ağaca calanacaq budaq parçası). Calaq üçün götürülən bitkinin calandığı bitki calaq və ya qələm adlanır.
Qələmlə ən çox limon və sitrus bitkiləri çoxaldılır, çünki bunların qələmlərinin çox faizi kök vermək qabiliyyətinə malikdir. M.Axundov. □ Qə-ləm etmək (eləmək)
1) k.t. peyvend et-mek, calamaq; 2) ucunu qelem kimi kesmek, sivrileşdirmek. [Qaraxan]
. dəmir kimi qu-rumuş çəpərdən bir neçə şiv çəkdi, onların ucunu yonub qələm elədi və qırıntılarını da su aşağı axıtdı. S.Rehimov. Qələm olmaq
- peyvend olmaq, calanmaq, cinsi yaxşılaş-dırmaq. Qələm olmuş cır alma. // Ot, taxıl çalındıqdan sonra, onların yerde qalan ucuşiş kök hissesi. Ayağıma qələm batdı. // Cavan ağac, fidan. Qələm basdırmaq.
köhn. Cür, növ. Beş qələm şey.
Mah-
mudun sərvəti yalnız bu dükan və dükanda
mövcud olan maldan ibarət olmayıb, bun-
lardan başqa iki qələm malı daha vardı.
B.Talıblı.
Lelek (quşlarda). Xoruzun boynunda, belində, qanadlarının və quyruğunun üstdə uzun, əyri və rəngbərəng qələmlər var.. H.Zerdabi.
◊ Qələm çalmaq
yazmaq, yazıb terif-lemek. Yüz il qələm çalsam gözəl hüsnünə; Doyarmı eşqindən sadiq bir ürək? S.Vurğun. Məndə qüdrət yoxdur qələm çalmağa; Tərif eyləməyə ancaq birini. Ə.Cavad. Qələm çəkmək
pozmaq, adını silmek, yaddan çı-xarmaq, adını çekmemek. Qələm çəkdi əsa-rətə, əbədilik o şad oldu. M.Rahim. Qələm işlətmək
yazmaq. Salik, mərsiyə şerinin geniş yayıldığı zamanda yaşamasına bax-mayaraq, bu sahədə demək olar ki, qələm işlətməmişdir. (Qezetlerden). Qələm qaş şair.
sanki qelemle çekilmiş ince, gözel qara qaş. Ələsgərəm, yandım eşq atəşində; Gözüm qaldı sənin qələm qaşında. Aşıq Əlesger. Ilhamın zövq alır can sirdaşından; Sular sonasının qələm qaşından. S.Vurğun. Qələm qatmaq
yazılan bir yazıya teshih ve ya tehrif meqsedi ile elaveler etmek, pozub düzeltmek, üzerinde işlemek. Qələm olmaq
sınmaq, kesilmek. Qələm olsun əli ol katibi-bədtəhririn; Ki, fəsadi rəqəmi surumuzu şur eylər. Füzuli. Bir yanda qələm oldu uzun qollari-Abbas; Bir yanda gərək xeymələr odlana bu gündə. Aşıq Əlesger. Qələmdən düşmək
yaddan çıxmaq, adı çekilmemek, yada salınmamaq, sayılmamaq. Qələmə alınmaq
yazılmaq, inşa edilmek, tesvir edilmek. Rusca qələmə alınmış yazı-ları layiqincə oxuya bilmirəmsə də, çap olu-nan kitabları bir əndazəyə qədər oxuram. M.Ə.Sabir. Leyli və Məcnun, Romeo və Cül-yetta
. kimi gənclərin faciəsi böyük sənət-karlıqla qələmə alınmış və bu faciə əsrlər boyu insanları həyəcanlandırmışdır. M.Arif. Qələmə almaq
bir mövzu etrafında bir şey yazmaq, inşa etmek, yazmağa başlamaq, tes-vir etmek. Qaragözov işığı yan edib, alətləri yerə qoyanda nə qədər sevindiyimi qələmə ala bilmirəm. Mir Celal. Qələmə vermək
bir adamın adını yaxşılıq, yaxud yamanlıq ile birinin yanında çekmek ve ona tanıtmaq. Sənin adını pis qələmə veriblər. O, yaxşı
qələmə verilmişdir.
[Hacı Murad:] Orada evim yıxılıbdır ki, xalq məni dövlətli qələ-minə veribdir. S.S.Axundov. Qələmindən çıxmaq
terefinden yazılmaq, inşa edil-mek. Sənətkarların qələmindən çıxmış öl-məz əsərlər.
Hər dəfə ağamın qələmindən çıxan həcvlərdə o qədər zəhər olur ki, cəhənnəmdə, onun hücrələrində bu qədər zəhər yoxdur. Ə.Memmedxanlı.

QƏLƏMCİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Kiçik qelem.

QƏLƏMDAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. qelem ve fars.
..dan] Qelemqabı, qelem qoymaq üçün uzunsov qutu. Məşədi Molla Həsən əvvəl eynəyi taxır gözünə, sonra qələmdanı açır. C.Memmed-quluzade. [Əhmed:] Sən elə yüz ildir gö-zünü bir qələmdan ilə bu kitaba dikibsən. Ə.Haqverdiyev. Molla Fərzəli qələmi qə-ləmdana qoydu.. A.Şaiq.

QƏLƏMDAŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Karandaş.
Qara lövhe üzerinde ağ yazı yazmağa mexsus nazik çubuq şeklinde azca yumşaq medeni madde; qrifel.

QƏLƏM-DAVAT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] köhn. Qelem
ile mürekkeb qabı birge olan yazı cihazı. Qələm-davatını götürüb
. düşdü Koroğlu-nun yanına. "Koroğlu".

QƏLƏMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. bot. Düz uzanıb qalxan uca ağac. Şıdırğı yaz yağışından sonra qarağac, qələmə, şam ağaclıqları sükuta qərq olmuş-du. Mir Celal.

QƏLƏMƏLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Qeleme ağacları bitmiş yer.

QƏLƏMİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [fars.] Narıngüllü Buxara derisinden tikilmiş. [Zerger Hacı Memme-din] qara rəngə boyanmış top qara saqqalı, başında Buxara dərisindən qələmi papağı var idi. H.Sarabski.

QƏLƏMKAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. qelem ve fars.
..kar]
Parça ve s. üzerinde ince naxışlar çeken usta, neqqaş.
Qıraqları haşiyeli ve ortası güllü parça. Süfrə Isfahanda qayrılmış "qələmkar" adlı güllü bir parçadandı. M.S.Ordubadi. Əv-vəlləri Irana səfər edərək, çit, qələmkar və qədək alıb satırdı. A.Şaiq. // sif. Qıraqları ha-şiyeli ve ortası güllü. Otaqları tərtəmiz sü-pürtmüş, sildirmiş, lazım olan
. bəzəyi ver-miş, masa üzərində incə naxışlı qələmkar süf-rə sərmişdi. A.Şaiq. Bu əsnada qələmkar pər¬dəli qapı açıldı. çemenzeminli. Bayram ax-şamının gecəsi bütün ailə evə toplanardı. Qə-ləmkar süfrə ortalığa döşənərdi. H.Sarabski. // məc. şair. Qelem kimi düz ve ince. Gü-nəşüzlü, aycamallı; Qəddi qələmkar necoldu? Aşıq Hüseyn Cavan.

QƏLƏMKARLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Qelemkar peşesi.

QƏLƏMQABI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Qelem qoymaq üçün qab; qelemdan. Bu stolun üstündə cürbəcür qələm, qələmqabı, mürəkkəbqabı, mərmər suçəkən, zəng və bu kimi şeylər vardı. Ə.Əbülhesen.

QƏLƏMQAŞ(LI) : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Qaşları sanki qe-
lemle çekilmiş, nazik, gözel qara qaşlı. Qə-ləmqaşlı, xumargözlü bu dilbər; Dinməsə də, ürəyində sözü var. S.Vurğun. Yetişdi sipahi-qızılbaş, xanım! Halal et məni, ey qələmqaş xanım! M.Möcüz. Mənim yarım gərək qələmqaş olsun. M.Rahim.

QƏLƏMLƏMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Qelemlemek"denf.is.

QƏLƏMLƏMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
k.t. Qelem elemek,
peyvend etmek (ağacı), cins ve yaxşı mey-ve veren ağacdan calaq vurmaq.
Ağacın qurumuş qol-budağını kesmek.

QƏLƏMLƏNMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch. k.t. Qelem edil-mek, peyvend edilmek. Bu ağacların hamısı qələmlənmişdir.

QƏLƏMLƏNMİŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.sif.
k.t. Peyvend edilmiş, qelem edilmiş (ağac).
Qol-budağı vurulmuş (ağac).

QƏLƏMLƏTMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Qelemletmek"den f.is.

QƏLƏMLƏTMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

icb. k.t. Qelem etdir-
mek, peyvend etdirmek.

QƏLƏMLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Cavan ağaclar ekilmiş yer, qelem basdırılmış yer; fidanlıq.

QƏLƏMTƏRAŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. qelem ve fars.
..teraş] Qelem çertmek üçün bıçaq ve s.

QƏLƏMUCU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Qelemin yazan uc his-sesi; pero.
zərfdan. Tez, telesik, müxteser.

QƏLƏNDƏR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] Şerqde: dünyadan el çekib, serseri heyat keçiren derviş; dün-yanın zövq ve nemetlerine inanmayaraq, he-qiqet axtaran filosof. Həm bən qələndər su-rətəm, fərdəm, mücərrəd təcridəm; Gərçi fəqi-rəm, həm gəda, mülkə Süleyman gəlmişəm. Nesimi. // ümumiyyetle, serseri, divane. Gör-düm cəmalını, oldum qələndər; Laçın tək qıya bax, üz bəri döndər. Aşıq Dilqem. // çoxbil-miş menasında.
◊ Qələndər-a-qələndər
uşaq oyunla-rından birinin adı.