Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

SAFQƏLBLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax safürəkli. [Yaşlı kişi:]
Anamın mənimlə [Şirinnazın] arasında tərcü-manlıq etməsi safqəlbli bir kəndli qadın olan Şərəf xalaya xoş gəlmədi. S.Hüseyn.

SAFQƏLBLİLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax safürəklilik.

SAFLAMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Saflamaq"dan f.is.

SAFLAMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Terkibini qatışıqlardan te-mizlemek, safları çürüklerden ayırmaq, saf-çürük elemek.

SAFLAŞDIRICI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Saflaşdırma üçün olan,
temizleyici. Saflaşdırıcı maşın, qurğu.

SAFLAŞDIRMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Saflaşdırmaq"dan f.is.

SAFLAŞDIRMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Qatışıqlardan te-
mizleyib saf hala salmaq.
məc. Sağlamlaşdırmaq, gümrah etmek. [Piri baba:] Erkən durmaq yaxşı şeydir, bə-dəni saflaşdırır. S.S.Axundov.

SAFLAŞMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Saflaşmaq"dan f.is.

SAFLAŞMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Qatışıqlardan temizlen-mek, saf hala gelmek, temizlenmek. // Du-rulmaq, şeffaflaşmaq.

SAFLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Saf olma, temiz olma, qatı-şıqlardan temizlenmiş, saf şeyin halı. Metalın saflığı. Qızılın saflığı. Toxumun saflığı.
Va-qifəm, çox əla bir gövhər idim; Saflıqda po-lada bərabər idim. M.P.Vaqif.
məc. Temizlik, şeffaflıq, aydınlıq. Ox-qay!
.Havadakı saflığa bax bir; Könül təzə-lənir, can təzələnir. B.Vahabzade.
məc. Menevi temizlik, düzgünlük, doğ-ruluq, namusluluq. Ay yenə də gülümsədi... saçlarını dağıdaraq; Dedi, insan qəlbindəki sadəliyə, saflığa bax! S.Vurğun. Eldar hələ gözünün yaşı qurumamış, gülümsəyən bir körpə saflığı ilə, qəzəbli üzündə xəfif bir tə-bəssümlə mənə baxdı. M.Rzaquluzade.

SAFÜRƏKLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Ureyi saf, temiz olan; semimi, temizürekli, açıqürekli. Safürəkli adam.
[Qız:] Aydın çox mütaliə sevən, yol-daşlıqda möhkəm, safürəkli bir gəncdir. M.Hüseyn. Gülşənə elə gəlirdi ki, göy üzü bəzən ona görə ləkəsiz və şəffaf görünür ki, onun altında Qəhrəmanlar kəndində safürəkli, xoşdiləkli, həqiqi məhəbbətli gənclər yaşa-yırlar. Ə.Veliyev.

SAFÜRƏKLİLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Semimilik, üreyiaçıq-lıq, temizüreklilik.

SAG : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Diri, canlı, ölmemiş, salamat (ölü eksi). Atası hələ sağdır. Sağ qalsaq gö-rərik.
Bəy xanımın əlini alıb
. dedi:
Nə qədər mənim canım sağdı, sənə mən nökə-rəm, ay xanım! C.Memmedquluzade. [Sul-tan bey:] Ay... rəhmətlik Sona, sağ olaydı.. U.Hacıbeyov. Hər könüldən bir səs gəlir; Olməmişəm, sağam!
deyə. S.Vurğun.
Sağlam. Bu xəstələrin qanını dəyişdirib ondan maya qayırıb onu sağ adamın bədəninə çiçək döyən kimi döyüb onları bu xəstəlikdən mühafizə edirlər. H.Zerdabi. // Salamat, zedesiz. Nə birincin, əgər nə yağın var; Şükr qıl, sağ əlin, ayağın var. S.Ə.Şirvani. □ Sağ gün
xeste olmayan gün (daim xeste olan adam haqqında). Cahanın sağ günü yatacaq-da keçirdi. İ.Musabeyov. Sağ qalmaq
sala-mat qalmaq, ölmemek, ölümden qurtarmaq. Təpə uçdu, dağ qaldı; Maral qaçdı, sağ qaldı; Yar yada qismət oldu; Mənə ağlamaq qaldı. (Bayatı). Sağ-islahat (sağ yer) qoymamaq
tamam her yerini ezmek, zedelemek, şikest etmek. Hasan paşa yanındakı adamlarda sağ-islahat qoymadı. "Koroğlu". Sağ yer qalmamaq
salamat yeri qalmamaq, her yeri zedelenmek; berk şikest olmaq. Avariyaya düşüb, sağ yeri qalmayıb.
[Alını] o qədər döydülər ki, ağzının, burnunun qanı bir-birinə qarışdı, baş və gözündə sağ yer qalmadı. çemenzeminli.
məc. Saf, xalis, bütöv, düz. [Əllezoğlu:] Neçə ildə bizə bir sağ söz deyib şərt kəsmə-din ki,
.. mən də arxayın olam. İ Hüseynov.
0 (çox) sağ ol(un)!
1) teşekkür ifadesi; teşekkür edirem, çox razıyam, minnetdaram. [Şeyx Senan özdemire:] Sağ olun, əskik ol-mayın, oğlum! H.Cavid. [Camadarlar:] çox sağ ol, Məşədi! Allah bərəkət versin! U.Hacı-beyov; 2) vidalaşıb ayrılanda deyilir: salamat qal(ın). [Firidun:] Sağ ol, Gülnaz, gedirəm.
- Gülnazı qapıya qədər
. ötürdü. M.İbra-himov. Sağ olsun
bir kesin işinden, here-ketinden memnunluğu, buna göre de teşek-kürü, razılığı bildirir. Sağ olsunlar bizi qa-nan oxucularımız! Avama ümid yoxdur! C.Memmedquluzade. Bağça müdirəsi dil-ağız etdi:
Sağ olsun Şirzad yoldaş, gedib rayondan bu avadanlığı aldı, gətirdi. M.İbra-himov. (Ay) sağ olmuş
xitab, ya teşekkür kimi işlenen ifade. [Hacı Murad:] Ay sağ ol-muş, mənim ömrüm keçmişdir. S.S.Axundov. [Bayram kişi:] Eh, sağ olmuş, hökumət kim-dir, biz kimik? Hökumətin bir nümayəndəsi elə lap mən özüm. M.Rzaquluzade. Sağ ol-mamış
qarğış meqamında işlenen ifade.

SAG : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Bedenin sol terefinin eksi olan hissesinde yerleşen. Sağ ayaq. Sağ göz.
- Usta
. sağ əlini qaldırıb, bir az havada fırladı. çemenzeminli. [Qızın] sağ yanağın-dakı bir xal üzünə xüsusi bir gözəllik verirdi. Ə.Sadıq. // Sol qola müqabil olan qol terefde yerleşmiş. Alı kişi qabaqca sağ axurdakı ata yaxınlaşdı. "Koroğlu". Yanır sağdöşündə qı-zıl bir nişan. S.Vurğun. // Uzü cereyana teref durduqda hemin semte uyğun gelen. çayın sağ sahili. Arazın sağ kənarında.
Siyasi ve ictimai heyatda qabaqcıl cere-yanlara düşmen olan; mürtece, mühafizekar. // Her hansı burjua partiyası üzvlerinin, yaxud siyasi, felsefi cereyan nümayendelerinin esas kütlesine nisbeten daha mürtece, daha mü-hafizekar görüşleri müdafie eden. Sağ ley-boristlər. Sağ sosialistlər (bu mənaparlament salonunda mürtəce partiyaların üzvlərinin sədrdən sağ tərəfdə oturması ənənəsindən gəlmişdir). Sağ partiyalar. // İs. menasında
sağlar. Sağlara meyil edən qruplar.
Biz açarkən bizə düzgün yollar; Sürünür arxada sağlar, sollar. M.Müşfiq.
0 Sağ əl məc.
en yaxın adam, kömekçi sirdaş, sedaqetli dost, yoldaş. Molla Məmməd
. şeyxin sağ əlidir. E.Sultanov. [Nazlı:] Mus-tafa Fərhad qardaşın sağ əlidir. Ə.Memmed-xanlı. Sağ əli(n) başıma (başımıza, başımza, başına)
birine qismet olan, nesib olan yaxşı bir şeyi, xoşbextliyi özü ve başqaları üçün de arzu etmek menasında ifade. Sağ gözü kimi istəmək
çox istemek, heddinden artıq eziz-lemek. [
ci ecinne:] Sən qorxma, səni xanım sağ gözü kimi istəyəcək. Ə.Haqverdiyev. Sağına-soluna keçmək
1) b ax sağına-soluna göz gəzdirmək. Qara şal çuxalı əlin-dəki siyahıya baxıb məhbusların sağına-soluna keçdi. Mir Celal; 2) yaltaqlanmaq, ya-laqlıq elemek. Düşdü əyyar onun ayağına; Soluna keçdi, gah sağına. S.Ə.Şirvani. Sağına-soluna göz gəzdirmək
her terefi yoxlamaq, nezerden keçirmek. [Anam] sa-ğına-soluna göz gəzdirir, yerə baxır, zıqqıl-dayırdı. Mir Celal.

SAGALDICI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Sağaldan, şefa veren, şe-faverici. Sağaldıcı dərman. Sağaldıcı amillər.

SAGALMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Sağalmaq"dan f.is.

SAGALMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Xestelikden qurtarıb ayağa durmaq, yaxşılaşmaq, şefa tapmaq, sağlamlı-ğını qaytarmaq. O gündən ziyarət başlandı. Naxoş gəldi, sağaldı, getdi. çolaq gəldi, ayaq-lı getdi. Ə.Haqverdiyev. [Ana qızına:] Ağlama, gözünə qurban, nə var ki səndə, sağalacaqsan, ağlama, axı evdə qonağımız var. Ə.Memmed-xanlı. // Keçib-getmek, bitişmek, evvelki ha-lını almaq. çibanı sağalmaq. Yarası sağal-maq.
Cavadın yarası ağır olmadığından sürətlə sağalmağa başladı. Ə.Veliyev.

SAGALMAZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.sif. Heç zaman sağala bil-meyen, sağaldıla bilmeyen, elacı, dermanı olmayan. Dedi: anlatmışam mətləbi mərdə; Olunacaq çarə sağalmaz dərdə. H.K.Sanılı. Lakin son iki ildə [Gileygüzarov] sağalmaz bir xəstəliyə düçar olmuşdur. S.Rüstem. // Mec. menada. Nə batmısan qara sən; Kö-nülyara-yara sən; Nə tükənməz dərd oldun; Nə sağalmaz yara sən. (Bayatı).
0 Sağalmaz dərdə salmaq
çox ağır bir veziyyete salmaq, elacsız derde salmaq, son derece kederlendirmek, böyük derd vermek. [Kelenterli:] Əmirli yoldaş ikimizi də sağal-maz dərdə salıb, qardaş! İ.Hüseynov.

SAĞALTMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Sağaltmaq"dan f.is.

SAĞALTMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Müalice vasitesile sağ-lamlığını berpa etmek, ayağa qaldırmaq. Xəs-təni sağaltmaq.
Rüstəm kişini əvvəlcə so-yuqdəymədən müalicə edərək sağaltmışdılar. M.İbrahimov. // Mec. menada. Hər nə qədər fikrü-xəyal eylədim; Sağaltmadı heç bir çarə dərdimi. Q.Zakir [Nüşabe:] Qəlbimdə sızla-yan dərin yaranı; Sağaldar ancaq bu qatilin qanı! A.Şaiq. Yenə dəniz sahilinin gülərüzlü xoş səhəri; Loğman olub sağaldacaq dərman üçün gedənləri. S.Vurğun.

SAĞANAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Qaval, elek, xelbir ve bu kimi deyirmi şeylere keçirilen çenber; qas-naq. Dəf sağanağı. Xəlbir sağanağı. Təkər sağanağı.
[Vezir:] Qəflətən [xelbirin] sa-ğanağının bir tərəfini basdıqda, o biri tərəfi qalxıb dizimə elə toxunubdur ki, indi ağrıdan qıçımı qaldıra bilmirəm. M.F.Axundzade. [Mirze Cemil:] Zağarası getmiş papaq, sa-ğanağı cırılmış ələk mənə qalmayıb ki! Ə.Veliyev.
ümumiyyetle, çenber şeklinde olan her cür şey. Zülfüqar katibin yanından əl çək-mir, şüşəsiz sağanaqdan gözünü bərəldirdi. B.Bayramov.

SAĞDIRMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Sağdırmaq"dan f.is.

SAĞDIRMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

icb. Sağmağa mecbur et-mek, başqasına sağma işi gördürmek. Inəyi sağdırmaq. Keçini sağdırmaq.

SAĞDIŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Toy merasiminde: beyin (oğla-nın) ve ya gelinin sağ terefinde oturan, yaxud onları müşayiet eden şexs. Sonra sağdışlar [Şaqqulunu] aşağı endirib, saldılar gəlin ota-ğına.. çemenzeminli. [Beyin] yanına öz tay-tuşlarından iki nəfər rəhbər seçilir. Bunun biri "sağdış", o biri "soldış"dır. R.Əfendiyev. [Ana:] Qızım karet içində, üzündə duvaq, ya-nında sağdışı, soldışı otursun. A.Şaiq.

SAĞDIŞLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Sağdış vezifesi, sağdış işi. Toyda sağdışlıq etmək.