Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

SADƏQƏLBLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. bax sadədillik.

SADƏLƏŞDİRİLMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Sadeleşdirilmek"-
den f.is.

SADƏLƏŞDİRİLMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch. Sade hala sa-
lınmaq, daha sade edilmek, besitleşdirilmek, asanlaşdırılmaq.

SADƏLƏŞDİRMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Sadeleşdirmek"den f.is.

SADƏLƏŞDİRMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Sade şekle salmaq,
besitleşdirmek, asanlaşdırmaq. Sxemi sadə-ləşdirmək. Maşının konstruksiyasını sadələş-dirmək. Orfoqrafiyanı sadələşdirmək.
Mə-şədibəy izahını daha da sadələşdirdi. M.Hü-seyn. // məc. Besitleşdirmek, bayağılaşdır-maq, mezmunsuzlaşdırmaq, dayazlaşdırmaq, lorulaşdırmaq. Hadisələrin mənasını sadələş-
dirmək.
Tərlanov məsələni həddindən artıq sadələşdirir. H.Seyidbeyli.

SADƏLƏŞMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Sadeleşmek"den f.is. Hər
şey sadələşmədə, sən də sadələş; Bir insan kimi. M.Müşfiq.

SADƏLƏŞMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Daha sade (besit) olmaq,
besitleşmek; asanlaşmaq.

SADƏLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Sade şeyin halı, besitlik. Layihənin sadəliyi.
məc. Sadedillik, safüreklilik, düzürekli-lik, hiylebilmezlik, avamlıq derecesine ça-tan sadelövhlük. Sadəliyindən, avamlığından [Seriyye] hələ də başına gələn müsibəti tama-milə dərk edə bilmirdi. M.İbrahimov. Xasay öz sadəliyinə istehza ilə güldü. M.Hüseyn. // Hereketinde, davranışında adilik, tebiilik, sünilikden uzaqlıq; tevazökarlıq. Əvvəl gö-zəllərdə gərəkdir çağlıq; Ondan sonra ola sadəlik, ağlıq. M.P.Vaqif. Pudradan, boya-dan xoşlanmaz Xumar; Onun qəlbi qədər sa-dəliyi var. S.Vurğun. Gözlərində və sözlərində elə bir sadəlik və səmimilik vardı ki, bu, din-ləyənlərə də sirayət edirdi. M.Rzaquluzade.

SADƏLOVH : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fars. sade ve ər. lövh]
Bax sadədil. Məryəm on iki yaşında, qırmızı-yanaq, sadəlövh bir qız idi. çemenzeminli. Sadəlövh arvadlar Cavahirin cavabından xə-bərdar olandan sonra güman edirdilər ki, Cavahirin taqsırını bağışlayıb, onu tamamilə azad edəcəklər. T.Ş.Simurq.
sif. ve zərfAvamcasına, çox sade. Dos-tunun sualı Cəmilə çox sadəlövh göründü. M.Hüseyn.

SADƏLOVHANƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf köhn. Sadelövhce-
sine, avamcasına. Bir az sükutdan sonra Kər-bəlayı Məhəmməd sadəlövhanə bir maraq ilə başladı. çemenzeminli.

SADƏLÖVHCƏSİNƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf Sadelövh adam kimi; avamcasına, cahilcesine, sadedillikle. Lalə qonşusunun sadəlövhcəsinə dediyi bu sözləri bəyənmədi. M.Hüseyn. Onun etirafına belə sadəlövhcəsinə [Sultanın] inandığını gö-rən Qoşqar özünü gülməkdən saxlaya bilmədi. İ.Hüseynov.
SADƏLöVHLüKbax sadədillik.
.Hətta millətin dərisini soyan adamlar da millətpə-rəstlikdən dəm vurub, millət belə gəldi, millət belə getdi deyirlər. Bunların söylədiklərinə inanmaq
. sadəlövhlük deyilmi? F.Köçerli.
[Qedir] aldandığını, bu bağışlanmaz sadə-lövhlüyünü bir də xatırladı. Mir Celal. □ Sa-dəlövhlük etmək
üreyi temiz olduğuna göre her şeye inanmaq, yaxud avamcasına hereket etmek. Biz düşünürdük ki, yoldaşımız Haşım sadəlövhlük edərək, heç də inspekto-run bilməsi lazım olmayan sirrimizi açmışdır. T.Ş.Simurq. Ancaq onda, onunla heç bilmi-rəm niyə mən; Sadəlövhlük edərək; Yeyib-içdim sübhəcən. Z.Xelil.

SADƏURƏKLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. üreyi sade olan, her şeye, her kese tez inanan; sadelövh, sadedil.
.Müəllim on yaşında sadəürəkli və heç şey-dən xəbəri olmayan bir uşağın sözünə inan-mayaraq:
Səni qara basıb,
deyə cavab verdi. B.Talıblı.
.Dürdanəxanımxoştəbiətli, sadəürəkli, nazik, bir qədər mövhumatçı bir adamdı. Ə.Əbülhesen.

SADİQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər.] Sedaqeti olan, sedaqetli, vefalı. Xacə Mübarək vaqiən çox saf və sadiq adam idi. M.F.Axundzade.

SADİQANƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf [ər. sadiq ve fars.
..ane] Sedaqetle, ürekden, sedaqetli bir dost, yol-daş kimi. Rövşən olan etila sabahı; Payına yetər bu qəm, bu möhnət; Yad et məni, sadi-qanə yad et. A.Sehhet.

SADİQLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Sedaqetlilik, vefalılıq, seda-
qet, dostluqda sabitlik. Eşqdə sadiqlik izhar etdi dağın göstərib. Füzuli. [Ağa Beşir:] Ağa Cabbar, sən mən axmağa de ki, bu mərtəbədə saf və sadiqlik olarmı ki, elə hər zada inanır-san? M.F.Axundzade.

SADİR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ər.]: sadir olmaq
çıxmaq, baş vermek, zahir olmaq. [Ağa Hesen:] Xanım, nə taqsır məndən sadir olubdur ki, məni özün-dən uzaq edirsən? M.F.Axundzade. [Yaşlı kişi:] Məndən heç bir "günah" əmr sadir ol-mamışdır. S.Hüseyn.

SADİST : Azerbaijani Explanatory Dictionary

Sadizme tutulmuş adam. Bilir-sənmi, Fərman bəy müəllimləri atının quyru-ğuna bağlayıb sürütdürür. Onun vərdişi be-lədir... O, çoxdanın sadistidir. M.Hüseyn.

SADİZM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[XVIII esr fransız yazıçısı de Sad-ın adından]
öz ehtiraslarını temin et-mek üçün o biri şexse eziyyet vermek, onu incitmekden ibaret cinsi pozğunluq.
məc. Başqasına, ya başqalarma işgence, eziyyet vermekden, incitmekden, başqaları-nın ezab ve iztirabından hezz alma.

SAƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] bax saat. Iraq olsunyaman gözdən, nə xoş saətdir ol saət. Füzuli. Vaqif ilə döndü bir saətimiz; Nə səbrimiz qaldı, nə taqətimiz. M.P.Vaqif.

SAF : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər.]
Terkibi temiz olan, heç bir qatışığı olmayan, xalis qatışıqsız. Saf qızıl. Saf inci. Saf metal.
Ələsgərin ağlın aldın sərin-dən; Saf gövhərsən, sərraf seçib dərindən. Aşıq Əlesger. [Bextiyar:] Saf incidir hər bir sözü; Onu seçməz qoca gözü. A.Şaiq. Bizi yola saldı Bakıdan bahar; Ləpələr Xəzərdə saf gümüşdülər. N.Xezri.
Sağlam, zedesiz, salamat. Saf bədən. Saf ürək. Saf qan.
[Zakir:] Hüsnünə xiridar olandan bəri; Saf cana yetişib ziyan əlindən. Q.Zakir. [Oğlan]
.güləndə dodaqlarının ara-sından sədəf kimi saf dişləri ağarırdı. M.Rza-quluzade.
Temiz, aydın, parlaq, duru, şeffaf. Ay saf göydə öz gediş sürətini artırmış, ağ pambıq kimi seyrək buludlar onu gəlin aparan kimi əhatə etmişdilər. H.Nezerli. Duman tərk elə-yir dağlar qaşını; Göstərir saf sular Ayı, ul-duzu. N.Xezri.
məc. Temiz, düz, namuslu. Saf adam.
Xacə Mübarək vaqiən çox saf və sadiq adam idi. M.F.Axundzade. Qaratel Ikramın xətrini çox istəyir, onu öz atası Qafar kimi saf və tə-miz olduğuna şübhə eləmirdi. Ə.Əbülhesen. // məc. Lekesiz, semimi. Saf məhəbbət. Saf duyğu. Saf qəlb.
Təmiz qəlbimdəki saf niyyə-timi; Istəyirsən bir də yoxla, sevirəm. S.Rüs-tem. □ Saf eləmək
temizlemek, saflaş-dırmaq, qatışıqlardan temizlemek. Deyirlər şireyi-innab təndə qanı saf eylər; çox əm-dim ləli-yarı, görmədim, Seyyid, bir asarın. S.Ə.Şirvani. Ələsgər istər ki, bir bahar ola; Əridib gövhəri saf eyləmişəm. Aşıq Əlesger.
◊ özünü safa çıxar(t)maq
bax çıxar(t)-maq ("öz"de). Insafdan xaricdir ki, biz öz qüsurumuzu bilkülliyyə özgənin boynuna atıb, özümüzü safa çıxardaq. F.Köçerli.

SAF-ÇURUK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

saf-çürük eləmək
1) bir şeyin safını çürüyünden ayırmaq. Meyvəni saf-çürük eləmək; 2) məc. seçmek, ayırmaq, özlüyünde qiymetlendirmek, yaxşını pisden ayırmaq. Aşıq gözü sərraf olar, bircə dəfə baxmaqla adamları saf-çürük eləyər. "Kor-oğlu". [Qüdret:] Mən dinlədiyim adamların fikrini öz-özlüyümdə saf-çürük eləmişəm. M.Hüseyn.

SAFDİL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ər. safve fars. dil] bax saf-ürəkli. [Hesenqulu bey:]
.Indi mən onu de-mək istəyirəm ki, həmin o kənarda oturan Məşədi Ibad həmin o safdil adamların ən bö-yüyüdür. U.Hacıbeyov. Otağın rahat və uy-ğunluğundan, qulluqçunun safdil və gözəlli-yindən başqa, student üçün bir ayrı məsələ də var: bu da xanımın xoşsifətliyidir. çemen-zeminli. □ Safdildən
ürekden, temiz qelb-le, semimi olaraq, semimiyyetle.
.Otello dəxi ona aşiq olmağını bildirib, bir-birinə safdil-dən məhəbbət bağladılar. F.Köçerli.

SAFDİLLİLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax safürəklilik.

SAFQANLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Qanı saf, temiz; esil, cins. Safqanlı minik atları.

SAFQANLILIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Qanı temiz olma; esil-lik, cinslilik.