Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

MƏHRƏMLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Yaxınlıq, dostluq, sir-
daşlıq.

MƏHRUM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər.] Nesibi, hissesi, payı olmayan; nesibsiz. Istedaddan məhrum bir adam. Bilikdən məhrum.
Ruhnəvaz gözəl deyil idi, nəşəli təbiətdən məhrumdu.. çemen-zeminli. □ Məhrum etmək (qılmaq)
bi-nesib etmek, birinin elini boşa çıxarmaq, bir şeyi elinden almaq. Qılma Ələsgəri məhrumi-didar; Tərəhhüm et mənə bir busə, ey yar! Aşıq Əlesger. [Şeyx Senan dervişe:] Baba dərviş! Qılmayın lütfən; Bizi məhrum feyzi-söhbətdən. H.Cavid. Məhrum olmaq
bine-sib olmaq, elinden çıxmaq, eli boş qalmaq, eli çıxmaq. [Dosteli:]
.Hərgah ləziz taamdan məhrum olmaq istəmirsənsə, sən də tez ol, get, ondan xörək al, ye. ü.Hacıbeyov. Qəti-bənin çöhrəsi öz arzu və əməlindən məhrum olan qızın çöhrəsinə bənzəyirdi. M.S.Ordu-badi. // Xeber şekilçisi ile: məhrumdur
yoxdur, malik deyil. Bu yerlər bitkidən məh-rumdur.
[Firiduna] elə gəlirdi ki, qadın nə-vazişi və məhəbbətilə isinməyən bir qəlb səa-dətdən məhrumdur. M.Ibrahimov.

MƏHRUMİYYƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Mehrum olma, binesib olma, eli boşda qalma; binesiblik, nesibsizlik.
Ehtiyac. Siz
. aclığa və məhrumiyyətə qarşı sinənizi gərən təbrizlilərsiz. M.S.Ordu-badi.

MƏHRUMLUQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Mehrum olma; nesib-sizlik.

MƏHSUL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Torpaqda yetişdiri-len taxıl, meyve, terevez ve s. Məhsul yığımı. Buğda məhsulu. üzüm məhsulu. Pambıq məh-sulu.
Bahar yağıntılı keçdiyindən məhsul gözlənildiyindən qat-qat artıq olmuşdur. M.Rzaquluzade. Indi məhsulun müqəddəratı əkini vaxtlı-vaxtında suvarmaqdan asılı idi.
Ə.Sadıq.
Adeten cem şeklinde: məhsullar
is-
tehsal edilen yeyilecek ve içilecek şeyler,
qida şeyleri. Süd məhsulları. Balıq məhsul-ları. Ət məhsulları.
Senayenin hazırladığı müxtelif şeyler. Fabrikin məhsulu. Məhsulun keyfiyyəti.
Bir şeyin törediyi netice, bir şeyin neti-cesinde hasil olan şey. Əsər gərgin əməyin məhsuludur. Insan mühitin məhsuludur.
Qəhrəmanlıq bir xalqın mədəni və siyasi səviyyəsinin qiymətli məhsuludur. M.S.Ordu-badi. □ Məhsul olmaq klas.
yetişmek, çatmaq, ele gelmek, hasil olmaq. Nə üçün biz verək bu barədə pul; Bizə bundan nə xeyir olur məhsul? S.Ə.Şirvani.

MƏHSULAT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

top. [ər. "mehsul" söz. cemi] Istehsal olunan, elde edilen, hasil edilen meh-sulun mecmusu. Neft məhsulatı.
Yığılır hər tərəfdə məhsulat; Saxlanır anbar içrə məku-lat. A.Sehhet.
.Yüksək daş körpü üstündə dayanıb ətrafdan şəhərə ərzaq və bostan məh-sulatı gətirən kirəçiləri seyrə dalmışdım. S.Hüseyn.

MƏHSULDAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər. mehsul ve fars.
..dar]
çox mehsul veren; mehsullu, mün-bit, bereketli. Məhsuldar torpaq.
Ucu-bucağı görünməyən
. məhsuldar çöllər yorul-madan və inadla çalışan insanlarla doludur. M.Ibrahimov.
çox bar veren; gelirli, xeyirli. Məhsul-dar çay növü. Məhsuldar arı cinsi.
Qiymetli şeyler yaradan, istehsal eden. Məhsuldar əmək. // çox mehsul istehsal eden, yaxşı işleyen. Məhsuldar fəhlə.
Ona elə gəlirdi ki, insanlar heç bir zaman indiki qədər məhsuldar (z.) işləməmişlər. Mir Celal.
məc. çox eser yazan, çox yaradan, yara-dıcılıq mehsulu çox olan. Məhsuldar alim. Məhsuldar yazıçı.
dilç. Indi de işlenen, yeni sözler dü-zeltme imkanı veren. Məhsuldar şəkilçilər. Məhsuldar formalar.
◊ Məhsuldar qüvvələr iqt.
maddi ne-metler istehsal etmek üçün aletler ve onları işledib maddi nemetler istehsal eden adamlar.

MƏHSULDARLAŞDIRMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Mehsuldar-
laşdırmaq"dan f.is.

MƏHSULDARLAŞDIRMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Daha da
mehsuldar etmek, mehsul vermek qabiliyye-tini artırmaq. Əməyi məhsuldarlaşdırmaq.

MƏHSULDARLAŞMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Mehsuldarlaş-maq"dan f.is.

MƏHSULDARLAŞMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Daha da meh-suldar olmaq, mehsuldarlığı artmaq. Istehsal qüvvələri dəyişir, əmək məhsuldarlaşır. Mir
Celal.

MƏHSULDARLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Mehsul verme qabi-liyyeti, bol mehsul verme. Kənd təsərrüfatı bitkilərinin məhsuldarlığı. Məhsuldarlıq pla-nını yerinə yetirmək.
[Qocalar] məhsul-darlıqdan, əmək günlərindən söhbət açırlar. S.Rüstem.

MƏHSULLU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax məhsuldar 1 ve
ci menalarda. Məhsullu yer. Məhsullu il.
Gərək burada gözəl və məhsullu bağlar olsun.. H.Nezerli. Hamı təzədən bağçalarını güllü, ağaclarını meyvəli, tarlalarını məhsullu (z.) görmək istədi. Ə.Memmedxanlı.

MƏHSULLULUQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax məhsuldarlıq.

MƏHSULSUZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Mehsulu olmayan. Məh-sulsuz il. // Qeyri-münbit, mehsul vermeyen; bereketsiz. Məhsulsuz yerlər.

MƏHSULSUZLUQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Mehsulun olmadığı hal; qıtlıq, bereketsizlik. Torpağın məhsul-suzluğu.

MƏHSULVERİCİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax məhsuldar
ci menada.

MƏHŞƏR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ər.]
Bax qiyamət
ci ve
cü menalarda. Vaqifəm, hicrandır mənim məhşərim; Gecə-gündüz canan olmuş əzbə-rim. M.P.Vaqif. [Şahperi:] Vallah, bir tufan var, bir qiyamət qopur ki, elə bil məhşərdir! B.Bayramov. □ Ərəsati-məhşər
bax ərəsat.
◊ Məhşər ayağına çəkmək
berk sıxış-dırmaq, sorğu-suala çekmek, haqq-hesab te-leb etmek. Iki mələk Həsəni darta-darta məh-şər ayağına çəkir. S.Rehman. Məhşər qop-maq
bax qiyamət qopmaq ("qiya-mət"de). Əzizinəm yad əli; Ya divanə, ya dəli; Məhşərim o gün qopar; Yara dəysə yad əli. (Bayatı). Sənsiz vətəndə bir qəribəm, qan olur könül; Məhşər qopar başımda, xuruşan olur könül. A.Sehhet. Məhşər qurulmaq
dava-qalmaqal, mereke qopmaq; çaxnaşma, vurhavur başlanmaq. Yığılsa məxluqat, qurul-sa məhşər; Israfil surunu çala, qoymaram. "Koroğlu".

MƏHV : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Yox etme, ortadan qaldırma, telef etme, puç etme, mehvine sebeb olma. □ Məhv etmək
yox etmek, puç etmek, telef etmek, qırmaq. Siçanları məhv etmək. Həşəratı məhv etmək. Müharibə milyonlarla adamı məhv etdi. Məhv olmaq
1) yox olmaq, yer üzünden silinib getmek. Minlərcə adam odlu gürzələrin cənginə düşüb məhv olmaqda idi. çemenzeminli; 2) puç olmaq, yoxa çıx-maq, heçe çıxmaq. ümidləri məhv oldu.

MƏHVEDİCİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Mehv eden, yox eden, telef eden; mehv etmeye qadir olan, dağıdıcı. Məhvedici atəş. Məhvedici təbii fəlakət. Məhv-edici zərbə.

MƏHVEDİLMƏZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Mehv edilmesi mümkün olmayan, yox edile bilmeyen. Ma-teriyanın hərəkəti və inkişafı əbədi olduğu kimi, ziddiyyətlərin mübarizəsi, köhnə ilə ye-ninin mübarizəsi qanunu da əbədidir, məhv-edilməzdir. (Qezetlerden).

MƏHZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

əd. [ər.] özünden sonra gelen sözü güclendirir, nezere çarpdırır, ayırır; ancaq, yalnız, tek, tekce, şübhesiz, buna göre de. [Molla Hemid:] Hələ buyurun görək, zəhmət çəkməyinizdən qərəz məhz o cənabın ziya-rətidir, ya başqa bir məramınız dəxi var? M.F.Axundzade. [Reşid:]
.çünki dediyim sirrin izahı məhz həmin gündən başlandı. S.Hüseyn.

MƏHZƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

klas. bax məhz.

MƏHZƏR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] köhn.
Hazır olma.
Yığıncaq.
Cemiyyet.
Akt, protokol.

MƏHZUN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər.] Hüznlü, hezin, ke-derli, qemli, melul, derdli. Hüsaməddin baş endirib durdu, Qətibə isə qara və məhzun ba-xışlı gözlərini ona tərəf çevirdi. M.S.Ordubadi. [Derviş:] Ruqiyyə məlul və məhzun (z.) evə getdi. A.Divanbeyoğlu. Qız məhzun baxış-larını [Aqilin] üzündən çəkmədən yenə də ba-şını yırğaladı. Q.İlkin. □ Məhzun etmək
kederlendirmek, qüsselendirmek. Şad ikən bu söz ilə könlümü məhzun etdin. Füzuli. Gülməgində qanlı-qanlı giryələr; Hər müsəl-man könlünü məhzun edər. A.Sehhet. Məh-zun olmaq
qemlenmek, kederlenmek, qüs-selenmek. Gördü nazik ayağın ol dilxun; Tutulub könlü, oldu çox məhzun. S.Ə.Şirvani.
məhzun-məhzun zərf Kederli-kederli, hezin-hezin; qüsseli, kederli.
.Kölgə buyan-dan qaçıb, o biri tərəfdə lal-mat durub məh-zun-məhzun Nadirin üzünə baxırdı. B.Talıblı. Qızarmış gözlər məhzun-məhzun intizarlı ba-xışlarla ətrafa nəzər yetirirdi. Ə.Veliyev.