Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

MƏHƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Qızıl ve gümüşün eya-rını teyin eden bir cins daş. □ Məhək daşı
1) mehek; 2) məc. bir şeyin keyfiyyeti, de-yerini gösteren şey. Dil eyni zamanda şəx-siyyətin qabiliyyət və qanacaq dərəcəsini bildirən bir məhək daşıdır. M.İbrahimov. [Necefalı:] Bəli, sözümün canı budur ki, məni qınasanız da, adamın məhək daşı işdir, vəzi-fədir. B.Bayramov. Məhəkdən çıxmaq
1) mehek daşı ile yoxlanmaq, saflığı teyin edilmek. [Molla Hemid:] Otuz iki put iksiri.. otuz iki put misə vurub xalis məhəkdən çıxmış gümüş edəcəkdir. M.F.Axundzade; 2) məc. sınaqdan çıxmaq. Məhəkə vurmaq (çək-mək)
yoxlamaq, sınamaq, sınaqdan keçir-mek. [Behram:] Hər bir işdə gənəşərkən; Qızılkimi hər sözü mən; Tərəzidə çəkə-çəkə; Tez vururam bu məhəkə. A.Şaiq.

MƏHƏL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ər.]: məhəl qoymamaq
etina etmemek, maraqlanmamaq; saymamaq. Mən xotkar qızıyam, Nigardır adım; Şahlara, xan-lara məhəl qoymadım. "Koroğlu". [Birisi:] Bəy, qonşunun qızına gözüm düşüb, hərçi çalışıram, zalım qızı məhəl qoymur. Ə.Haq-verdiyev.

MƏHƏL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Yer. Necə surət bağla-sın könlüm xilasi-eşqdən; Eşqdir bir hal kim, ol halə könlümdür məhəl. Füzuli.

MƏHƏLÇİLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Bax yerliçilik.
öz yazılarında, eserlerinde yerli sözler işletme meyli. Bədii əsərlərdə məhəlçiliyə yol verməməli.

MƏHƏLLƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Bir şeher ve ya qesebenin bölündüyü hisselerden her biri. Hər məhəllədən iki-üç nəfər adam uşaqları ilə bir yerdə arabaya, faytona, ata, eşşəyə minib, [pire] gedəcək idilər. N.Nerimanov. Şeyx Şəbanın arvadı Gülsüm xala da məhəl-lədə məşhur idi. Ə.Haqverdiyev. Nəcibə bi-zim məhəllədə gözədəyən qızlardan biridir.
Mir Celal.
Şeherin, iri binalar olan, kesişen yollar ve ya meydanlar arasında yerleşen hissesi; kvartal. Nərimanov prospektinin
cü mə-həlləsi. □ Məhəllə komitəsi
bir mehellede yaşayan ehali terefinden seçilen, temizlik, menzil, nizam-intizam, qayda ve b. işlere baxan ictimai teşkilat. Məhəllə komitəsinin qərarı. Məhəllə komitəsinin üzvü.

MƏHƏLLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Yalnız bir mehelle, bir yere mexsus ve aid olan, ümumxalq mahiyyeti daşımayan; yerli. Məhəlli sözlər. Məhəlli ida-rələr.
Belə zamanda məhəlli əsərlər yaz-maqla kifayətlənmək olmaz. M.İbrahimov.
□ Məhəlli komitə köhn.
yerli komite (hem-karlar ittifaqının yerli komitesi). Məhəlli ko-mitə onun vəzifəsini.. başqa birisinə vermək barəsində olan müraciətini bir həftə təxirə uğratmışdısa da, yenə Zeynaldan bir xəbər çıxmamışdı. S.Hüseyn.

MƏHƏRRƏM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. müherrem]
Əreb
qemeri teqviminin birinci ayı (şielerin imam-ları bu ayda qetl edildiyi üçün yas ayı hesab olunur). [Meşedi Settar] hər il məhərrəm ayındayeddi gün imam ehsanı verirdi. Ə.Haq-verdiyev. [Qızxanım] məhərrəm ayı olduğu üçün qara don geymişdi. çemenzeminli.
B a x məhərrəmlik. Zibəs ki, giryə eylər gözlərim guya məhərrəmdir. S.Ə.Şirvani.

MƏHƏRRƏMLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. din. Meherrem ayın-da imamların qetli münasibetile şielerin tut-duqları yas, saxladıqları matem; teziye, eza. Məhərrəmlikdə kərbəlayı altıaylıq uşaqların başını çərtirdi. çemenzeminli. [Qerib:] Mə-hərrəmlikdə şəbih çıxardırlar, ey, birinə yezid paltarı geydirirlər, birinə imam paltarı! Ə.Əbülhesen.

MƏHFƏL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] köhn.
Yığıncaq yeri.
Toplantı, dernek.

MƏHFƏZƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] köhn.
Qab, mücrü, sandıqça.
Qılaf.

MƏHKƏMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Cinayet işlerine ve mülki mübahiselere baxan edliyye orqanı. Xalq məhkəməsi. Ali məhkəmə. // Bu orqan-ların heyeti. Qalxın, məhkəmə gəlir! Məh-kəmə işə baxdı.
Bu orqan terefinden işe baxılma. Məh-kəmə iclası. Məhkəmədə çıxış etmək.
[Qulu:]
.Icazə ver, bunu məhkəməyə verim, mən belə təhqirlərə dözə bilmərəm. İ.Əfendiyev. // Bu orqanın iclası. Məhkəmə iki saat çəkdi.
İctimai qaydanı pozanların, yaxud ya-ramaz hereket edenlerin işine baxmaq üçün her hansı bir kollektivin üzvleri terefinden seçilmiş ictimai orqan, habele bele işlere baxma. Yoldaşlıq məhkəməsi.

MƏHKƏMƏBAZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. mehkeme ve fars.
..baz] Vaxtını mehkemelerde keçirmeyi, her bir iş üçün mehkemeye müraciet etmeyi seven adam.

MƏHKƏMƏBAZLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Mehkemebaz
adamın xasiyyeti.

MƏHKƏMƏLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

MƏHKƏMƏLİK sif. Mehkemeye aid olan,
mehkeme vasitesile hell edilmeli olan.

MƏHKUM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər.]
Haqqında meh-keme terefinden hökm çıxarılmış, her hansı bir cezaya mehkum edilmiş. □ Məhkum etmək
haqqında her hansı bir ceza hökmü çıxarmaq, ceza vermek. Ağır cəzaya məhkum etmək.
.Belə ki, onu [mehkeme] öz kəndin-dən Şamaxıya köçürüb orada həmişəlik ya-şamağa məhkum edibdir. C.Memmedqulu-zade. Məhkum olmaq
mehkeme terefin-den müeyyen ceza almaq. Həbsə məhkum olmaq.
Məhkum olmuş bir canitək; Ağla-yırdı yalvararaq. N.Refibeyli. // Is. məna-sında. Dustaq, mehbus. Beş dəqiqə sonra məhkumlar bir-bir danışdırılıb keçdilər. H.Nezerli. Nökərlər xanın əmrilə bir məh-kumu gözünü çıxarmaq üçün çəkə-çəkə mey-dana gətirdilər. Ə.Sadıq.
məc. İtaet altında olan, asılı veziyyetde olan; hüquqsuz, tabe. Bakıda da qadınlar dörd divar arasında məhkum, məzlum, avam və cahil bir halda yaşayırdılar. H.Sarabski. O, əzilən, məhkum ərəb deyil, artıq; O da çox-dan ayılmış! B.Vahabzade. □ Məhkum et-mək
itaet altına almaq, tabe etmek, asılı etmek. [Kamran:] Bunları bir də məhkum et-mək mümkün deyildir. H.Nezerli. Məhkum olmaq
itaet altına alınmaq, tabe edilmek. Məhkum olmuş xalqlar.
Mehvi, helakı, yaxud iflası, pis geleceyi labüd olan. Məhvə məhkum.
Əmək pərisi munisdi hər gəncə, hər ixtiyarə; Işsiz qalan-lar, şübhə yox, məhkum idi səfalətə. H.Cavid. Gözəllik bir çiçək, məhkum solmağa; Sol-durma boş yerə sən onu, gəlin! Ə.Cavad.

MƏHKUMİYYƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ər.] bax məhkum-luq
ci menada. Məhkumiyyət sözünü dün-ya tarixindən; Silmək istəyirəm mən. M.Dil-bazi.

MƏHKUMLUQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Etdiyi cinayete göre mehkeme cezası alma. Məhkumluğun gö-türülməsi haqqında fərman.
Mehkum olma, itaetde, asılı veziyyetde qalma; asılılıq, tabelik, esaret. Getdikcə Mirzə Valeh bir asılılıq, bir məhkumluq hiss edirdi. S.Rehimov.
Mehkum (
cü menada) adamın hal ve veziyyeti.

MƏHLİQA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax mahliqa. Vaqifa, bir məhliqayi-mehribanə meyil qıl; Ta kəmali-eşqə ondan zərrə nöqsan olmaya! M.P.Vaqif.

MƏHLUL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Berk ve ya duru mad-denin suda ve ya başqa bir mayede hell olun-ması neticesinde alınan eynicinsli duru madde. Dərman məhlulu. Marqanes məhlulu. // Müx-telif maddelerin yekcins, xemire oxşar qatı-şığı. Əhəng məhlulu.
Aydın xüsusi məh-lulla sovxoz işçilərinin evlərini dezinfeksiya eləməyə başladı. H.Seyidbeyli. [Lalenin] tuf-lisi və tumanı gil məhlulundan ləkə-ləkə ol-muşdu. M.Hüseyn.

MƏHLULQARIŞDIRAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. xüs. Mehlulu
qarışdırmağa mexsus maşın, cihaz. // Sif. me-nasında. Məhlulqarışdıran maşın.

MƏHLULLU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Mehlul qarışıqlı, mehlulu olan.

MƏHPARƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax mahparə. Qəm alıb kön-lümü, çəkir zülmətə; Ta gəlməsə o məhparə xəbər ver. Aşıq Ariz.

MƏHRƏBA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Desmal. Bayraməli bəy da-xil olur, ayağında çust, əlində məhrəba, başı-açıq, acıqlı ətrafa baxır. N.Vezirov. Qızxanım nənə stəkanları təmiz ağ məhrəba ilə silə-silə [Almuradın] sözünü kəsdi. İ.Əfendiyev.

MƏHRƏM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve is. [ər.]
çox yaxın sayılan, yaxın dost sayılan; sirdaş. O gedən-dən bəri bir məhrəmim yox; Ləzzətim yox, söhbətim yox, dəmim yox. Q.Zakir. [Mirze Heyder:] Əlbəttə, gərək heç bir şey gizləmə-yəsən. çünki biz məhrəmik. Ə.Haqverdiyev. □ Məhrəm olmaq
yaxın olmaq, sirdaş olmaq. Nə könlüm açılar, nə üzüm gülər; Səgrəqibə məhrəm olandan bəri. Q.Zakir. Rəhim bəy və Səlim bəy Hüseynqulu ağanın ailəsinə məhrəm olduqları üçün onları sakit etməyə getdilər. S.S.Axundov.
Yaxın qohum olduqlarına göre izdivac-
ları şeren haram ve qadağan olan, buna göre
de bir-birinden qaçınması lazım gelmeyen
(qadın-qız ve kişi). Dayı bacıqızıya məhrəm-
dir. □ Məhrəm etmək
yaxın etmek, ev-
lendirmek. [Hemze Axunda:] Mən xahiş
etmək istəyirəm ki, iki qulbeçənizi bir-birinə
məhrəm edəsiniz. C.Cabbarlı. Məhrəm ol-
maq
yaxın olmaq, evlenmek. [Kerbelayı
Nebi:] Indi gərək.. biz bir-birimizə məhrəm
olaq. S.S.Axundov.
Gizli. Bədənin məhrəm yerləri.

MƏHRƏMANƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf [ər. mehrem ve fars.
..ane]
Yaxın adam kimi, çox yaxın dost kimi; dostyana.
Gizlice, gizli-gizli. O gül camalına mən aşiq olmasaydım əgər; Fəqani-bülbülə çox məhrəmanə baxmaz idim. Ə.Vahid.