Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

QIZMAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. çox qızğın, yandırıcı, qay-nar.
.O, bu yırtıcı odların acıqlı qoynunda, mənasız cəhənnəmin qızmar dişlərində məhv olur. C.Cabbarlı. Şamama
. böyüyüb yaşa dolduqca çöl çiçəkləri kimi qızmar gü-nəşin
. altında, təbiətin hər cürə tüğyanına öyrəşirdi. İ.Əfendiyev. Şaxta qızmar bir dəmir kimi onu dağlayır. Ə.Memmedxanlı. // is. çox isti hava, havanın çox isti vaxtı. Yayın qızmarında, qışın şaxtasında həmişə çıl-çılpaq kürək çəkib, qan-tər içində olan bu bədbəxtlər ömürlük bu əzaba məhkum idilər. M.Rzaquluzade.

QIZMARLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Qızmar şeyin halı; çox qızğınlıq, yandırıcılıq, qaynarlıq.

QIZMIŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Od üstünde qalaraq yük-sek heraret almış, yandırıcı derecede isti-lenmiş. Yaşıl qədəkdən uzun arxalıq geymiş, başına qırmızı sarıqlı sərpuş qoymuş bir sehrkar ocaqda qızmış ərsini dilinin üstünə basırdı. çemenzeminli.
məc. özünden çıxmış, qızışmış, coş-muş, azğın. Qızmış dəvə. Qızmış öküz.
Rövşən qızmış pələngə döndü. "Koroğlu". Hər vuranda yetmiş bədən sərilərdi birdən yerə; Kişnədikcə qızmış Qırat, səs düşərdi dərələrə. R.Rza.

QİBLƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Namaz qılarken müsel-manların üzlerini çevirdikleri teref (Mek-kede müqeddes sayılan Kebe adlı binanın semti). Burada axund molla Tağı durdu na-maza, üzünü qibləyə çöndərdi. C.Memmed-quluzade.
Cenub, cenub teref. Külək qiblədən əsir.
Səhər-səhər sərin qiblə yelləri; Heç yolun düşdümü canan dağına? M.P.Vaqif. Belə kölgəlik tikəndə, gərək elə tikilsin ki, səbətləri üzü qibləyə qoymaq [mümkün] ol-sun. H.Zerdabi. Ağıçı Bədircahanın evi şəhə-rin qiblə tərəfində, qayanın üstündə, çox basəfa olan yerdədir. N.Vezirov.
0 Qibleyi-aləm köhn.
müselman Şer-qinde hökmdara müraciet forması. [Böyük-xanım:] Azərbaycan xalqı qibleyi-aləmin qurduğu üsuli-idarəni istəmir. M.S.Ordu-badi. Şah hiddətlə dedi:
Sadıq xan, sən də belə!.. Bir demirsən ki, niyə Məmməd bəy qibleyi-aləmin hüzuruna gəlmir?.. çemen-zeminli.

QİBLƏGAH : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. qible ve fars.
..gah]
din. Qible yeri, qible terefi (b a x qiblə
ci menada).
Keçmişde padşahlara verilen ünvan-lardan biri. Əsrin padşahını, əhalinin yüz illərcə ölüsünün və dirisinin sahibi və qib-ləgahı xoruz şəklinə salmaq mümkün imiş. C.Memmedquluzade.
məc. şair. tənt. Klassik edebiyyatda gözelin, sevgilinin epitetlerinden biri. Gər sənin yüzün degil aşiqlər üçün qibləgah; Bəs nədən buldu hilal qaşların mehrablər? Xetayi. Qaşlarının tağı qibləgahımdır; Fəda qılım din-imanı mən sənə. M.P.Vaqif.

QİBLƏNÜMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. qible ve fars.
..nüma] Kompasın köhne adı. O zamanlar hələ yoxmuş qiblənüma; Bilən yoxmuş elmin böyük qüdrətini. S.Vurğun.

QİBT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Sonralar ereblerle qarışmış qedim Misir ehalisinin adı.

QİBTƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Başqasının üstünlüyünü, müveffeqiyyetini, xoşbextliyini ve başqa yaxşı cehetlerini görüb, bunların özünde de olmasını arzulama, bunların hesretini çek-me. Cəmil Tahiri tanıdı və onun məharətinə qibtə ilə baxıb, xəfifcə bir tərzdə gülümsədi. M.Hüseyn. [Şagirdlerden] bir çoxu hörmət, bəzisi də qibtə hissi ilə Mehmanın vəsiqəsinə baxmaq istəyirdi. S.Rehimov. Nərgiz xanımın kitabxanası isə həkimlər aləmində qibtə doğu-ran çox zəngin kitabxana idi. Ə.Memmed-xanlı. □ Qibtə etmək
başqasının üstün-lüyünü, müveffeqiyyetini, xoşbextliyini ve
başqa yaxşı cehetlerini görüb, bunların özün-de de olmasını arzu etmek, hesretini çekmek. Əhməd Əşrəf kimi yoldaşlarına qibtə edərək: "Bəxtiyar adamlar!" deyirdi. A.Şaiq. Müdər-rislərimiz ondakı məharətə qibtə edirdilər. İ.Əfendiyev. Qibtə edəsiniz də mənə, şübhə-siz, siz məndən min dəfə bəxtəvərsiniz. O.Sarı-velli. // Bezen paxıllıq menasında da işlenir.

QİBTƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Kompas, qibleni gösteren.

QİBTƏKEŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif [ər. qibte ve fars.
..keş] Qibte çeken, qibte eden.

QİBTİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Qibt qövmüne mensub olan adam (b ax qibt).
Misirden keçerek, Avropanın bezi ölkelerine yayılmış qaraçılara verilen ad.

QİDA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
İnsan ve heyvan orqaniz-minin ve bitkilerin yaşaması üçün lazım olan besleyici maddeler, yeyilen ve içilen şeyler. Qida maddələri. Insanın qidası. Sağlamlıq üçün lazım olan şərtlərdən biri də qidanın düzgün və vaxtında qəbul olunmasıdır. // Ye-mek, xörek. □ Qida verən
qidalandıran, besleyici. [Mürşüd:] Mən gedirəm işə, sən get evə. Bədənə qida verən şeylərdən bir qədər hazırla. S.Rehman.
məc. Bir şeyi yaşatdıran, canlandıran, ruhlandıran, neşe veren amil menasında. Musiqi ruhun qidasıdır. Dünyada elə adam-lar vardır ki, onlar yalnız elmi söhbətlərdən mənəvi qida alırlar. M.S.Ordubadi. // məc. Bir şey üçün menbe olan, material veren esas menasında. Xalq yaradıcılığından qida almaq. Insanlarımızın fədakarlıq və qəhrə-manlığı öz qidasını Vətənimizin tarixindən alır. □ Qida vermək
bir şeyin meydana gelmesine, yayılmasına şerait ve imkan yaratmaq, kömek etmek.
0 Qida borusu anat.
bağırsaqlann ağız boşluğunu mede ile birleşdiren boruşekilli hissesi.

QİDALANDIRICI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Qida veren, besle-yici, qida üçün yararlı, cana faydalı. Qida-landırıcı maddələr.

QİDALANDIRILMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Qidalandırılmaq"-
dan f.is.

QİDALANDIRILMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch. Qida veril-
mek, yedirilib-beslenilmek; yedirilmek, bes-lenmek.

QİDALANDIRMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Qidalandırmaq"dan f.is.

QİDALANDIRMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Qida vermek, yedirib-beslemek, yedirmek. Uşağı vaxtlı-vaxtında qidalandırmalı. Bədəni qidalan-dıran maddələr. Mədəni gübrələr bitkiləri qidalandırır.

QİDALANMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Qidalanmaq"dan f.is.

QİDALANMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Qida almaq, beslenmek, qida ile temin olunmaq, qida kimi qebul et-mek, yeyib-içmek. Meyvə ilə qidalanmaq. Heyvanlar bitkilərdən fərqli olaraq qeyri-üzvi maddələrlə qidalana bilmirlər.

QİDALI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Terkibinde besleyici madde-ler olan, orqanizmi qidalandıran. Qidalı ye-mək. Qidalı yemlər. Qidalı maddələr.

QİDALILIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Qidalı olma, besleyici olma; besleyicilik; qidalı şeyin keyfiyyeti. Yeməyin qidalılığı. Yemin qidalılığı. At südündən müalicə əhəmiyyəti və yüksək qidalılığı olan qımız hazırlanır.

QİDASIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Qidası olmayan, terkibinde qida maddeleri olmayan ve ya çox az olan. Qidasız maddə. Qidasız yemək.

QİDASIZLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Qidasız şeyin keyfiy-yeti; qidanın, qida maddelerinin olmaması, ya azlığı.

QİLAF : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Qın, silah qabı. Onlar öz bəxtlərini bir daha sınamaq üçün qılınclarını qılafından çıxarmaq istəyirlər. M.S.Ordubadi. // Bir şeyin üstünü örten sert qabıq.

QİLAFLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Qilafı olan, qınlı.