Multilingual Turkish Dictionary

Turuz Dictionary

Turuz Dictionary
BAŞDAN : Turuz Dictionary

öncədən.
başdan dedim, çıxmasın sonra sözü..¶-dadlı su, daşdan çıxar, yaxşı söz başdan

BAŞƏ : Turuz Dictionary


baraş nisgil tikan tək sancılıb başə, baraşqa yox ümidim gecdi artıq son dəmim gəlmiş. (baraş: vəslət. vüsal). (baraşqa: vüsalə)

BAŞƏR : Turuz Dictionary

aşa. paşa. baş > şah. öndər

BAŞI : Turuz Dictionary

qaşı.
uçurum, yarıq başı: yar qaşı.
ağlı.
başı güdə uzun quyruq evrənin. (başı
ağlı)-bir yerdə qurulan kürsü, sədr, təxt. özəlliklə törələrdə, yığıncaların yuxarı başında, xanlara, böyüklərə ayrılmış, quruqlu qoruqlu, başı örtülü, saçağlı yer:

BAŞI : Turuz Dictionary

(ən).
ərdəm başı dil: yaxışuq başı dil. ən əfzəl olan dildir.
yuxarı başı: həddəksəri..¶-çatbaşı: xətbaşı. sətir başı

BAŞI : Turuz Dictionary

-aşa başlanır, başı daşlanır. (daşlanır: atılır. bıraxılır). (yemək gələndə başı unutur).¶-aş başladın, başı daşlama. (daşlama: atma. bıraxma). (yeməkdə əlivi güd). (yeməkdə ölçü saxla).¶-çox yeyənin qarnı, çox deyənin başı şişər.¶-uca dağın başı qar olur, qutlu elin başı sağ. (qutlu: baxlı. (başı sağ: sağ duyulu. huşlu).¶-hər elin çıxarı gözü önündə, başı üstündədir.¶-çatma başı: köşə başı.¶-dilin tutmazın başı ağırlıq edər. (dilinə yiyə çıxmayanın
başı itər, gedər,
kimliyi batar).¶-qanmaz elin başı gora batası.¶-yürüversən ömür bitməz yetərsən, başı sonu burda duraqın sənin. (yeri çalış istəklərinə çatdı, ilkin sonun burda bitir bilgilən).¶-danbaşı: obaşdan.¶-dilsiz baş öküz başı, ölü başı.¶-uca dağın başı qar olur, qutlu elin başı sağ. (qutlu: baxlı.¶-aybaşı: tutlam. peryod. reql. qaidəlik. novbət

BAŞI : Turuz Dictionary

-acqarın başı dinc almaz. ¶-ərdəm başı dil, yardam başı il. (dil: söz). (il: el). (dəğərlərin ən yüksəyi sözdür, kömək diləsən eldir) (eldən başqa umma yardım). (el yardımı tükənməz). ¶-könül tutursa qanad, uçudar başı ayağ salı. (könül: həvəs). ¶-bağrım başı təklik teylər. (bağrım başı
könül yaramı). (teylər: açar). ¶-dili yüngül tutanın başı gedər. ¶-kişi başı hər nəyindən güclüdür. ¶-kişi vardır aşla başı barışmır. ¶-çubuğ, pip başı: çubul (< çuğ. çiğ). hoqqa

BAŞI : Turuz Dictionary

-başı ağrıyan, qadasın bulur, qavqa arıyan, qavqasın bulur. (qadasın bulur: bəlasın tapır). (istəyən varsa asılsın, tapacaq kəndirini). (kəndirini: ipini)..¶-ağırbaşın ağrımaz başı!. (ağırbaşın: mətin olanın).¶-başı beşə dəğməz, aşı dişə. (asasız yarsız (faydasız) kimsə)..¶-başı qoltuğunda: canı ovcunda

BAŞI : Turuz Dictionary

-başı boş: gic. xol. < kəvəl.¶-bilək dilək qoğuşsa, yağı başı oğrular. (oğrular: əzilər).¶-barısının başı, sağlıq. (barısının: hamısının).¶-əngəl gülə basılı, əngəl güldən asılı, gül olmasa, əngəl başı yazılı. (başı yazılı: məhkum).¶-kim istir daş, başı, başına sal, daşı.¶-qada düşəndə, başı qoyub, daşa düşməz.¶-ərdəm başı: ərdəm yiyəsi. kəmal sahibi

BAŞI : Turuz Dictionary

-başı götü: boydan başı. əvvəli axiri. ¶-boydan başı: əvvəli axiri. başı götü. ¶-ilk başı: ilk kəzi. ¶-qanığan aldı yolun, vurdu daşa, çıxdı başa, qanımaz boynu yoğun, başı qoyun, çatdı aşa. (qanığan: düşünən, dərk edən). (qanımaz: düşünməyən. dərk edməyən)

BAŞI : Turuz Dictionary

-dili bala mandı, başı alamandı (manmq. banmq: nərsənin içinə qoşulmaq, batılmaq). (alamandı
taraclandı)..¶-dəğirman bildiyin edər, çax çaxı başı ağrıdar..¶-acın başı bəlalı olur, toxun başı bəla doğurur..¶-daş başı unutmuş, baş daşı yox..¶-başı ölümlü: ölüm yazılı..¶-əğiq başı, kəsməz qılıc. (əğiq başı: müti' olanı) (qılıc dik duran başlar üçün qalxır)..¶-adam başı, daşla daşı..¶-daşa dönmüşdü başı, daşlanamaz söz deyəməz..¶-əkin üstə əkilir, xərmən başı tikilir. (əkilir: gizlənir. yok olur). (tikilir: bulunur. hazır olur).(söz konusu, əngəlliyi, otanlığı, ərkəlliyi (ərköğüllügü) kötüləməkdir). (bu söz kişini əngəllikdən, otanlıqdan (müfdəxorluqdan), ərkəllikdən (ərköğüllükdən) ırqamağa, çəkinməyə çağırır). {otan
(otlayan < otlamaq: boşuna keçinmək). müfdəxor}..¶-od daşı yarar, daş başı..¶-başdaş olanın dəğər gündə daşqa başı. (daşqa: daşa daşə)..¶-od daşı yarar, daş, başı..¶-aybaşı: belçik (beli açıq). peryod. qaidə

BAŞI : Turuz Dictionary

-ətək ucu yanan, ürək başı yanan var..¶-başı qutlu, sonu kütlü: başlanqıcı iyi, sonu kötü..¶-çevrilən, başı olsun, düşmanın..¶-öykü dolu başı var, yağu qıran daşı var..¶-başı şişik, topuzlu dəğənək: toyqa. toxqa. toqqa. zopa. çomaq..¶-gecə başı: axşam..¶-məəllim başı: baş məəllim: sorata..¶-elin atan, başı, daşdı, dilin satan, qırdıqaçdı!.(qırdıqaç: satqın. saltasız)..¶-görməz olur, başı gora titrəyən, sönməz ışıq, dönməz ilqar istəyən. (bu söz, əroğlunu, kəndi durumun oranlamağa çağrır. (oranlamağa: ölçüb biçməyə)

BAŞI : Turuz Dictionary

-oxun başı: təmrən (peykan)

BAŞI : Turuz Dictionary

-dərədə yel qalxsa, art başı dalğanar. (art başı: bel başı. gədik). (dalğanar: burğanar). ¶-başı olan kəllə gələr, başlı olan düşünər. ¶-başı ölmüş yolsuz qalan karvanın dəvəsi dağdan, keçisi qayadan uçar. ¶-köşəbaşı: çat. tör. bir yerdə yuxarı baş. (# yat: aşağı baş.).
buyurun çata

BAŞI : Turuz Dictionary

məntiqi.
budur evrənin başı, daşı, təməli, yaşamda vermədə gələn az olur, almada gələn çox olur. (başı, daşı: təməli, məntiqi).
başı baş edən dildir, başa qay salan söz. (qay salan
bəla gətirən)
kəndivi dəğiş uyqun ol yaşa, kəndivi unut başı vur daşa.
yağu oylağı yağ başı, qar oylağı dağ başı.
yağu oylağı yağ başı, qar oylağı dağ başı.
başı açan dil olar, qay başlayan söz olar. (qay: bəla)
başı çaşa, gözü şaşa, sürmə qaşa!!!??. (çaşa baş , şaşa göz sürmə qaşa!!!)
izləmə gözləmə özləmə, itən itmiş, bitən bitmiş. başı qanlıymış, öz için dalaşırmış.
ölkə başı yetgili, işgillərin deşgili. (yetgili: iş bilən. layiq). (işgillərin deşgili: işgillərin dişgili. müşgüllərin açarı)
dinək dilli qanlı başı görməmiş.
başlının börkü yarıq, başı çapıq.
başı börklüdən, başlı börksüz yeğ. {börk: məqam}. {baş: ağıl}.
sevgi seviş əldə deyil, könül başlar, aşar başı.
sutun başı. başalıq. kapital.
toyuğun başı dənə qarışıq, yumurta doğar götündən. (doğa yasaları qaçınılmaz).
beli qıltay, başı kümtay. (kümtay: küptay) (tapmaca). (qarışqa).
başarı başı çabadır. (başarı
tofiq). (çabadır: çalışmadır. qayratdır).
bir doğalaq dışı var, altından yoldaşı var, onu bilən yigidin, başı bilən usu var. (doğalaq: dövirək. girdə. şar). (dışı
görnüşü). (tapmaca). (ay. gün).
xan başı köprü bolsa, atlab öt. (əgər xanın qafası köprü olursa üzərindən sıçrayıb gec. çünkü o kimi bir köprüye güvən olmaz).
. ağzında dadı yox, başı umut yeliylə əsir. (qurusuyla umut olmaz, umut ilə qarın dolmaz).
şeh güzgünü pasladar, çaxır başı yaslatır. (yaslatmaq: yatırtmaq).
balta başı salqımlı, sapı çəkişli olar. (salqımlı: ağır. vəznli). (çəkişli: əsnək. qayışqaq. flexible. elastik).
atsan daşı quyuya, yoxsa dibi danqamaz, aytsan sözü kişiyə, yoxsa başı anlamaz. (danqamaz: çanqamaz: səs verməz).
başı ucaldan dil. (dil: söz).
dilin başı sağ olsa, dirçəlməyə yer olsa, oğul iyid var olsa, türküm türküm bağırar, qanlı savuş yağuya.
başa düşməzin başı dərddən açılmaz!. (başa düşməz açamaz başını dərddən).
dili bağlının başı bağlı.
öküz özünə yonca əksə başı ağrıyar. (öz dilində yazıb-oxusalar başları ağrır bizimkilərin) (öküz qanmamazlıq simgəsi sayılır. qanmaz kişi öz uğruna işləməyin biləməz. yaxcı pisi seçəməz).
bağrı qara yarıq başı, gedər gələr tökər yaşı. (tapmaca). (yazac. qələm).
yolda işdə iki olda, yemək başı təkdə olsan ötüşər.
artıq inanc istəyi, usandırır us başı. (usandırar us başı: ağıl başı çaşdırır). (artıq inanc istəyi kor edərmiş gözləri).
yoxdu başı gözü qulağı, yerir gecə gündüz ulağı. (tapmaca). (ölüm. yokluq).
bir toyun ağrısa başı, başqa toyunlar başı ağrımaz. (bir güllə yaz olmaz). (toyun: (bir inancda) xoca. malla. pişəva).
sanadı yaşın sana gəlmədi, uçuran başı sapa gəlmədi, qanadı oddan, köməyi yeldən, tutmaq istədim qapa gəlmədi. (qapa gəlmədi: tutulamadı) (sanadı: saydı). (yalan dünya).
götün tutur, salır saqqız başına, başsız elin başı dəğmiş daşına.
alçaq könül uca başı qoruyar.
qaran gecə bitməz işi, uzun ərişi, bitməz sevgi başı burar dolar gorda itər. (qaran: qaranlıq). (bitməz sevgi başı: toxdamaz sevgi yarası).
bodun sağ olsun, yeməyə aşı olsun, atmağa daşı, oymağa başı olsun!. (oymağa: düşünməyə). (bodun: ilgə. elgə. millət).
igid başı çanağ qan, damar dolu tamır qan. (tamır: qayrat. qeyrət). (gəncləri, dəliqanlıları başa düşməli, anlamalıyıq. təki onlarda coşan ürək, çırpan damar olur, böyüklərə doğru yol göstərmək düşür).
kiminə kəndi başı yük olur, kiminə özgə daşı baş olur. (kimisi kəndi axmaqlığına yanır, kimisi uyduğü kiminin). (uyduğü: mürüd olduğu).
sevməyin başqa dili, qarlığa ya yaşlığa baxmazda gülüm, könlə hopsa, başı başdan, canı candan, təni təndən eylər. (qarlığa: qarılığa. qocalığa). (yaşlığa: gəncliyə. cavanlığa).
aşq alar başdan başı, diş bıraxmaz külbaşı, dedilər başdan edər , başıdaşlı daşbaşı. (diş:dinc). (aşq: hər nəyə aşırı vurqunluq).
gülü susuz, yaşı duzsuz, başı ussuz bıraxma. (yaşı: yaşamı. hayatı).
türk dilinə tük bağlıyan, poxun yeyib, başı şişsin.
dərələr çatışarsada, iki dağ başı birbirinə çatmaz

BAŞI : Turuz Dictionary

yaranı.
sevən sevəni acıtmaz, eski başı açıtmaz.
eşitməsə söz qulaq, başı olar kor ulaq.
uzun saplı, başı qaymaqlı balıq avlacı: olta. qolta. qoltar. qaymaq.
başı əğrik çubuq: çevgən. çögən.
dilək başı bir olsa, tək əllidən səs çıxar.
özgüyə uyma beyni kehətir, işi gecətir, başı gicətir, huşu koratır.
yaşamaq bir başı qazanmaqmış, son başı itirməkmiş.
yaşın yaşa unut yaşı, ''sonu'' bitər tutun ''başı''. (yaşam başlanqıcların sürməsidir, ölüm başlanqıcların bitişi).
kəsdə başı: hər oniki saat. (kəsdə: hərnəyin ikidən biri).
oğan söz başı. (oğan: olğan. hər).
ərik irni yağlı, ərməğu başı qanlı. (ərik: çərik. çevik. çalağ). (irni: dodağı). (ərməğu: gəvşək. təmbəl)
başı salıq: delibereman. heçnə saymazın, sanmazın.
keçmişlərin anaraq içənin keçmişi yox, başı dönmüş.
başı düm düz, sıldırım, uca dağ: çıpataq. çıppadağ. sobadağ. sivədağ.
başı donduran, başa gəlməsin!. (başı donduran: başı tanğıdan. heyran qoyan. ağlı mat qoyan).
sevgi dedik başı dibi ölçülər, ucalığı dərinligi ölçülməz.
başı donduran: başı tanğıdan. heyran qoyan. ağlı mat qoyan.
yolbaşı: yolata. bələdçi. rəhbər.
çapbaşı: oğruların başçısı.
obabaşı: elbaşı.
çoxbaşı: > sərcuxə.
elbaşı: öndər. qocaş. rəhbər.
evbaşı: evi dolandıra. ev sürən.
köybaşı: kətbaşı. kovxa. köyxan. gizir. kədxuda.
qolbaşı: salqa. salqar. səlgə. sərgə. sərkərdə
qulbaşı: işçibaşı. nökərlərin, işləyənlərin başçısı.
xanbaşı: xaqan.
yazarbaşı: yazıçların başı.
uşaq yarağının biz başı: cüvək. civik. süvək. sivək. sibək.
ördəkbaşı: yəşmi boya.
başı bıraxıb, aşdan çəkən var tükü.
başı yumşaq: əslək. əsnək (əslək < əsmək). söz dinləyən. sözə baxan. köndən. çöndən. yöndən. üzü yola. uzlaş. uysal. sığ. kövəgə. kövəg. uyşan. müti'.
dağbaşı: ensə. ənsə.
qocabaşı: qocabaş:
qağat. qağda. qındır. kovğa (köy ağa) > kətgüdə. kətxuda

BAŞI : Turuz Dictionary

-tür duruğ, üs başı əsgimiş, pis olan: qılıf qiyafət düşgünü.
başı kəmətli, həlqəli qayış, bağ: qulladə. qılata. qılabağ. qılbağ. çalata. çılata. çalta. çılta. çiğdə. çiğət.
xaqanın, xanın, başqanın alaylarında yol açan qurup başı: qılavuz çavuş.
qılavuz qadın: muşata.
başı qarışıq: qıllı. girişik. girşik. uğraşıq. başquruq. başquşuq. başqoşuq. tutuq. eşnik. məşqul.
qılbaşı: qılbaş. qılyaran. qılqabar. dolama. kişi (adam) barmağında, dırnağı dibində, malqara ayağında, dırnağında çıxan iri çiban.
qocabaş: qocabaş. qılımpaz. qıttı. çuğundur. pazı. ləbləbi.
yatağın başı, ayaqucu: qılt. qırt. qırtıq.
başı yuvarlaq olmayıb yastı piş: genər piç. genər burqu.
başı gedib, gözü süzüb axıb, qaralmaq: geçəlmək. geçənmək. gicəlmək.
başı topuz dəğənək: gəgəy. çomaq. dəğnək. dəgəng.
nərsəni çəkmək üçün işlənən başı həlqəli arac: girdəl. qırtıq. qırdıq. qındıq. girik. kəmənd. kəmət.
kərvanbaşı: kərvançı.
yoxuş başı: gərtlək. qırtlaq. zirvə.
gönü döğüb düzəltib, safaltıb, gəritmək, çəkmək üçün başı enli ayqıt: gərməçi.
başı kəsik qoğız, qoğzı, qoyni, qoynu, məxrut: məxruti naqis. kəsik qoyni, qoynu, soruq, sorut.
kətəz başı: nərsənin son ərcəyi, durağı. bir işin, gedişin sona vardığı yer.
nərsənin alt, dal başı, ucu: qıç. ayaq.
soyuqdan qıçlarım dondu.
çox illər öncə qıçımın başbarmağın soyuq vurdu.
arxbaşı. gəvər. sərçeşmə.
qotur keçi gəvərdən içər
tulqanın (miğfərin) altına geyilən, tulqanın başı acıtmaması üçün önləyən taqqa, başlıq: kədük.
qocabaşı: köybaşı. qocabaş. kətgüdə. kitgüdə. kətxuda. qaqay. darqa. kəndin, köyün işlərinin güdəni, aparanı, götürəni. qındır

BAŞI : Turuz Dictionary

-başı soyuq: diqqətsiz.
başı soyuqluq: diqqətsizlik.
bilməm nədən dolu başlar cibi boş, cibi boşlar başı boş.
kişi başı daşdan qatı.
bəxdəvərin başı qalsız, dəmirçinin atı taxsız. (qalsız: qovqasız). (taxsız: nalsız).
dağlar başı dumansız, ərin başı gumansız (olmaz). (gumansız: gümansız: xəyalsız).
ərik oldu dağlar başı, qaytaq oldu ər yoldaşı, düz doğrunun gözlər yaşı, axıb durar dənğiz olar. (qaytaq: dönük).
qudurqanın kəndi başı kəndisinə yük olar.
başı dik çıxmaq: üzü böğrü çıxmaq. üz döndərmək.
kişi başı daşdan qatı.
otağın qurumun, toz toprağın alma, təndir için arıtlama üçün, başı bezli, mərmərili supürgə: sürgü. sürgə.
su başı: sulağ. suğal. suvat. sutav. sıvat. su götürülüb içilən yer. (abeşxor).
subaşı: suvsal. (suvsar). suyu salan, qoyan görəvli.
süybaşı: subaşı: ləşgər, artıc, arteş başı. süyüçü. subəyi. subay. qoşunçu. ordaç. ordubaşı. sipəh salar. arteşbod.
qoçbaşı: üstün, situn, sutun, qolun başı.
başı yastı ağılı ilan: yatağan.
burbaşı: tümşük > təmişg. böyütgən. heyvan üz burnuna oxşarlıığndan bu ad verilmiş

BAŞI AÇIQ : Turuz Dictionary

aşı açıq: sayraş. (bekarıq. məşquliyyətsiz)

BAŞIBAĞLI : Turuz Dictionary

aşı bağlı. tikit. sərbəsdə. məhrəmanə.
tikit kağaz

BAŞIBOŞ : Turuz Dictionary

gəbən. gibən. kibən. gəvən. givən. səfeh. kovtum. kovtulum. hoytulum. quşdurum. qarsala. qatsala. gic. girəcula. kovsuk. oğsuq. yoxsuq. axmaq. kirik. girik. qırıq. qıtıq. güdələk. güdlək. yaxmal. yavmal. avdal. yavdal. çavdal. afdal. abdal. kovdal. çov

BAŞIBOŞ : Turuz Dictionary

abdal. başqafa. axmaq

BAŞIBOŞ : Turuz Dictionary

aşına. özbaşına. yələ (< yelə). cilovsuz.
yələ bıraxmaq: başına ötürmək.
yələ qalmış: başına qalmış.
yələ dursa, yelə gedər. (yaşamda, seçilən amaca çatamaq üçün, yol salmalıdır)

BAŞIBOŞ : Turuz Dictionary

aşlaq. boşlaq. ötrük. azad.
başlaq el.
başlaq heyvan.
başlaq ılxı

BAŞIBOŞ : Turuz Dictionary

sovsur. diqqətsiz