Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

TUKURPƏRDƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

TUKURPƏRDICI sif Adamın tüklerini ürperden, çox ağır, sarsı-dıcı, dehşetli. Tükürpərdən (tükürpərdici) mənzərə.
Daşürəkli keşikçilər belə [xanın] tükürpərdən bir səslə: "Oğul... Buğac!.. " fər-yadını eşidəndə sarsılırdılar. M.Rzaquluzade.

TUL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fr. tulle] çox vaxt güllü naxışları olan yüngül, toraoxşar şeffaf parça. Pərdəlik tül. // Hemin parçadan tikilmiş. Tül kofta.
Açıq pəncərədən tül pərdə asılmışdı. İ.Hüseynov.

TULƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Tükünü, yununu tökmüş. Tülək tərlan.
[çopo:] Bir dəfə də tüləkşahinə rast gəldim, hasarın üstündə oturub dimdiyini daşa sürtürdü. çemenzeminli.

TULƏMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Tülemek"den f.is.

TULƏMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Müeyyen vaxtlarda köhne tükünü, yununu, qabığını tökmek, tezelemek (heyvanlar ve quşlar haqqında). [çopo:] Beş addım o yanda tükünü tüləmiş (f.sif.) qoca və çəlimsiz bir köpək yatmışdı. çemenze-minli. At gündən-günə tükünü tüləyir, kökəlir, sağrısı düzəlirdi. Ə.Veliyev.

TULKU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
zool. İtler ailesinden, uzun-sifet, uzuntüklü, quyruqlu yırtıcı memeli heyvan. Boz tülkü.
Tülkü gəzər ikən oldu bir qurda düçar. Q.Zakir. Elə bu anda yanım-dakı iri böyürtkən kolundan bir tülkü çıxa-raq düzlərə sarı götürüldü. İ.Əfendiyev.
məc. Hiyleger, bic, kelekbaz, yaltaq adam haqqında. Yaman tülküdür.
[Xart:] Bu baş vəzir cənabları qoca tülküdür. Ə.Memmed-xanlı. // məc. Qorxaq, ağciyer adam haqqında. Aslanam, deyiləm tülkü; Tanımaram qorxu, hürkü. "Koroğlu". [Ataş:] Qaçayla Ataş olan yerin həndəvərinə Kəngərli kimi tülkülər hər-lənə bilməz. Ə.Veliyev.

TULKUDURMAZDAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərfSeher tezden, alaqaranlıqdan, sübhçağı. Sabah tülküdur-mazdan Gülməmməd dağa yollandı. Ə.Veli-yev.

TULKUXASIYYƏT(LI) : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif Bic, hiyleger, kelekbaz, yaltaq.

TÜLKUQUYRUĞU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. bot. Süpürgevari çi-çek qrupu olan yem bitkisi
ot.

TULKULUK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Hiylegerlik, kelekbazlıq; hiyle, biclik. Bu Məhbub xanımda bir tülkü-lük var. "Koroğlu".
0 özünü tülkülüyə vurmaq (qoymaq)
biclik etmek, yaltaqlanmaq, hiylebazlıq etmek.

TÜLKÜSİFƏT(Lİ) : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Sifeti tülkü sifetine oxşayan, tülküsima adam haqqında.
.Başının ortası dazlaşmış, tülküsifət bir adamın nitqi Tahiri yaman qəzəbləndirdi. M.Hüseyn.

TÜLLAB : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. "telebe" söz. cemi]
köhn. Ruhani mektebinde oxuyan telebe-ler. Şeyx Əbu Səid gecələr əvvəli-təbdə tül-laba dərs verərdi. M.F.Axundzade. Məsələ məscid hücrələrində yaşayan tüllab arasında da atəşli münaqişə və mübahisəyə səbəb oldu. çemenzeminli.
məc. Yüngül, demdemeki, lotu-bambılı adam haqqında. Tüllabın biridir.

TÜLLABLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
köhn. Telebelik (dini mekteb telebeliyi).
məc. dan. Yüngüllük, ciddiyyetsizlik, leyaqetsizlik, vecsizlik, bambılılıq. Bəsdir tül-lablıq elədin.

TÜLU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Doğma, çıxma, zühur et-me (Güneş haqqında). □ Tülu etmək (eylə-mək)
doğmaq, çıxmaq, zühur etmek (Gü-neş). Gün tülu etdi üfüqdən, yerə taban gəli-ri. Heyran xanım. Gün tülu etdi, ucaldı fələkə; Ufacıq biz demə yatdıq bu gecə! Ə.Nezmi. // Dan yeri sökülen vaxt, sabah açılan vaxt, sübh işıqlanan vaxt. Sübhün tüluunda gecə-ləmiş çil xoruz oyanıb, uca və zil səslə ban-ladı. S.S.Axundov.
məc. Başlanğıc, ibtida, töreniş; çıxma, zahir olma. Günün ömrü öz vaxtında uzanır; Oz vaxtında gödəlir; Həyatın tüluu da; Bu qa-nuna düz gəlir. B.Vahabzade.

TÜMƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Iranda: 10 riala beraber pul vahidi. [Xortdan:] Rəştə teleqram çəkib, beş min tümən pul istədi. Ə.Haqverdiyev. [Set-tarxan:] Bəs bunun 210 tümənini kim verir?
M.S.Ordubadi.
qəd. On min.

TÜNBƏTÜN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fars.] Söyüş meqamında iş-lenen söz. [Hacı Qenber:] Tünbətünün qızı, sürün buradan! N.Vezirov. □ Tünbətün ol-sun (düşsün)
söyüş, qarğış, lenet meqa-mında işlenen ifade. [Izzet:] Atana lənət, Xudayar bəy! Anana lənət, Xudayar bəy! Də-dən tünbətün düşsün, Xudayar bəy! C.Mem-medquluzade. [Ocaqqulu:] Qatırı axsaq ola-nın atası tünbətün olsun! C.Cabbarlı.

TÜND : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif [fars.]
Rengi açıq olmayan, qaraya yaxın olan, tutqun. Tünd paltar. Tünd rəng. // Qeliz, kesif, terkibinde çoxlu miqdar-da hell olmuş maddeler olan. Tünd qəhvə. Tünd məhlul.
Qüdrət xörəyini həris bir işta-ha ilə cəld yeyib, üstündən də iki stəkan tünd çay içdi. M.Hüseyn. Yaqub
. dəmlənmiş tünd çayı ləzzətlə içməyə başladı. S.Veliyev.
Hiss orqanlarına berk tesir eden; keskin. Tünd tütün.
Yenə də üz-üzə deyə qalxaraq; İçirtdi dostları ona tünd araq. M.Rahim. Gə-mi sahibi bir yandan içdiyi bol müftə və tünd şərabın, bir yandan da on qat artıq aldığı pulun nəşəsi ilə sərməst idi. M.Rzaquluzade.
məc. Berk, iti, becid. Tünd at.
Məstan da özünə görə göyçəkdi, amma sağ topuğun-dan, tünd (z.) yeriyəndə bir balaca axsaqlığı vardı. (Nağıl).
məc. Hirsli, acıqlı, ağırxasiyyetli, tünd-mezac, ağır. Tünd adam.
[Əziz bey:] (Tünd halda) Səkinə xanım, axır mənim günümü bu yerə yetirdin! M.F.Axundzade. [Sultan:] Yol-daşlardan biri mənə dedi, eşitmişik, xasiy-yətin bir az tünddür, buna görə də raykoma müvəqqəti göndəririk. I.Hüseynov. □ Tünd olmaq
hirslenmek, qezeblenmek, acıqlan-maq, hiddetlenmek, qanı qaralmaq. Səni gör-cək özün soxar içəri; Tünd olub qapını bidə-maq çəkər. Q.Zakir.
məc. Berk, şiddetli, güclü, qatı.
.Cənab şəriətmədar küçə ilə gedərkən bir tünd yel əsdi. Axundun əmmaməsi düşdü yerə. "Mol. Nesr."
0 Tünd getmək məc.
ifrata varmaq, şi-şirtmek. Salman Şirzadı danışmağa qoymayıb dedi:
Yoldaş Şirzad çox tünd gedir, nöqsan-ları şişirdir! M.Ibrahimov.
tünd... [fars.] Mürekkeb reng adlarının, onların açıq olmadığını, qaraya yaxın olduğu-nu gösteren terkib hissesi; mes.: tünd-qara, tünd-sarı, tünd-yaşıl, tünd-qehveyi, tünd-göy ve s.

TÜNDXASİYYƏT(Lİ) : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif Tez hirslenen, tez özünden çıxan, tez coşan, tündmezac. [Sul-tan:]
.Mən rayona qayıdanda birinci işim bu oldu ki, ətrafıma özüm kimi tündxasiyyət adamları yığdım. I.Hüseynov. Əvvəllərdə də elə bir az tündxasiyyət olan Mahmud axır vaxtlar lap dəyişmişdi. Y.Əzimzade.

TÜNDXASİYYƏT(Lİ)LİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Tündmezac adamın xasiyyeti; tez özünden çıxma, coşma; tündmezaclıq.

TÜNDLƏŞMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Tündleşmek"den f.is.

TÜNDLƏŞMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Rengi tünd olmaq; tutqunlaşmaq, qelizleşmek. Abışın rəngi tünd-ləşdi. B.Bayramov.
Kesifleşmek, qelizleşmek, qatılaşmaq,
keskinleşmek, artmaq. Havada tündləşir barıt
qoxusu; Berlinin üstündə ölüm yuxusu. S.Vur-
ğun.
məc. Hirslenmek, qezeblenmek, acıq-lanmaq, qızmaq, qızışmaq. Yeri gələndə tünd-ləşən (f.sif.) qocanın xasiyyətinə Qəhrəman yaxşı bələd idi. S.Rehimov. İsi dayı Səməndə-rin tündləşdiyini görüb, araya sülh qoymağa çalışdı. B.Bayramov.
məc. Güclenmek, şiddetlenmek, gücü, şiddeti daha da artmaq. Elə bil hava istiləşib bürkü tündləşdikcə milçək artırdı. Ə.Əbülhe-sen.

TÜNDLÜK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Rengi tünd olan şeyin halı; tünd olma, tutqun olma, tutqunluq. Rəngin tündlüyü.
Kesiflik, qelizlik, qatılıq, keskinlik. Qoxunun tündlüyü.
Tünd olma derecesi; berklik, qelizlik. Şərabın tündlüyü. Tütünün tündlüyü.
məc. Xasiyyetce ağırlıq, tündmezaclıq; tez hirslenme, tez özünden çıxma xasiyyeti. İmanovun xasiyyətində nə isə bir tündlük vardı. M.Hüseyn.

TÜNDMƏZAC : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fars. tünd ve ər. mezac] bax tündxasiyyət(li). Məşədi Qulam ev da-xilində çox tündməzac idi. T.Ş.Simurq. çünki çərkəz həddindən artıq zarafatcıl, aşıq isə tündməzac idi. I.Əfendiyev.

TÜNDMƏZACLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax tündxasiyyət(li)-lik. [Kömekçi] Xoruzoğlunun tündməzaclı-ğından və adam döyməyindən bərk çəkinirdi. S.Rehimov.

TÜNDRƏNGLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax tünd
ci menada.