Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

QIRLAŞMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Qırlaşmaq"dan f.is.

QIRLAŞMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Qır halına düşmek.
məc. dan. Berk-berk yapışmaq, tutmaq. Qönçə əsla Həbibdən ayrılmır. Gör necə qırlaşıb qucağına, elə bil doğma atasıdır. Ə.Veliyev.

QIRLATMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Qırlatmaq"dan f.is.

QIRLATMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

icb. Qır saldırmaq, qır dö-şetmek, qırla örtdürmek. Damı qırlatmaq.

QIRLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Qır salınmış, qır döşenmiş, qırla örtülmüş. Qırlı səki.
[Əlemdar]
.qırlı dam-ların üstündən içərinin görünüb-görünmə-diyini bilmək istədi. S.Rehimov.

QIRMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
"Qırmaq"dan f.is.
Ov tüfenginden atılmaq üçün qurğu-şundan tökülen xırda kürecikler; seçme. Bu tüfəng qırmanı çox yayır. Qırma ilə doldu-rulmuş patron. Qırma tüfəngi
qırma atan quş tüfengi, ov tüfengi.
sif. Qırma şeklinde olan, xırda, xırda-xırda doğranmış. Qırma daş.
məh. Kiçik palıd ağacı, palıd kolu, yaxud bir boyda kesilmiş çekil ağacları.
məh. Bezi ev heyvanlarının ağzında emele gelen sepgi, qabarcıq.

QIRMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. üstü qayçılanmış, qayçı ile vurulmuş. Qırma bığ, saqqal.

QIRMABADAM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Badam, fındıq ve ya qoz lepesinden hazırlanan halva növü.

QIRMABIĞ(LI) : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Bığının üstü qayçı-lanmış, qayçı ile vurulmuş. İri gövdəli, göy paltarlı, qırmabığlı Qocaoğlu kövşəndən-biçindən idarəyə qayıtdı. S.Rehimov. Məm-mədəlişah qaraqaş, qaragöz, qara qırma-bığlı və qarayanız bir adam idi. P.Makulu.

QIRMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Berk bir şeyle vurmaqla, toxundurmaqla, yaxud yere salmaqla parça-lamaq, sındırmaq. Güzgünü qırmaq. Qab-ları qırmaq.
Qız
. [müellimi] görüncə şa-şırıb üzünü örtməyə tələsdikdə, səhəngini salıb qırmışdı. S.Hüseyn. Ləpələr bu pillə-kənləri saxsı qab kimi vurub qırır. Mir Celal.
Xan havalı kimi bu otaqdan o otağa qaçır, nərə çəkib yerindən qopur, rast gələn hər şeyi qırırdı. M.Rzaquluzade. // Doğramaq, bütöv bir parçanı xırda-xırda etmek. Qəndi qırmaq. Daşı qırmaq.
Balta ve s. ile kesmek, doğramaq. Me-
şəni qırmaq.
Getdi meşə içrə odun qırmağa;
Şax-budağı başladı sındırmağa. A.Sehhet.
Abbas
. meşədən odun qırıb satmaqla ana
və bacısını saxlayır. S.S.Axundov.
Kütlevi suretde telef etmek, mehv etmek, öldürmek. [Nebi:] Uşaqlar, fürsəti əldən buraxmışıq. Bizi tamam qıracaqlar! "Qaçaq Nebi".
.Bir şey yoxdur, amma qo-yunlara bərk qızdırma düşüb, yaman qırır. C.Memmedquluzade. Onlar güman edirdi-lər ki, qarşılarına heç bir kimsə çıxmaya-caq,
. bir neçə sarsaq çoban tərslik etmiş olsa, həmin saat onları qırıb minlərlə qo-yunu asanlıqla sürüb aparacaqlar. M.Rzaqu-luzade. // Eyni menada bezen "qırıb tök-mek", "qırıb çatmaq" ve s. şeklinde. Bir neçə qadın sahəni gəzərək maşının götürə bilmə-diyi alaq otlarını kətmənlə qırıb tökürdü. M.İbrahimov. İki tərəfdə əsirlərin ələ düşə-nini qırıb tərk etmişdilər. çemenzeminli.
Kesmek, üzmek, qet etmek. Əlaqəni qırmaq. Rabitəni qırmaq. Məftili qırmaq. // Yarımçıq qoymaq, kesmek. Kərimqulu sö-zünü qırıb, ara qapıdan nəvəsinin iniltisinə qulaq verdi. S.Rehimov.
məc. Sarsıtmaq, zeifletmek, azaltmaq, yox etmek. Günəş havanın şaxtasını qırdı. İnadını qırmaq. Nüfuzunu qırmaq. Müqavi-mətini qırmaq.
Rübabəyə qarşı bütün tədbirləri pozan bir qüvvə
. [Geldiyevin] kirdarını alır, iradəsini qırır, heç bir şey eləməyə imkan vermirdi. Mir Celal. Nə boran, nə qar, nə də şaxta onların möhkəm iradəsini qıra bilməz. Z.Xelil.
məc. Bağlayan, mehkum eden bir şey-den xilas olmaq, azad olmaq. [Tapdıq:] Qı-rıb zənciri-hicranı xilas olmaq əsarətdən. C.Cabbarlı. [İnsanlar] boğazlarına keçmiş fəlakət zəncirini qırıb atmağa heç bir yol və imkan tapa bilmirdilər. Ə.Abasov.

QIRMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax qarmaq
Ust-başı toz-torpaq içində qısaboylu
. iri çopur burnu qır-maq kimi əyri bir topal, yumaq kimi yuma-lana-yumalana içəri girdi. M.Rzaquluzade.

QIRMA(N)C : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Heyvanları sürerken vurmaq üçün kirişden, deriden, ipden ve s.-den qayrılan uzun desteli qamçı; şallaq, ta-tarı. Salman kişi də arabanın boyunduruğuna oturdu,
. əlindəki uzun qırmancını havada bir neçə kərə şatlatdı. A.Şaiq. Faytonçu qırmancı havada yellədikdə atlar hərəkət etdi. M.İbrahimov. İndi Bağırın sağ əli olan Nüsrət əlində qırmanc qazılan anbarların yanında fırlanırdı. Ə.Memmedxanlı.

QIRMA(N)CLAMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Qırma(n)clamaq"dan f.is.

QIRMA(N)CLAMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Qırmancla vur-
maq. Atı qırmanclamaq.
Qırmanclayır atı, yortur, yüyürür; Bir dağı döndükdə böyük kənd görür. A.Sehhet.

QIRMA(N)CLANMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Qırma(n)clanmaq"-
dan f.is.

QIRMA(N)CLANMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Qırmancla vu-
rulmaq.

QIRMA(N)CLATMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Qırma(n)clatmaq"-
dan f.is.

QIRMA(N)CLATMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

icb. Qırmancla
vurdurmaq, qırmancla döydürmek.

QIRMA(N)CLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Əlinde qırmanc olan.
Arada gəzən əli qırmanclı nəzarətçilər "tənbəllik" edənləri döyəcək(dilər). M.Rza-quluzade.

QIRMASAQQAL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Saqqalı üzden qayçı ile vurulmuş, üstden qayçılanmış, üzünde xett qoymuş. Məriz, dərviş libasında qırmasaqqal, uzun, cavan bir oğlandır.. Ə.Haqverdiyev.

QIRMATÜFƏNG : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Belden qatlanan, bükülen ov tüfengi.

QIRMIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
B a x qırmızböcəyi.
Bu böcekden hasil edilen qırmızı boya.

QIRMIZBÖCƏYİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. zool. Boyayıcı madde istehsal edilen böcek cinsi.

QIRMIZI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Qan rengli; al. Qırmızı boya. Qırmızı şərab.
Gəlin ağlayır; gözlə-rinin yaşları od kimi tökülüb, qırmızı yanaq-larını dağlayır. çemenzeminli.
.Zəhra xala stol qoyub, üstünə qırmızı örtük salmışdı. Mir Celal. Günəşli günlərdə yerlərə səpil-miş yaşıl, qırmızı, sarı yarpaqlarla
. döşən-miş kimi görünən meşə indi tutqun, bozum-tul bir rəng almışdı. M.Rzaquluzade.
məc. Gözellik, parlaqlıq, aydınlıq, fe-reh doğuran şey menasında. Yox olar qar, boran, günəş də doğar; Yetişər qırmızı, se-vimli bahar. A.Şaiq.
B ax qızıl
cü menada. □ Qırmızı qvardiya
bax qvardiya. // İs. menasında, yalnız cem şeklinde: qırmızılar tar.
inqi-labçılar, kommunistler, inqilabi qoşunlar. Kremlin, o indi də qırmızılar oynağı; Neron-ların Romasıyanında heçdir belə... A.İldınm.
məc. Nezaketsizlik derecesinde açıq; açıq danışan, sözü üze deyen. Telli qırmızı (z.) danışmağı sevirdi. Ə.Veliyev. // Tama-mile açıq, açıq-aydın, kobudcasına.
.Əgər baxıb görsən ki, bu cürə qırmızı yalançılığı zarafata salıb gülürlər, onda bəd olmaz ki, biz də işimizi irəli aparmaq üçün o cürə "hileyi-siyasi"lərə əl ataq. ü.Hacıbeyov.
Bezi mürekkeb terminlerin birinci ter-kib hissesi; mes.: qırmızı turp, qırmızı üs-kükotu, qırmızı şüalar.
0 Qırmızı ağac
qiymetli mebel ve s. üçün istifade edilen bezi ağacların, xüsusile tropik ağacların oduncağı. Qırmızı ağacdan qayrılmış mebel. Qırmızı guşə
bax guşə. Qırmızı lövhə
bax lövhə. Qırmızı yu-murta bayramı
bax qızıl.

QIRMIZIBALDIR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. məh. bot. Bulaqların etrafında biten qırmızı saplaqlı pencer; yeyi-len ot.