Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

SƏLİQƏ(Lİ)LİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Seliqeli olma, her şey-de seliqe, qayda gözleme; dürüstlük, deqiq-lik. Səliqəliliyə alışmaq.
[Ənterzade] nəinki səliqəlik məharətini, hətta başını da itirdi.
Mir Celal.

SƏLİQƏ-SAHMAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] bax səliqə.
Səliqə-sahman yaratmaq. Səliqə-sahmanı gözləmək. Səliqə-sahmanı pozmaq.
Səliqə-sahman yaxşı şeydir axı. Mir Celal. Aran yer-lərindən gəlmiş adamlar öz səliqə-sahmanı, geyim-kecimi ilə dərhal fərqlənirdilər. B.Bay-ramov.

SƏLİQƏ-SAHMANLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Son derece seli-qeli, diqqetli, nizamlı. Səliqə-sahmanlı qadın.

SƏLİQƏSİZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Seliqe olmayan, qaydasız, nizamsız, tertibsiz. Səliqəsiz yeməkxana. Sə-liqəsiz iş. // Seliqesi olmayan, seliqe bilme-yen. Səliqəsiz adam.

SƏLİQƏSİZLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Seliqe, nizam ve qay-danın olmadığı hal; nizamsızlıq, pozğunluq. Işdə səliqəsizlik. Evdə səliqəsizlik.
Müdirin otağındakı səliqəsizlik, narazı rəftar və da-nışığı işə can yandırmadığını göstərirdi. M.Ibrahimov.

SƏLİS : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər.] Revan, serbest, axıcı, her cehetden mükemmel. Səlis şeir. Səlis nitq. Səlis süjet.
Bir baxın, ana dilimizdəyazılan şeir nə qədər mövzun, nə qədər səlis, nə qə-dər də oynaq və bədiidir. M.S.Ordubadi. Bü-tün müdərrislərimiz ondakı səlis, axıcı natiq-liyə qibtə edirdilər. I.Əfendiyev.

SƏLİSLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Revanlıq, axıcılıq. Nitqin sə-lisliyi. Məqalə səlisliyi ilə fərqlənir. Yazıda ardıcıllığı, səlisliyi gözləmək.

SƏLSƏLƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Göyerçine benzer bö-yük quş.

SƏLT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. dan. Bütünlükle, başdan-ayağa, tamamile, lap. Xörək səlt yağdır. çörək səlt duzdur.

SƏLTƏNƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Padşahlıq, hökm-darlıq. Səltənətə keçmək. Səltənət əlindən çıx-maq. Səltənət sürmək.
.Ibrahim xan Qara-bağa qayıdanda qardaşı Mehralı bəylə ara-sında səltənət davası düşmüşdü. çemenze-minli. Həddindən artıq təkəbbürlü və lovğa olan şah səltənət adamlarının tələbinə görə özünü daha da təkəbbürlü və qaşqabaqlı gös-tərməyə çalışırdı. P.Makulu.
Dövlet, hökumet. [Müsyö Jordan:] Parij
dağılıb, Tülyeri yıxılıb, Fransanın səltənəti
pozulub, Kral avara düşüb. M.F.Axundzade.
Toğrulun təzədən səltənət başına gətirilməsi
üçün xəlifənin də razılığı alınmışdır. M.S.Or-
dubadi. // məc. Var, dövlet, yaxud en eziz, en
qiymetli şey, adam haqqında. [Araz:] Sağlam-
lıq və zəhmət ən böyük səltənətdir. A.Şaiq.
Gözümün qarası, ciyərimin parası, taxtım,
bəxtim, səltənətim, taci-sərim, qönçə gülüm,
bülbülüm Ruqiyyə idi, Ruqiyyə. A.Divanbey-
oğlu.
məc. Obrazlı teşbehlerde: bir şeyin ha-
kim, hökmran, çox bol olduğu yer haqqında.
Neft səltənəti. Işıq səltənəti.
Qarşımıza daha
böyük bir dağ çıxdı. Bu dağı da aşdıq; çiçək-
lər səltənəti deyilməyə layiq bir açıqlığa çıx-
dıq. A.Şaiq. Nə sonsuzdur bu yerlərdə səltə-
nəti qarın, buzun! R.Rza.

SƏMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Göy, asiman. Yaz mövsümü endikcə səmadan yerə axşam; Gün nuru verir dağlara min rəngi-dilaram. A.Sehhet. Bu gün heç bilmirəm, nə üçün, nədən; Səma da ma-vidir; Torpaq da mavi. N.Xezri. Gündoğan tərəf utancaq bir qız yanağı kimi qızarır,
.səma ağır-ağır dalğalanan bir sədəf gölü kimi hər an rəngdən-rəngə girirdi. M.Rza-quluzade.

SƏMAVİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər.]
Semaya, göye men-sub.
şair. Sema renginde, mavi. Allah, Allah! Nə qədər ülvi... O mavi gözlər. O səmavi göz-lər. H.Cavid. Səmavi tüllərdən əynində köy-nək; Füsunkar bir gəlin oturmuşdu tək.
M.Dilbazi.
məc. şair. Gözel, temiz, saf, valehedici, qeyri-adi. Səmavi alnının uc tellərində; Ulkər tək parlayıb axan, a gözlər! A.Şaiq. O səmavi pərinin; Qəlbi intizardadır. N.Refibeyli.

SƏMAYI-ŞƏMS : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] mus. Azerbaycan klassik muğamlarından birinin adı. Səmayi-şəms oxumaq.

SƏMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Ağıldan kem, ağlı çatmayan.

SƏMƏND : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Qızılı ile boz rengler ara-sında xüsusi bir rengde olan (at haqqında).

SƏMƏNDƏR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.]
İran esatirinde: odda yaşayan mövhumi bir heyvanın adı. Qaldım səməndərtək qəm dəryasında; Yandı balü-pərim nara dəyməmiş. Aşıq Əlesger. Od-alov quşudur səməndər quşu; O nə göy quşudur, nə də yer quşu. B.Vahabzade.
zool. Hem suda, hem de quruda yaşa-yan kertenkeleye oxşar heyvan.

SƏMƏNI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. etnoqr.
Novruz bayramında boşqablarda göyerdilen buğda. Süfrənin or-tasında ara-sıra boşqablarda yaşıl səməni qoyardılar. H.Sarabski. [Sultan ve Veli] bu bənövşə dəstələrini novruz-bayramı münasi-bətilə məcməyilərdə göyərdilmiş səmənilərin ortasına qoyacaqlar. Ə.Sadıq. □ Səməni qoymaq
xalq adetince Novruz bayramı münasibetile boşqablarda buğda göyertmek. Səməni də qoydu gəlin bayramqabağı; Pal-paltarı, qab-qacağı çəkdikcə suya. S.Vurğun. Günəş öpdü çəməni; Evdə qoyduq səməni.
M.Dilbazi.
Göyermiş buğda, şiresinden bişirilen bir növ halva. Bəzi yerlərdə insana bir xəta üz verəndə nəzir elərlər və haman xəta rədd olandan sonra səməni qonşulara paylarlar. "Mol. Nesr."

SƏMƏR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ər.] bax səmərə. De görüm, onların nədir səməri? Bəlkə də hər kəsə çatır zərəri! M.Ə.Sabir. Belə acı sözlər təzə qəze-tənin müştərilərini azaldıb və onu oxuyanları şövq və həvəsdən salmaqdan özgə bir səmər verməz. F.Köçerli.

SƏMƏRƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Fayda, menfeet, xe-yir. Əməyin səmərəsi.
[Odabaşı:] Neçə gün ciddi axtarış getdisə də, bir səmərə hasil ol-madı. Ə.Haqverdiyev. [Kerimxan Azadide] öz zəhmətinin səmərəsini görən bir yaradıcı sevinci vardı. M.İbrahimov.
Her hansı işden doğan yaxşı ve ya pis netice. [Qurbaneli:] İndi, budur, səmərəsini öz gözünüz ilə görürsünüz. H.Nezerli. Əgər indi toxumlar yer üzərində qalsa, onlar tu-luqlayıb donacaq, heç bir səmərəsi olmaya-caq və fayda verməyəcəkdi. S.Rehimov.

SƏMƏRƏLƏŞDIRICI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. İstehsalatı, isteh-
sal proseslerini semereleşdirmek işi ile meş-ğul olan adam. // Sif. menasında. Səmərələş-dirici fəhlə. Səmərələşdirici tokar. Səmərə-ləşdirici təklif.

SƏMƏRƏLƏŞDIRILMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Semereleşdiril-
mek"den f.is.

SƏMƏRƏLƏŞDIRILMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch. Semereli
hala salınmaq, daha meqsedeuyğun şekilde teşkil edilmek; tekmilleşdirilmek, yaxşılaş-dırılmaq.

SƏMƏRƏLƏŞDIRMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Semereleşdir-
mek"den f.is.
Bax səmərələşdirici. Səmərələşdirmə bürosu. Səmərələşdirmə tədbirləri.

SƏMƏRƏLƏŞDIRMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Semereleş-
dirme işleri aparmaq. Maşın detalları hazır-lamaq prosesini səmərələşdirmək. İstehsalatı səmərələşdirmək.

SƏMƏRƏLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Semere veren, yaxşı ne-tice veren, faydalı, xeyirli, meqsedeuyğun, elverişli. Səmərəli təklif. Səmərəli istirahət. Texnikadan səmərəli (z.) istifadə etmək.