Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

NÜFUZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Bir adarmn sözü keçme, hörmeti, etibarı, tesiri olma; hörmet, etibar, tesir; avtoritet. Naməlsəm camaatının ara-sında Əminin nüfuzu gündən-günə artır. N.Nerimanov. Cülus günündə iştirak etmək üçün xəlifə nüfuzu altında olan ölkələrin hökmdarları da öz mühafizə qoşunları ilə bərabər Bağdada gəlmişdi. M.S.Ordubadi.
□ Nüfuz qazanmaq
hörmet qazanmaq, hörmeti, etibarı artmaq, avtoritet qazanmaq. Nüfuzdan düşmək
hörmeti, etibarı itmek, evvelki etibarı qalmamaq. [Xelil] onun ya-nında nüfuzdan düşməsin deyə, işi birtəhər, zarafatla yola vermək istədi, zorla gülüm-sündü. M.Hüseyn. Nüfuzdan salmaq
hör-metden, etibardan salmaq, bihörmet etmek, alçaltmaq. [Sadıqov:] Bu məni biabır etmək-dir, nüfuzdan salmaqdır. İ.Əfendiyev.
Tesir etme, keçme, içeriye işleme.
□ Nüfuz etmək
tesir etmek, işlemek, keç-mek. Qurban
. sümüklərinə qədər nüfuz edən soyuqdan bir yumaq kimi büzüşdü.. A.Şaiq. Onun iti nəzərləri geniş üfüqlərə nüfuz edir. M.Hüseyn. May günəşi elə bil onun ürəyinin içinə qədər nüfuz edir. S.Rehman.

NÜFUZEDICI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Tesirli, tesiredici; ifadeli. Nüfuzedici baxış.
Amma yenə də [Əlyarov] oğrun-oğrun qocanı süzürdü, gah onun ağar-mış topa saqqalına, gah çuxurlarda gizlən-miş ağıllı və nüfuzedici gözlərinə
. baxırdı. M.Hüseyn. [Necmi]
. izdihamın ayrı-ayrı yerlərinə, sonra da Veysə, Zeynala diqqət edib nüfuzedici asta və qəti səslə dedi.. Ə.Əbül-hesen.

NÜFUZLU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Nüfuzu, hörmeti, etibarı olan; sözükeçen. Nüfuzlu adam.
[Qehre-man:] Eşitdiyimə görə bu evin sahibi şəhərin ən böyük və nüfuzlu bəyi imiş. H.Nezerli. [Mesme:]
.Onlar kənddə nüfuzlu, kəramət sahibi seyidlər hesab olunurdular. S.Hüseyn.

NÜFUS : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. "nefs" söz. cemi]
Əhali, camaat. [İskenderzade:]
.Bu arvad və uşaq-larına nüfus hesabı ilə nə qədər yer düşürsə, müəyyən edib versinlər. Ə.Haqverdiyev.
dan. çirkin, bedheybet, kifir adam. Nü-fusun biridir.

NÜHUSƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] klas. Uğursuzluq, bed-bextlik, meşumluq, nehslik. [Mövlana:] Qib-leyi-aləm bu əyyami-nühusətdə, yəni novruz-dan on beş gün keçənədək gərək özünü səl-tənətdən xəl edə.. M.F.Axundzade. Biz mü-səlmanlar indiyədək günlərin səadətini və nühusətini istəməmişik mülahizə eliyək.. C.Memmedquluzade.

NÜKTƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] klas. Bir sözden, ibare-den, ifadeden dolayısile çıxarılan gizli, ince mena. Bu pünhan nüktəni bir vaqifi-əsrar olandan sor. Füzuli. Sirri-dəhani məndən eşit, kim bu nüktənin; Təlif olan kitabələri əzbə-rimdədir. S.Ə.Şirvani.

NÜKTƏDAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. nükte ve fars.
..dan] klas. Sözden, danışıqdan derin ince mena çıxara bilen adam.
.Əhli-ürfan, nüktədan, şairsevən, aşiqpərəst; Bir müvafiq məhliqayi-mehriban sevmək gərək. M.P.Vaqif. Xəyalım hürr, can sərbəst, fikrim laübalidir; Məni azad edən sultani-əqli-nüktədanımdır. M.Hadi.

NÜKTƏLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. İçerisinde ince ve derin, bilavasite başa düşülmeyen menası olan. Nüktəli söz.

NÜMAYAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [fars.] klas. Görünen, za-hir olan, aydın olan. çay kənarında bir meşə qaralır; O biri yanda kənd nümayandır. A.Sehhet. □ Nümayan etmək (eləmək)
görsetmek, zahir etmek, aşkar etmek. Qəm büsatın xətm edibdir dövr Seyyid adına; Kim nəzərin dəhrdə hərgiz nümayan eyləməz. S.Ə.Şirvani. Zülmünü nümayan eylədin aş-kar; Qurğular pozulub, sanlar itibdi. Aşıq Əlesger. Nümayan olmaq
görünmek, za-hir olmaq, aşkar olmaq. Abirudan məni sən saldın elə, ey idbar; Nagahan taki olub üzdə nümayan saqqal. M.P.Vaqif. Nümayan oldu nagah bir cənazə; Aparırlardı dəfn üçün məzarə. S.Ə.Şirvani. Hacı Mehdinin evi nü-mayan olur. Ə.Haqverdiyev.

NÜMAYƏNDƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.]
Her hansı bir kollektiv, teşkilat ve s. terefinden seçilib bir yere (mes.: konfransa, qurultaya ve s.-ye) gönderilen ve ya teyin edilen adam, vekil edilmiş şexs; müvekkil. Nümayəndə seçmək.
Qara Kərəm oğlu sözü deyib durdu və dönüb, "Yeni həyat"ın nümayəndələrinə baxdı.
M.İbrahimov. // Bir dövletin ve ya teşkilatm menafeyini temsil eden, resmi şexs. Diplo-matik nümayəndə.
öz simasında her hansı bir tebeqenin sinfi ve ya fealiyyet sahesini temsil eden, onların menafeyini ifade eden şexs. Xalqın ən qabaqcıl nümayəndələri. Səməd Vurğun Azərbaycan şerinin görkəmli nümayəndə-lərindəndir.

NÜMAYƏNDƏLIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Nümayende ve-zifesini, hüququnu yerine yetirme.
Her hansı bir dövletin, yaxud teşkilatın, idarenin ve s.-nin menafeyini temsil eden müessise, idare. Ticarət nümayəndəliyi.

NÜMAYIŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.]
Siyasi-ictimai ehval-ruhiyyeni ifade etmek üçün düzeldi-len kütlevi yürüş.
cü ildən etibarən bir-birinin ardınca fəhlə tətili və nümayişləri keçirməyə başlamışdı. A.Şaiq. Fəhlələr
. gu-rultulu nümayişlər düzəldib hər tərəfi titrə-dirdilər. M.Hüseyn.
Bir şeyin geniş kütlelere gösterilmesi. Kinofilmlərin nümayişi.
Bir şeyin tezahürü, bir şeyin varlığını gösteren. Xalqın birliyinin nümayişi. Vətən-pərvərliyin nümayişi. □ Nümayiş etdirmək
göstermek, bildirmek, ifade etmek, tezahür etdirmek. çevik məktəbli gənclər öz bacarıq və hünərlərini nümayiş etdirirdilər. M.Rza-quluzade.

NÜMAYIŞÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Nümayişde iştirak eden adam, nümayiş iştirakçısı. Nümayişçilər şə-hərin baş küçəsinə doğru ağır-ağır irəlilə-yirdi(lər). A.Şaiq. Bir dəqiqədə bütün küçə nümayişçilərlə doldu. S.Rehman.

NÜMAYIŞKARANƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf [fars.] Nümayiş etdirerek, hamıya bildirerek, hamıya göster-mek üçün edilerek, nümayiş etdirmek üçün, göstermek üçün, nezere çarpdırmaq üçün. Nümayişkaranə iclası tərk etmək.
.[Telie] vəliəhdi tək buraxıb nümayişkaranə bir su-rətdə getməyin nəzakətsiz olduğunu zənn etdi.
M.S.Ordubadi.

NÜMUNƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.]
Her hansı bir me-mulatın, şeyin haqqında tesevvür yarada bi-lecek hissesi, örneyi, qismi. Yeni maşınlar-dan nümunə göstərmək.
Yusif
. torpaq nü-munələrini elmi tədqiqat üzümçülük institu-tunda göstərdi. B.Bayramov. // Başqa oxşar
şeylerin hazırlanması üçün esas olan, örnek olan şey; model, çeşid. Yeni mal nümunələri.
Bir şeyin heqiqeten nece heyata keç-diyini gösteren eyani misal, canlı şahid. Azər-baycan bütün Şərqə nümunə göstərilən azad bir ölkədir. M.Hüseyn. "Kəşkül" elm və mə-dəniyyətə çağırırkən bilavasitə Avropanın qa-baqcıl ölkələrini nümunə alırdı. M.İbrahimov. Tikintidə necə işləmək lazım olduğunu gös-tərmək üçün [Celil ve Ferman] canlı nümunə idilər. Ə.Sadıq. □ Nümunə olmaq
bir neçe şeyin sırasında seçilmek, örnek olmaq. Lap yaxşı olardı ki, "Tazə həyat" Bakı cəmiyyəti-xeyriyyəsi barəsində bir məqalə yazaydı və bi-zim üçün də bir nümunə olaydı. C.Memmed-quluzade.

NÜMUNƏLIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

Bax nümunəvi
ci
menada. Nümunəlik mal.
B a x nümunə
ci menada. Nümunəlik götürmək.

NÜMUNƏVI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [fars. nümune ve ər.
..vi]
Nümune olan, nümune ola bilecek. Nümu-nəvi iş üsulları.
Bu məktəb
. nümunəvi dərs başlamağı öz əlindən vermək istəmirdi. S.Rehimov.
Başqalarına nümune ola bilen, gözel, ela, hamıdan yaxşı. Nümunəvi tələbə.
[Qe-tibe:] çünki şair mənim qeyd etdiyim asimani və nümunəvi kişilərdəndir. M.S.Ordubadi.

NÜSXƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Yazılı bir şeyden çıxa-rılan suretlerden her biri (elyazmasının, yaxud çap olunmuş eserin ayrıca sureti). Hər il öl-kədə yüz min nüsxələrlə kitab buraxılır.
məc. zar. Pis ve ya qeribe xasiyyet-
lerine göre ferqlenen adam haqqında; tip,
vücud. [Mirze Semender:] Qurban olum
Məhəmmədin şəriətinə! Məhəmməd yaxşı
bilirmiş ki, bu arvadlar necə nüsxədirlər.
C.Cabbarlı.
köhn. Resept. Həkimlər, həkimlər, siz-dən əlhəzər! Dərmanınız eyni, nüsxəniz eyni. B.Vahabzade.
köhn. üzerinde dua sözleri yazılmış ka-ğız; dua.

NÜSXƏBƏND : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. nüsxe ve fars.
..bend] köhn.
Aptekde resept qebul eden işçi; re-septçi, farmasevt.
Xalq tebabetinde: qedim tibb kitablarına baxıb derman yazan şexs, yaxud hemin der-manlar ve onların hazırlanmasından behs
eden kitab. Hacı Nurməmməd də elə bizim öz şəhərimizdə nüsxəbənd kitablarının mü-taliəsilə və təcrübə ilə həkimliyi öyrənmişdi. C.Memmedquluzade. [Əvvelinci kendli:] Həkim birgünlük yolda olur,
. qonşu kənddə bir otaylı nüsxəbənd var, həkimlikdən də az-maz başı çıxır. Ə.Haqverdiyev.

NÜSRƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] köhn.
Yardım, kömek. Əgər Allah xana verə nüsrətlər; Zaye olmaz heç çəkdiyin zəhmətlər.. M.V.Vidadi.
Zefer, qelebe.

NÜTFƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] biol. Spermatozoid, meni, maya, toxum. [Zibeyde:] Nə təfavütü! Nüt-fəsi ki əhli-zələmə nütfəsidir! M.F.Axund-zade. [Rizvan:] Hamının palçığı bir yerdən götürülüb, hamı bir nütfədən əmələ gəlibdir. Ə.Haqverdiyev.

NÜVƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Bir şeyin daxili, merkezi his-sesi. Atom nüvəsi (atomun mərkəzi, müsbət yüklü hissəsi). Yerin nüvəsi.
çalağanlar Yer üzündə səs oğruları; Sərhədlərdən sərhəd-lərə ölüm çəkənlər; Meşə qırıb, dağ uçurub; çay, dəniz yarıb; Yer şarının nüvəsinə nüvə əkənlər... M.Araz. // biol. Her cür bitki ve heyvan orqanizmi hüceyresinin en mühüm terkib hissesi. Nüvə protoplazmaya nisbətən daha bərk olmaqla protoplazmanın özü ilə əhatə olunur.
Nüve daxilinde baş veren proseslere, atom nüvesi enerjisinden istifadeye aid olan. Nüvə reaksiyası. Nüvə enerjisi. Nüvə silahı. □ Nüvə reaktoru (ya qazanı)
içerisinde atom nüvelerinin bölünmesinin zencirvari reaksiyası emele gelen qurğu; atom reaktoru. Nüvə fizikası
fizikanın, atom nüveleri ve onların tehevvülatını öyrenmekle meşğul olan sahesi.
məc. Bir şeyin, yaxud bir kollektivin, teşkilatın, qrupun esas hissesini, özeyini teş-kil eden hissesi; özek. Qoşunların nüvəsini təşkil edən hissələr.

NÜVƏCIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

kiç. Kiçik nüve.

NÜVƏDAXILI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. xüs. Nüve daxilinde olan, nüve daxilinde emele gelen. Nüvəda-xili proses. Nüvədaxili enerji.

NÜZÜL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] köhn. Aşağıya enme, nazil olma. □ Nüzül etmək köhn.
enmek, düş-mek. Paroxoddan çıxaraq körpüyə etdikdə nüzül; Deleqatlar tökülüb eylər idi rəsmi-qəbul. M.S.Ordubadi.
01 Azerbaycan elifbasmrn iyirmi birinci
herfi. // "O" herfi ile işare olunan saitin adı.
02 üçüncü şexs evezliyinin teki; haqqın-
da danışılan ve ya gösterilen şexsi bildirir.