Multilingual Turkish Dictionary

DA

DA : English Turkish

"district attorney (bölge savcısı)", bölge savcısı, belirli bir yetki bölgesinin savcısı

DA : English Turkish Redhouse

dakısaltma «daughter» day

DA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

(DƏ)
Damşan şexsin meseleye mü-nasibetini, hiss ve heyecanım bildirmeye xidmet eden ve çox vaxt yerinden ve mena çalarrndan asılı olub müeyyen intonasiya ile deyilerek aşağıdakı vezifelerde işledilen edat. 1) Əmr bildiren fellerden sonra gele-rek tekid, israr, bezen de emr bildirir. Gəl də! Tez ol da! Yaz da! Gətir də!
[Qasım kişi:]
.Indi nıən bu nıətləbləri başa düşnıürənı. Sən ki oxumusan, gəl cavab ver də! C.Mem-medquluzade. [Hacı Əhmed:] Atam, qoyun kişi sözünü desin də, arvad oldu, nə oldu, söz danışır axı. C.Cabbarlı. [Hüseynqulu Yunise:] Gəl çıx da, demirsən bəs işimiz var, planı-mız var? Mir Celal; 2) saylardan sonra toplu-luq, ümumileşdirme menasında işlenir. Ikisi də bir-birindən gözəldir.
Mən çöndüm Dil-bərə tərəf. Mənim Dilbərim bu dörd nəfər xanımların dördündən də gözəl idi. C.Mem-medquluzade. // Tekrar olunan sözün ikinci-sine qoşularaq ferqlendirme, ayırma meqa-mında işlenir. Gah çəkic vurdu əlim, gah da qələm tutdu əlim; Coşdu könlümdə müqəddəs əməlim. S.Rüstem. Zeynalov gah sol, gah da sağ əlinin barmaqlarına baxa-baxa danışığını nə cür başlayacağı haqqında düşünürdü. Ə.Veliyev; 3) özünden evvel gelen sözün menasını güclendirir, nezere çarpdırır ve ayı-rır. Sənin də bu işlərə həvəsin var! Bizim də fikrimizə qulaq as. Başqaları ilə də hesab-laşmaq lazımdır.
Nədənsə geri qayıtmaq da istəməyirdim. S.Hüseyn. [Mirze Semen-der:] A kişi, sən də çox qozqurtma ha! C.Cab-barlı. Yazmağına sözüm yox, amma bir bizə də yazsın da! Mir Celal. // özünden evvel gelen söze müxtelif ekspressiv-emosional rengler verir. Nə qədər də gözəldir! Necə də oxuyur! Belə də xoş səs olar? // Qoşaterkibli edatlar emele getirir. [İbrahim xan:] Yenə də şikayət? Gəl inan ki, sən; Nə qədər mən sa-ğam, kef görəcəksən. S.Vurğun. [Gültekin:] Fəqət qoyun, son dəfə olaraq bütün xoşbəxt günlərimi keçirdiyim bu qaranlıq məhzun evciyəzi bir də doyunca görüm. C.Cabbarlı. Cahangir cavab vermədi, o qəsdən bir az da qaşqabağını sallayaraq dayandı. S.Reh-man; 4) intonasiyadan asılı olaraq, danışanın bir şeye müsbet ve ya menfi münasibetini bildirir. Elə, arvad yalan demir ki, doğru de-yir də! C.Memmedquluzade. [Terlan xanım:] Yaxşıdır ki, qapımızın artıq tikəsi ilə böyü-yüb, bəslənib. Burnundan gəlsin o... Belədir də! Mir Celal. [Yusif:] Elə adamı da yandı-ran budur da. Ə.Veliyev; 5) narazılıq, mem-nuniyyetsizlik bildirir. Qoymursunuz bir yerdə oturaq da.
[Hacı Mehdi:] A kişi, dəli əlinə düşmüşəm də! Ə.Haqverdiyev. [Əli-sa:] Canım, ölmədik, altmışı da adladıq, ar-vadların əlinə düşdük də! S.Rehimov. [Kere-mov Zinyete:] Hə, məni hədələyirsən? Qoy-murlar da, qoymurlar ki, sakit oturub iş gö-rək. S.Rehman. // İntonasiyadan asılı olaraq, bezen kinaye, yaxud könülsüz razılıq me-qamında işlenir. [Hacı Əhmed:] Neynək, kəndimiz tərəqqi eləsin də. C.Cabbarlı. Biz nə deyirik ki, gəlsin də... S.Rehman. [Geldiyev Rübabeye:] Demək, özünü məndən ağıllı bi-lirsən də! Mir Celal. // Razılıq, memnunluq meqarmnda. [Mirze Qoşuneli:] Ha, belə ha!.. Allah oğlunu saxlasın, əvvəldən de də! Ə.Haq-verdiyev. // Arzu bildirir. O günlər getsin də, gəlməsin. Yaxşı olsun da, xərcin zərəri yox-dur; 6) teessüf, peşmankq, ya etiraf meqa-mında işlenir. Bir işdi oldu da... M.Hüseyn; 7) bir işi, hadiseni tesdiq meqamında işlenir. [Qoca kişi:] Başına dolanım, ay həkim, bu uşağın heç azarı-bezarı yoxdu, dəli-zad da deyil ha. C.Memmedquluzade. Bu xalq da sənin kimi vətəndaşdır da! C.Cabbarlı. Ay Merac, sənin qaydandır da.. Ə.Veliyev. [Gü-ler:] Mən bayaqdan onu deyirəm də.. S.Rehman; 8) qoşulduğu söze istehza, kina-ye, saymazlıq, laqeydlik çaları verir. Boş şey-dir də. Səsdir də. Adamdı da!
Deyəsən, ca-navar əli görsədiblər, qorxur da. Mir Celal; 9) yeqinlik, yaxud haqqında söhbet geden şeyin mütleq olacağını, baş vermeli olduğu-nu bildirir. Söz verib, gələcək də. Mühəndis-liyə həvəsi çoxdur, olacaq da. Bilsəydi, de-yərdi də.
Seçicilər [Barxudardan] adına la-yiq iş tələb etməyə, hünər gözləməyə haqlıdır-lar və bunu edəcəklər də. Mir Celal. [Musa:]
Söz vermişəm də, gələcəyəm də... Mən ca-maatdan uzaqlaşmıram. S.Rehman; 10) be-zen haqqında söhbet geden meseleye qarşı damşamn şübhe, ya inamsızlıq hissini ifade edir. Deyirsən də... Görərik də...
Axı, yəni deyirsən, cəmi-məxluqat öz başına yaranıb da? C.Memmedquluzade; 11) "doğrudan", "heqiqeten" sözlerinden sonra gelerek, on-ların menasım güclendirir, deqiqleşdirir. [Gülüş:] Ax, Sevil, sən doğrudan da yazıq-san, hər şeyə Balaşın yoxsulluq gözü ilə ba-xırsan. C.Cabbarlı.
.Rübabənin gözü özün-də idi, çünki Rübabə bu məktəbə görməyə, görünməyə, axtarmağa yox, doğrudan da oxumağa gəlmişdi. Mir Celal. Doğrudan da vaxt yoxdur. S.Rehman; 12) dan. bezen "ki" bağlayıcısından evvel gelib, haqqında söhbet geden şeyin, hadisenin, halın davamlılığını, bütün tedbir ve çalışmalara baxmayaraq, bir şeyin baş tutmadığmı, emele gelmediyini bildirir. Istilər düşmür də ki, düşmür. Istə-mir də ki, istəmir.
[Xanım:] Ay Gülöyşə, yazıq Böyükkişi lap hər şeydən cinlənir, nə olsun, bilmirəm, sağalmır da ki, sağalmır. S.Rehimov; 13) "elbette" menasında (gö-rülen, yaxud görülecek bir işe haqq qazan-dmr). Belə eləsən, gəlməz də. çağırsaydın, gələrdi də.
çubuq dolduran birisi.. [qatır-çımn] sualına cavab verdi:
Necə olacaq, necə hanı? Top atan elə olar da. Mir Celal; 14) "heç" menasında (feillerden sonra gele-rek onların menasını daha da nezere çarp-dırır). Ancaq Rübabə bilsəydi, [Ağca xanım] Gəldiyevin arvadıdır və uşaq onun oğullu-ğudur, heç dalınca düşməz, bir kəlmə danış-mazdı da. Mir Celal. [Qürbet:] Yusif! Sənin bu pərdəli sözünə yoxam da! Ə.Veliyev. [Keremov:]
.Sən öl, bu cavanlara söz başa salmaq olmur da... S.Rehman; 15) meger, heç (sual meqaımnda işlenilir). Bu qədər də yağıntı olar?
Dəftərxanaçı soruşdu:
Niyə duruxdun?
Ac da qarovul olarmı? Mir Celal; 16) "üstelik", "hele bir", "dexi", "bir de" menasında işlenir. Günahkar özü oldu-ğu halda, danışır da. Danışmağa dili də var.
Bu cür axmaq
. yaltaqdan şadlanır və ya-lançıya ənam da verir. M.F.Axundzade. [Hacı Baxşeli:] Ədə, hələ utanmırsan da da-nışırsan? C.Memmedquluzade. [Zalxa Zin¬yete:] Buna bax ha, hələ forsuna da dəyir. S.Rehman.
Hemcins üzvlü cümlelerde hemcins üzvleri, mürekkeb tabeli cümlelerde ise baş cümle ile budaq cümleleri bir-birine bağla-yan ve aşağıdakı menaları ifade eden bağla-yıcı. 1) "dexi", "hemçinin", "o cümleden" menasında. O da bizimlə getmişdi. Oğlunu da özü ilə bərabər apardı. Onu mən də çox axtardım. Onun da adı siyahıda var. Mən də getməyə hazıram. O da bu fikirdədir.
Bir ay bundan qabaq övrətimi və uşaqlarımı da götürüb Ağdaşdan Bakıya köçürmüşəm. C.Memmedquluzade. Atabala da o dövrün bir nümayəndəsi idi. A.Şaiq. Burada ucuz qiymətə şərab da tapmaq olurdu. Ə.Əbül-hesen. // "Habele", "dexi" menasında. Bi-zim küçədə də toy-bayram olar. (Mesel).
.Nəcəf Yəhya oğlunun da məktubu zarafat-nan yazılıb.. C.Memmedquluzade. [Zeynal] vaxtı ilə əmanət kassasında birikdirdiyi və topladığı yeddi-səkkiz yüz manatı da xərc-ləmişdi. S.Hüseyn. [Selim:] Mən səni bir doğru qız zənn edərdim, səndə aldatmaq da varmış?! H.Cavid; 2) hemcins üzvleri bir-birine bağlayır. O da, yoldaşı da gəlməlidir. Mənim də, sənin də, onun da iştirakı vacib-dir. Qızlar da, oğlanlar da bədən tərbiyəsi ilə məşğul olmalıdır!
[Senem:] Ah! Qoca olandan sonra heç nə! Ağrım onun özünə də, dövlətinə də! U.Hacıbeyov. Zoya bunları [söyüşleri] danışmaqdan, Gəldiyev də eşit-məkdən ləzzət alır. Od da öz işindədir, şiş də. Mir Celal. [Hebib bey:]
.Yaxşı oxu, adam ol, bizim də üzümüz ağ olsun, ananın da. S.Rehman; 3) şert şeklinde olan sözü başqa bir sözle bağladığı vaxt ikincisinin birinciye qarşı olduğunu bildirir. Əlləşsə də, faydası yoxdur. çox yüyürdüsə də, çata bilmədi. O bilməsə də, sən bilməlisən.
Cümlə cahan yatsa da, biz yatmarıq.. M.Ə.Sabir. Qızılı udsa da qara torpaqlar; Yenə qiymətini özün-də saxlar. S.Vurğun. Əhməd operasiya edil-mişdisə də, gülləni çiynindən çıxara bilmə-mişdilər. Ə.Veliyev. Qədirin bu hərəkətini hamı bilsə və pisləsə də, o əl çəkmirdi. Mir Celal. // Bezen hemin formada olan söze güzeşt menası verir. Görsəm də, tanımaram. Olsəm də, məqsədimə çatmalıyam; 4) bezi



feli bağlamalardan sonra gelerek, "ve" bağ-layıcısı, bezen ise tekid menasmda işlenir. Ona tez dəyib də qayıt. Alıb da evə dön. Gə-lib də getdi. O məni görüb də görməməzliyə vurdu. çıxıb da get.
Yanan qəlbinə sanki su saçdılar; O yerdən alıb da məni qaçdılar. M.Ə.Sabir. Məni bir baxışda eşq oduna saldı da getdi. C.Cabbarlı; 5) o biri terefden, bundan elave, hele (evvelki cümlede tesvir olunan hadiseye ve s.-ye başqa bir hadisenin ve s.-nin elave olunduğunu bildirir).
.BacımFatma da hamilə idi və doğmağına bir neçə gün qa-landa əri Ismayıl bəy də gəldi Irəvana. C.Memmedquluzade. Əhməd bəy bundan da diltəng olub, həmişəlik xanənişin olub, altı-yeddi sənə evindən çıxmadı. Ə.Haqverdiyev. [Zerife:] Girdim imtahana... Qəşəng də ge-yinmişdim.. S.Rehman. // Cavaben, cavab ola-raq, öz növbesinde, öz terefinden (fikri ev-velki cümlede söylenilenlere bağlamaq üçün işlenir). Mən də dönüb belə dedim. On-lar da yavaş-yavaş dinməyə başladılar.
Qurbanəli bəy də yerindən qalxıb, stəkanını götürüb vurdu xanımın stəkanına. C.Mem-medquluzade; 6) "hetta", "bele" menasın-da. Iclasa qocalar və yaşlı qadınlar da gəl-mişdi. Elə sözlər danışırsan ki, bişmiş toyu-ğun da gülməyi gəlir. Kölgədə oturmuşduq, amma burada da nəfəs almaq mümkün de-yildi.
[Novruzeli:] Heç nəçərnik də bu ka-ğızı mənim əlimdən ala bilməz. C.Memmed-quluzade. Hacı Kamyab kimi kişinin atasına da od vurmaq olar?! Ə.Haqverdiyev. Ada-mın pisini-yaxşısını bir həftədə yox, lap bir saatda da tanımaq olar. M.İbrahimov; 7) "heç olmasa", "barı" menasında. Bunca oxudun, yorul da bari; Bir dəfə burax bu zəhrimari. M.Ə.Sabir; 8) "hem" menasında. Qələm də aldım, dəftər də. O da, bu da. Mən də, yol-daşlarım da eynifikirdəyik.
[Əzrayıl bey:] Qılıncımın dalı da kəsirdi, qabağı da. Ə.Haqverdiyev. Bu yay Rübabə də, Vahid də diplomlarını almışdılar. Mir Celal. Hava da, torpaq da, gül də, bahar da; Soyuq da, şaxta da, boran da, qar da; Tapır mənasını insan-la ancaq. M.Dilbazi.

DA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Daha" sözünün canlı dilde işlenen ixtisar forması olub "a" uzadılaraq deyilir. Da sənə nə deyim.
Padşah Əhmədi-çekkaşdan xəbər aldı:
Da nəyin qaldı? Əhmədi-çekkaş dedi:
Da sağlığın! (Nağıl).

DA : Az Turkish Farsi

هم
نیز
همچنین
البته
اگرچه
اگر هم
مگر
هیچ
از سوی دیگر
علاوه بر این
لااقل
باری
حتی
اگر
ولی
در
در محل
از حروف ربط است و اگر به صورت پسوند پیوسته یا اضافه باشد ، به معنی«در» و «در محل» یعنی به صورت مفعول فیه استعمال می شود
انجام قطعی کاری را تأیید می کند
تردید و عدم یقین گوینده را نسبت به امری بیان می کند

DA : Turkish German

auch ebenfalls; aber, indessen; und

DA : German Turkish

(I.) (Adv.) l. (lokal) a) (dort) orada, surada b) (hier) burada
(nach e-m Nomen od. Pronomen) bu, su, o
(beim Zureichen od. als Ausruf) al, tut, yakata, iste
(temporal) a) o zaman, o vakit, simdi b) (als Folge) bunun üzerine
(modal) a) (unter solchen Umständen) bu gibi hallerdc; bu durum karsisinda; böyle sartlar altinda b) (in dieser Hinsicht) bu hususta 6, (Füllwort; ohne Obersetzung); (II.) (Konj.) l. (temporal) cldugu zaman; vaktaki; o esnada; o günlerde
(kausal) a) cünkü, zira; yaptigindan (oldugundan usw.) doayi b) (da ja; da nun einmal) degil mi ki; (zu Anfang e-s Satzes) hazir; mademki 3, (in der Funktion e-s Relativpronomens) ki onun icinde; Du ~/ Sen haal ~- kommt er jal Iste geliyorl ~ haben wir es jetzt! Ben demedim miydi? als ^ sind mesela, söyle ki; ^ tut es mir web. Suram agnyor.
/ Noch e-e Widerwärtigkeit! AI, bir aksilik dahal Sieh ~/ Gör! Bak! Ne oldu? von — an (od. ab) l. (lokal) oradan baslayarak
(temporal) o andan itibaren; ondan sonra; Was kann ich ~ schon machen? Bu hat karsisinda ne yapabilirim? Nichts
~/ Yok! Olmaz! Hayirl hie(-r) und ~ l. (temporal) arasira, bazen
(lokal) surada burada; ^ sagte er:
.. Bunun üzerine dedi ki
..; Wer geht ^? 0 giden kirn? ~ siehst du jetzt, daß
.. Simdi görüyorsun (od. anlyorsun) ki
.; ~ brcV mir e-r e-n Storch! F tnamlacak sey degil! s.a. dasein

DA : German Turkish

e {'de:tsu:k} r ekspres tren

DA : German Turkish

" orada, şurada; burada; o zaman, o vakit; bu durum karşısında, bu koşullar altında; çünkü, zira"

DA : German Turkish

urada, orada; o zaman; çünkü