Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

MƏKƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

MƏKƏBUĞDASI is. Qarğıdalı, peyğemberi.

MƏKƏRƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [rus. "yarmarka"dan]
ci il inqilabından evvel azerbaycanlılar Nijni-Novqorod şeherinde her il keçirilen yarmar-kanı bu cür adlandırardılar.

MƏKİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Tikiş maşınında: altdakı sa-pın çıxması üçün kesici alet, mexanizm. Əl maşınının məkiki.
Toxucu dezgahında: arğac kimi işledil-mek üçün iplik sarınan uzunsov oval qutu ve ya qelib şeklinde alet. Dəzgahın məkiki.

MƏKR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Hiyle, biclik, kelek. [Ve-zir:] Ay ləçər, bu necə məkrdir mənim başıma gətirirsən? M.F.Axundzade. [Behram:] Ma-dam ki, bütün insanlar məkr və təzvir ilə öz məqsədlərinə yetişirlər, nə səbəbə mən hiylə qarşısında hiylə işlətməyim? C.Cabbarlı. □ Məkr etmək (eləmək)
hiyle işletmek, hiyle etmek, aldatmaq. Nigar pəncərədən ba-xar; Məkr eləyər, evim yıxar. "Qurbani".

MƏKRLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Hiyleli, hiyleger, aldadıcı.

MƏKRUH : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər.]
İkrah doğuran, nif-ret doğuran; iyrenc, menfur, çirkin. Məkruh səs.
[Qurban:] Nə qədər xasiyyətdən yax-şıdırsa, bir elə sifətdən məkruhdur. Ə.Haq-verdiyev.
Müselman dinine göre haram sayıl-masa da, zeruri ehtiyac olmadan yeyilmesi meslehet görülmeyen şey. [Ata:] Oğlum, dovşan ətini, at ətini peyğəmbərimiz məkruh buyurmuşlar. S.S.Axundov.

MƏKTƏB : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Yetişmekde olan nesle telim ve terbiye veren telim-terbiye müessisesi. Məktəbə getmək. Məktəbdə oxu-maq. Məktəbi qurtarmaq.
Her hansı bir xüsusileşdirilmiş tedris müessisesi. Musiqi məktəbi. Hərbi məktəb.
Mirzə Səfərin iki oğlu ədliyyə məktəbinin beşinci sinfində oxuyurdu. Ə.Haqverdiyev. Cuma Imanzadə
ci ildə Bakıda hər-biyyə məktəbini bitirmişdi. Ə.Əbülhesen.
Tehsil sistemi, tedris müessiseleri top-lusu. Məktəbin politexnikləşdirilməsi.

məc. öyrenme, tecrübe qazanma, habele elde edilmiş tecrübenin özü; bilik, tecrübe. Həyat məktəbi. Yaxşı məktəb keçmək.
Elmde, incesenetde, edebiyyatda, ha-bele ictimai-siyasi fikirde bu ve ya başqa ferqli xüsusiyyetleri olan cereyan; meslek. Müxtəlif məktəblərə mənsub rəssamlar. Mol-lanəsrəddinçilər məktəbi.
Cəlil Məmməd-quluzadə XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatında tənqidi realizm məktəbinin başında dururdu. M.İbrahimov.

MƏKTƏBÇİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

köhn. bax məktəbdar. Bir belə söz də deyirlər ki, sizin kalba Aşır; Yeni məktəbçilər ilə gecə-gündüzyanaşır. M.Ə.Sa-bir.

MƏKTƏBDAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. mekteb ve fars.
..dar] köhn. Keçmişde xüsusi mekteb açıb orada ders deyen adam.
.övladımızın tərbiyə və təlimi bilkülliyə üsuli-təlimdən bixəbər və adabi-tərbiyədən bihiss olan məktəbdarların əlində idi. F.Köçerli.

MƏKTƏBDARLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. köhn. Mektebdarın
işi; öz xüsusi mektebinde ders deme. Mirzə Həsən Təbrizdə məktəbdarlıq etdiyi müddətdə vəliəhd Müzəjfərəddin mirzəni çox yaxşı ta-nımışdı. P.Makulu.

MƏKTƏBDƏNKƏNAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Mektebde ol-mayan, mektebden kenarda olan, mektebden xaric heyata keçirilen (meşğele, medeni-maarif müessiseleri ve s. haqqında). Mək-təbdənkənar tərbiyə müəssisəsi. Məktəbdən-kənar məşğələ. Məktəbdənkənar iş.

MƏKTƏBƏQƏDƏR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Uşağın mektebe daxil olana qederki dövrüne aid olan. Mək-təbəqədər uşaq müəssisəsi. Məktəbəqədər tər-biyə. Məktəbəqədər yaşlı uşaq.

MƏKTƏBXANA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. mekteb ve fars.
..xane] köhn. Mekteb. Məscid minarəsi, mək-təbxanası; Torpağı şirindi, yeri yaxşıdır. Aşıq Əlesger. Bizim Petrovski Akademiya bir bö-yük məktəbxanadır ki, əkin və ziraət, maldar-lıq və meşə saxlayıb becərmək elmlərin təlim edir. N.Vezirov.

MƏKTƏBLƏRARASI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Bir neçe mek-teb arasında olan, bir neçe mektebe aid olan. Məktəblərarası idman yarışı.

MƏKTƏBLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Mektebde oxuyan; şagird. Məktəbli uşaq.
Oturmuş qapıda məktəbli bir qız; Əlində bir qələm, bir parça kağız. S.Vurğun. // Is. mənasında. Mekteb şagirdi. Məktəblilərlə görüş.
Məktəblilərin şən nəğmələri Qəhrəmanlar kəndini qaplayırdı. Ə.Veliyev. Məktəblilər dəstə-dəstə; Doluşdu dərs otağına. M.Dilbazi.

MƏKTƏBYANI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Mektebin yaxınlığın-
da, yanında olan. Məktəbyanı bağça.
Bahar yaxınlaşırdı, uşaqlar məktəbyanı təcrübə sa-həsində çoxlu bitki əkmişdilər. Q.Ilkin.

MƏKTƏBYAŞLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Mektebe girmek yaşı çatmış, hemin yaşda olan. Məktəbyaşlı uşaq. // Is. menasında. Məktəbyaşlıların siyahısını tutmaq.

MƏKTUB : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Her hansı bir meqsedle, yaxud bir şeyi xeber verib bildirmek üçün yazılıb poçt ve ya başqa vasite ile birine gön-derilen kağız. Məktub göndərmək. Təcili mək-tub.
Məktubumu aldı, parə qıldı; Ağ üzünü dəxi qarə qıldı. Xetayi. Səfərlə Tanrıverdi Qurbanın paltarını yığışdırıb götürürkən ara-sından yerə bir məktub düşdü. A.Şaiq.

MƏKTUBLAŞMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Mektublaşmaq"dan f.is.

MƏKTUBLAŞMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

qarş. Bir-birine mek-tub yazmaq, bir-biri ile yazışmaq. Həmzə Rəcəbovun bir çox şəhərlərlə əlaqəsi vardı, çox adamlarla məktublaşırdı. Ə.Əbülhesen.

MƏKTUBPAYLAYAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Mektubları adresler üzre sahiblerine çatdıran poçt işçisi; poçtalyon.

MƏKULAT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Yeyilecek şeyler;
azuqe, erzaq. Amma onun tamam məkulatı və məşrubatı haman mənzildə hazır olurdu. M.F.Axundzade. Yığılır hər tərəfdə məhsu-lat; Saxlanır anbar içrə məkulat. A.Sehhet.

MƏKUS : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] köhn.
Tersine düşmüş, başıaşağı çevrilmiş.
Neyinse eksi, ziddi, tersi.
Əks-seda.

MƏQALƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Mecmue, jurnal ve ya qezetde kiçik elmi ve ya publisistik yazı. Qəzet məqaləsi. Tənqidi məqalə. Baş mə-qalə.
"Kəşkül" "Əkinçi"nin yolunu davam etdirərək, öz səhifələrində gerilik əleyhinə kəskin məqalələr dərc edirdi. M.Ibrahimov.

MƏQAM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Yer, mekan. Pişxid-mətbaşı və Xacə Mübarək çıxdılar, hər birisi öz məqamına getdi. M.F.Axundzade. Mənim¬çin kəbeyi-kuyündə, ey gül, bir məqam olmaz. S.Ə.Şirvani. □ Məqam etmək (tutmaq)
klas.
yer tutmaq, mesken salmaq. Kim əski məqamımı unutdum; Sandım vətənim, məqam tutdum. Füzuli. Qoyma o dağılmışda məqam eyləsin oğlun! Sübhün belə viranədə şam ey-ləsin oğlun! M.Ə.Sabir. // Yer, münasibet. Məqamını bilmək (yerini bilmək).
Nə çığır-bağır salırsan, yorulub usanmayırsan; Ədəb ilə öz məqamın tanıyıb dayanmayırsan. M.Ə.Sabir. [Hacı:] Siz öz məqamınızı bilir-siniz, ya yox? Ə.Haqverdiyev. // Derece.
.Dünyada xeyir iş görməyən adam heç mə-qamındadır. Mir Celal.
Vaxt, zaman, çağ, münasibet. Elə bir məqam və elə bir iş yadıma gəlmir ki, müsəl-man intelligentləri orada qorxaqlıq büruzə verələr. C.Memmedquluzade. Ayrılıq mə-qamı halı pərişan; Qolunu boynuma salan yar hanı? Aşıq Memmed. □ Məqam ax-tarmaq (güdmək)
fürset aramaq, imkan axtarmaq. O yandan da məqam güdür talan olmuş fransızlar. S.Vurğun. Məqam tap-maq
fürset tapmaq, fürsetden istifade etmek. ürəyini boşaltmağa məqam tapdığı yerdə [Hemişeyevi] top gurultusu da sus-dura bilməzdi. B.Bayramov. Məqamı gəl-mək
zamanı gelmek, vaxtı çatmaq, yeri gelmek, münasibeti olmaq. // Fürset, müna-sibet, vaxt. Məqamdır, qoy desin nə həsrəti var. M.Rahim.
Vezife, rütbe, menseb, mertebe. Quber-nator bizə bir neçə gözəl nəsihət elədi və bu da yadımdadı ki, dedi ki, kənd müəllimliyi bir ali məqamdır. C.Memmedquluzade. [Isken-der bey:] Pərvərdigara, şükür, gündə min kərə şükür sənə ki, mən kimi yetimi bu mə-qama gətirdin. N.Vezirov. Başını fırladar tutduğu məqam; Guya heç tanımır səni bu adam. S.Rüstem. □ Məqama çatmaq
1)
..ne (bir) meqama çatıb ki..., ne yere çatıb ki... (bir şeyin son, ifrat heddini gösterir). [Axund:] A kişi, gör iş nə məqama çatıb ki, Qanqal Sadıq ilə Kaftar Tağı da uşaqlarını uşqolaya göndərirlər. Ə.Haqverdiyev; 2) men-seb sahibi olmaq, böyük vezifeye çatmaq.
Hal, veziyyet. Bu məqamda Ədhəmin hər bir xahişinə əməl etmək Nailə üçün əbədi bir səadət, bir ürək rahatlığı idi. Mir Celal.
kit. rəs. Bir-birine tabe olan idare orqan-ları sisteminde müeyyen pille teşkil eden inzibati ve ya başqa idare. Ali məqamlara müraciət etmək.
klas. bax muğam
ci menada. Rast məqamı.