Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

ROVNƏQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] klas. Parlaqlıq, gözel-lik, zinet; letafet, teravet; işıq. Gülşənin röv-nəqisən, zinəti bağü çəmənin. M.P.Vaqif. Nə-dən qəhrəmanım çıxmayır düzə? Rövnəq de-yilmidirgünəş gündüzə? M.Rahim. □ Röv-nəq tapmaq
daha da gözelleşmek, teravet-lenmek, parlaq olmaq. Omür rövnəq tapır könül güləndə; Insanın qədrini insan biləndə. S.Vurğun. Yarandı qardaşlıq, bir də məhəb-bət; Könül rövnəq tapdı, qəlb işıqlandı. Aşıq Şakir. Rövnəq vermək
1) bir şeyin gözel-liyini, parlaqlığını, yaraşıq ve letafetini ar-tırmaq; gözelleşdirmek, zinetlendirmek. Oxuyur hər biri beş-altı vərəq; Sonradan saqqala verir rövnəq. S.Ə.Şirvani. Omrümə rövnəq verən, minnətsiz minnət çəkən, ağrıma dözən Ruqiyyə idi, Ruqiyyə... A.Divanbey-oğlu. Eşqin qüdrətlidir... Bu eşq ilə sən; Qara torpağa da rövnəq verərsən. B.Vahabzade; 2) qüvvet vermek, revac vermek, daha da inkişaf etdirmek. Ibrahim günü-gündən tica-rətinə rövnəq verib böyük bir tacir oldu. (Na-ğıl). Rövnəqdən düşmək
gözelliyini itir-mek, teravetden düşmek, evvelki gözelli-yini, teravetini, letafetini, parlaqlığını itir-mek. Buradan nə qədər gül-çiçək dərsəy-dilər, yenə də gülşən rövnəqdən düşməzdi. M.Hüseyn. Eyşü işrət məclisi, əlbəttə, rövnəqdən düşər; Naleyi-ney, şuri-mütrüb, nəğmeyi-tar olmasa. Ə.Vahid. Rövnəqdən salmaq
1) teravetini, gözelliyini pozmaq; 2) məc. yayılmağa, inkişaf etmeye qoyma-maq. Təziyə məclislərini rövnəqdən salmaq məqsədilə kinolar və sair ictimai əyləncələr təşkil edilsin. M.S.Ordubadi. Rövnəqi po-zulmaq
bax rövnəqdən düşmək. Röv-nəqi pozulub otağımızın; Ziyası qalmayıb çırağımızın. Q.Zakir.

ROVNƏQLƏNDIRMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Rövneqlendir-mek"den f.is.

ROVNƏQLƏNDİRMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. bax rövnəq vermək ("rövnəq"de).

ROVNƏQLƏNMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Rövneqlenmek"den f.is.

ROVNƏQLƏNMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. bax rövnəq tap-maq ("rövnəq"de).

ROVNƏQLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Gözel, parlaq, tenteneli. Rövnəqli məclis.
.Şəhərin halını quberna-tora rövnəqli (z.) surətdə göstərməyi hər kəs özünə müqəddəs bir vəzifə bilirdi. çemen-zeminli.

ROVŞƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [fars.] klas. İşıqlı, parlaq, aydın. Səninlə rövşən idi qəlbim, ey gözüm nuri! X.Natevan. Ey çocuq ruhu qədər şən Göy göl; Köksü almas kimi rövşən Göy göl! M.Müşfiq. □ Rövşən etmək (qılmaq) klas. ¬işıqlandırmaq. Bir gecə ol şəmlə çeşmin sara-yın rövşən et. Qövsi. Sinəsi büllur kimi; Ət-rafı rövşən elədi. Aşıq Əlesger. Iştə bulud parçaları ayrıldı; Ay parladı, dünyanı rövşən qıldı. A.Sehhet. Rövşən olmaq
işıqlanmaq, aydın olmaq. Soyuq küləklər əsən bir yerdə, bir məkanda; Iki yüz şam alışdır, yenə də röv-şən olmaz. Şehriyar.

ROVŞƏNLlK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. İşıqlıq, aydınlıq, parlaq-lıq. Aləmin rövşənliyi gərçi günəşdəndir, vəli; Pərtovü mehri-cəmalın mahtab üstündədir. Xetayi.

RÖVZƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] din. Şie imamlarının ölümü haqqında hekaye; mersiye. Mey gətir saqi, məni qurtar nəmazü rövzədən. Kişveri. Iyirmi beş gün tamamdır ki, bəstdə oturan-lar gündüzlər rövzə və nitq söyləyirdilər. P.Makulu. // Bu cür hekayeler, mersiyeler oxunulan yer, meclis. [Yaşlı kişi:] Mən gün-orta azanını gözləyirdim ki, qalxıb rövzəyə gedim. S.Hüseyn.

RÖVZƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] klas.
Axar suyu, çe-meni olan bağça (adeten "rövzeyi-gülşen", "rövzeyi-kuy" ve s. terkib halında işlenir). Rövzeyi-kuyində gəzəndə əğyar; çeşmim girdabında sellər dolanır. M.P.Vaqif.
məc. Behişt, cennet. □ Rövzeyi-rizvan
cennet, behişt. Şikəstə qafiləm, ey şux niga-rım! Rövzeyi-rizvanım hanı, görünməz. Aşıq İbrahim. Bizə öz yurdumuz əfsanə behiştdən xoşdur; Zahid öz rövzeyi-rizvanına çıxsın, get-sin. Ə.Vahid.

RÖVZƏXAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. rövze ve fars. xan] Rövze oxuyan, mersiye deyen adam. Doğru-durmu ki, Bədəl də qoyub ağzın yabana; Danışır bir para sözlər ki, dəyir rövzəxana?
M.Ə.Sabir.

ROVZƏXANLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Rövzexanın işi, pe-şesi; mersiyexanlıq. Molla Xəlil orucluqda vaizlik, məhərrəmlikdə rövzəxanlıq edər. S.Hüseyn. [Qurban:] Deməli, sən rövzəxan-lıq eləyib, o alimi tərifləyəndə almalar tökül-məyəcək? Ə.Memmedxanlı.

RÖYA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Yuxu. [Xanende:] Rö-yadə mən keçən gecə eylərkən ahüzar; Sən vermədinmi bir əbədi vəsl için qərar?! H.Ca-vid. □ Röya görmək
yuxu görmek. Hər gün əğyarə nəsib oldu cəmalın, ey məh; Ol-madı bir gecə kim, mən səni röyadə görüm. S.Ə.Şirvani. [Qüdretin] gözünə yuxu gedəndə qarışıq röyalar görməyə başladı. M.Hüseyn.
Yuxuda görülen şey, vaqie, hadise. Bu sərv qamət, bu cazibəli gözlər, siyah danə... Bunlar röyamı? çemenzeminli. Bu, yuxu ilə oyaqlıq arasında elə bir hal idi ki, həqiqət, xəyal, röya bir-birinə qarışmışdı. M.Rza-quluzade.

RU(Y) : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] klas. üz, çöhre. Həsrə-tindən zəfəranə dönsə ruyim, yox əcəb; Qoy-muş hicranda məni, bir gülüzarım gəlməmiş. M.P.Vaqif. Düşübdür xəyalım yarın ruyinə; Can quşu bənd olub zülfü muyinə. M.V.Vi-dadi. Zülfün ki, tutub ruyunu, çox qorxuram ondan; Aləm toxunar bir-birinə zülmət olan-da. Ə.Vahid. □ Ruyi-zəmin klas.
Yer üzü; dünya, alem. Bu şəhri-Qəzvində bir nəfər nabəkar peyda olubdur ki, cəmi-ruyi-zəmində ondan qətlə müstəhəq bir kimsənə tapılmaz. M.F.Axundzade.

RUBA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Bir pud ağırlığında olan köhne çeki ölçüsü. [Xeyransanın] Hacı Manafdan aldığı isəyalnız bir ruba taxıl olmuşdu. S.Hü-seyn.

RUBƏRU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf [fars.] üz-üze, üzbeüz. Ru-bəru oturmaq. Rubəru dayanmaq.
Mirzə Rəhim ağa Böyükxanımın sözlərini eşidən-dən sonra bir az da yaxınlaşıb rubəru əyləş-mişdi. M.S.Ordubadi. [Reşid:] Inanmayı-ram ki, bu iki ay qurtarsın və səninlə rubəru söhbət etmək bir daha mənə nəsib olsun. İ.Musabeyov. □ Rubəru olmaq
bax üz-göz olmaq ("üz-göz"de).

RUH : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
İnsanın psixi alemi, onun hiss ve duyğuları, ehvali-ruhiyyesi. [Xelilin] bir an sıxılan ürəyi haman açıldı, səbəbsiz bir nəşə ruhuna hakim oldu. çemenzeminli. Torpağı bəzəsin bənövşə, nərgiz; Ruhuma doğmadır hər cığır, hər iz. H.Arif. // Felse-fede ve psixologiyada ideal olanla, şüurla, maddi başlanğıcdan ferqli olaraq qeyri-cismani başlanğıcla eyniyyet teşkil eden an-layış; sözün dar menasında şüur, tefekkür. Subyektiv ruh. Ruhun varlığı. Antik fəlsəfə ruhu nəzəri fəaliyyət hesab etmişdir. // Her şeyin ve hadisenin esasını teşkil eden ve ma-teriyaya nisbeten birinci olan qeyri-maddi alem. Mütləq ruh. // Tesevvüre göre, insanda, onu diger canlılardan ayıran ve Allaha qovuş-duran ölmez, qeyri-maddi varlıq; can. [Molla Kazım:] Hamısının ruhu bu dəmdə cənnət-dədir. Ə.Haqverdiyev. [Nenexanım:] A kişi,
. bir yerdə yeyək, cümə axşamıdır, elə ölü-lərimizin də ruhu şad gedər. çemenzeminli.
İnsanın daxili halı, menevi qüvvesi, me-neviyyatı; heves, hiss, duyğu, canlılıq. Onun heç ruhu yoxmuş.
.Insanda bir azca ruh da gərək olsun, yoxsa qanacaqsız adamnan mənim aram yoxdur. C.Memmedquluzade. [Əsger:] Urəyin yanırsa görünür ki, sənin. ruhun var, ay xala! ü.Hacıbeyov. // məc. Cüret, qoçaqlıq, cesaret, merdlik. Əsgər-lərdə döyüş ruhu yaratmaq.
Ilk müvəf-fəqiyyət məndə inam və ruh yüksəkliyi doğurdu. A.Şaiq. Işçilərin ruhları yüksək idi. H.Nezerli.
məc. Her hansı bir şeyin seciyyevi xü-susiyyeti, esas mahiyyeti, en lazımlı, en esas nöqtesi. Məsələnin ruhunu tapmaq. Söhbətin ruhunu bilmək.
Dini ve mifoloji tesevvüre göre: insa-nın heyatında ve tebietde iştirak eden qeyri-maddi, fövqeltebii bir varlıq.
məc. ürek, qelb. Yar yarına gündə olsa müqarin; Könülü şən olur, ruhu tellənir. Qur-bani. Qızdırmadan bədənim narahat olur, amma qızıl dükanlarından ruhum rahatsız olur. C.Memmedquluzade. Müəllim [Telli-nin] ruhunun ən həssas nöqtəsinə toxun-muşdu. S.Hüseyn.
Nevazişli xitab yerinde: mənim ru-hum, ruhum şeklinde işlenir. Ruhum! Ey şəhbazi-ülviyyət; Hümmətim tək fəzada pər-vaz et! M.Ə.Sabir. [Qetibe:] Mənim ruhum, mənim sirr yoldaşım, sənə nə fəlakət üz ver-mişdir? M.S.Ordubadi.
Ruhla şeklinde zərf
1) hevesle, şövq-le, ruh yüksekliyi ile. Hidayət yuxudan hə-vəslə, ruhla ayılmışdı. B.Bayramov; 2)
..eh-vali-ruhiyye ile. Fikirləşdi ki, indi [Semed] əmisinin evinə tamam başqa bir ruhla qədəm basacaqdır. İ.Hüseynov.
◊ Ruh azarı
ruhi xestelik. [Hacı Nayib:]
.Doktor ruh azarının burada camaat içində nə şəkildə zühura gəlməyini tədqiq və təhqiq edib,
. elmi-psixiqə tətbiq buyursunlar. C.Memmedquluzade. Ruh düşkünlüyü
bedbinlik, düşkün ehvali-ruhiyye, ümidsiz-lik. Bu müraciətnamədən sonra Təbriz xal-qında böyük bir ruh düşkünlüyü yarandı. M.S.Ordubadi. Şükür açıqcasına görürdü ki, ətrafına toplaşan adamlarda ruh düşkünlü-yülə qarışıq bir narazılıq var. S.Hüseyn. Ruh gəlmək
canlanmaq, cana gelmek; ruhlan-maq; cesaret gelmek. Bizi vermə düşmana! Bir ruh gəldi Aslana. S.Vurğun. Ruh təzə-lənmək
şenlik düşmek, ürekler açılmaq. [çenlibelde] məclis quruldu, keflər duruldu, saqi dolandı, ruh təzələndi. "Koroğlu". Nazənin-nazənin edərsiz avaz; Ruhlar tazə-lənir, olur sərəfraz. M.P.Vaqif. Ruh ver-mək
ruhlandırmaq, ilhamlandırmaq, ilham vermek. [Güneş] sonra yavaş-yavaş qalxıb,
. ruh verən qızıl zərrələrini aləmə dağıdıb bütün yatmışları oyatdı. S.S.Axundov. Bö-yük Füzuliyə ruh verən ellər; Ozünü tarixə göstərən ellər; Hər zaman Cəfəri yetirəcək-dir! M.Müşfiq. Ruha yatan
xoşa gelen, üreye yatan, ruhu oxşayan. Ruhdan düşmək
bedbin olmaq, heyatdan küsmek, bedbin-leşmek. Kamal.. ruhdan düşməyib [Cavadı] başqa bir xəbərlə sevindirmək istədi. S.Ve-liyev. Ruhdan salmaq
hereket ve sözleri ile birini işden soyutmaq, hevesden salmaq, marağını öldürmek. Sığışdıra bilməyib; Paxıl arı bu dərdi; Dedi:
Gərək mən onu; Ruhdan salıb öldürəm. M.Dilbazi. Ruhu təzələn-mək
ruha gelmek, şenlenmek, canlanmaq, cana gelmek. [Qurban:] Bəh... bəh... Ruhum təzələndi, qəribə içkidir. Ə.Haqverdiyev. Ruhu uçmaq
son derece xoşlanmaq, üreyi açılmaq, ruhlanmaq, cuşa gelmek, son de-rece ferehlenmek. [Sara Periye:] Gedəkbağ-çaya, belə yaxşı havadır ki, insanın ruhu uçur. C.Cabbarlı. Ruhu(n) şad olsun!
vefat et-miş bir adamı anarken hörmet meqamında işlenen ifade. [Bextiyar] Dedi:
Mən o günü gördüm, Şəhriyar; Qabaqda işıq var, ruhun şad olsun. B.Vahabzade. Ruhunu dindir-mək
bax ruhunu oxşamaq. Urkək ba-xışlarınla ruhumu dindirəydin; Məni sevin-dirəydin. M.Müşfiq. Ruhunu oxumaq
üre-yinden keçeni bilmeye çalışmaq, qelbini oxu¬maq. Nadir bəy hər ikisilə [Seltenet ve qızı Humayla] əl-ələ verib görüşər və Humayın ruhunu oxumaq üçün gözlərinə diqqət edər. H.Cavid. Ruhunu oxşamaq
meftun et-mek, qelbine xoş gelmek, üreyine yatmaq, qelbini oxşamaq. [Xeyyam:] Yox, oxşayacaq ruhumu bir zərrə səadət; Izlər məni hər dürlü fəlakət. H.Cavid. [Sitare:] Ax, Gülzar, mə-həbbət
. hərdən ürəyimi parçalayır, hərdən ruhumu oxşayır. C.Cabbarlı. Ruhunu oynat-maq
heveslendirmek, fereh vermek, cuşa getirmek. Onun da ruhunu oynadır sənət; Qoynunda bəsləmiş onu təbiət. S.Vurğun. Ruhunu torpağa tapşırmaq (təslim etmək) tənt.
vefat etmek, ölmek. Ruhunun da xə-bəri olmamaq
qetiyyen xeberi olmamaq, bilmemek, elaqesi olmamaq. Heç ruhu da inciməmək
heç xeberi olmamaq, heç hiss etmemek, heç ağrı-eziyyet duymamaq; rahat, eziyyetsiz olmaq. Cəllad hazır olub dedi:
Şah sağ olsun, buyruq qibleyi-aləmindir! Kimi deyirsən, bu saat boynunu elə vurum ki, ruhu da inciməsin. (Nağıl). [Toğrul:] Ozüm ölüm, iynəni elə vuracağam ki, heç ruhun da inciməyəcək. C.Cabbarlı.

RUHANI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ər.]
is. Din xadimi. Əqdi-nikah mərasimi olduqca təntənəli keçdi, bü-tün Şuşa ruhanilərinə xələt verildi. çemen-zeminli.
sif. Din ile bağlı olan, dine aid olan; dini.
.Millətin ruhani ataları
mollalar millətin avamlıqda qalmaqlarından nəfbərdar olub, zahirdə dediklərinə batində əməl etmirlər-miş.. F.Köçerli. Atam ruhani idarəsindən çıx-mağa məcbur olmuşdu. A.Şaiq. // Din tedris edilen. Ruhani məktəb.
sif. Ruhla bağlı olan, ruha aid olan. Hə-yatın mənşəyinin ruhani başlanğıcla bağlılığı.
sif. Qeyri-cismani, qeyri-maddi; menevi, xeyali, mücerred. Həqiqət, axır vaxtadək Ba-hadırın Sonaya və Sonanın Bahadıra olan ruhani məhəbbətlərində şəkkyox idi. N.Ne-rimanov.
is. Sazda çalınan aşıq havalarından biri-nin adı.
0 Ruhani ata məc.
terbiyeçi, mürebbi, terbiye verib yetişdiren adam; ustad, yol gös-teren. Ruhani ataydı şagirdlərinə; Köksü dar gələrdi iftixarına; Ondakı məhəbbət, ondakı şəfqət; Sığmırdı insanlıq hüdudlarına. Şeh-riyar.

RUHANİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər.] klas. Letif, gözel men-zereli, ab-havası gözel; ruhu oxşayan. Ru-hani bir mənzərə.
Nə gözəl mənzəreyi-şəfqətza; Nə lətafətli, nə ruhani səfa. M.Hadi. Ən ruhani nəşələrdən qanadım; çıxdım, səni buludlarda aradım! Ə.Cavad.

RUHANİLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Ruhani1 (
ci menada)
olma, din xadimliyi, dini işlerle meşğul olma. Peyğəmbərlik tam ruhanilikdir, çünki insan-lıq dərəcəsində pəyğəmbərlikdən daha yüksək mövqe yoxdur. "Qabusname".

RUHANİYYƏ(T) : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ər.] klas. bax ruhani-
lik.

RUHƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf [ər.] Menen, menevi cehet-den, ruhca. Ruhən bağlı olmaq.
Ruhən do-ğulan parıltı, rövnəq; Zahirdə verir büruzə, mütləq. Şehriyar.

RUHİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər.]
İnsanın daxili alemile, meneviyyatı ile bağlı olan; menevi. Ruhi əzab. Ruhi vəziyyət.
Laçın heç vaxt bugecəki kimi ruhi iztirab keçirməmişdi. M.Hüseyn. [Beh-ram] da ixtiyarsız olaraq ani bir ruhi sıxıntı duydu. Ə.Veliyev.
◊ Ruhi xəstə
deli. Ruhi xəstəliklər
insanın psixi fealiyyetinin ve eseblerinin po-zulması ile bağlı olan xestelikler.

RUHİ-RƏVAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. ruh ve fars. revan] klas. Sevgili, istekli. Sən mənim cananım, ruhi-rəvanım; Ləbləri şirinim, qönçə dəha-nım. M.P.Vaqif. [Xanende:] Gəl sevgili ya-rım, gözəlim, qönçə dəhanım! Gəl, ruhi-rəvanım! H.Cavid.

RUHİYYAT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ər.] köhn. bax psixologiya. Buna nə ruhiyyat alimi olmaq, nə də filo-soflar içində görkəmli yer tutmaq kömək edə bilməzdi.. M.S.Ordubadi.