Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

SƏRKİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Tene, qaxınc, töhmet, mezem-met, danlaq. Ozüm də bilmirəm, nədir gü-nahım; Başıma yer-yerdən sərkilər yağır. S.Rüstem.
◊ (Başına) sərki vurmaq
etdiyi yaxşılığı üze vurmaq, tene etmek, başına vurmaq. [Gültekin:] Neçin siz həmişə mənim başıma sərki vurursunuz? C.Cabbarlı.

SƏRLÖVHƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars. ser ve ər. lövhe] Əserin ve ya qezetin başda yazılan qısa adı; meqalenin adı; başlıq. Birinci hissənin sər-lövhəsi. Məqalənin sərlövhəsi. Dastanın sər-lövhəsi.
Məktubun sərlövhəsi "Vətənimizin sədaqətli oğlu Nuriyev yoldaşa" deyə başla-yırdı. Ə.Veliyev. Görən nə düşündü, görən nə andı; Oxucum görüncə bu sərlövhəni. B.Vahabzade.

SƏRLÖVHƏLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Serlövhesi olan, ser-
lövhe qoyulmuş. Sərlövhəli məktub.
Bu şeir Lermontovun "Mələk" sərlövhəli mənzumə-sinə nəzirədir,
dedim. T.Ş.Simurq.

SƏRMAYƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] Bir şey üçün qoyu-lan ve ya lazım olan pul, maya; kapital. [Hacı Ferec:]
.Həmin o sərmayədir məni dəli-divanə eyləyən. N.Vezirov. [Yusifeli Mah-muda:] Mənə də bir sərmayə lazımdır ki, ba-şımı dolandırım. P.Makulu.

SƏRMAYƏÇİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. ve sif. Sermayesi olan, varlı, dövletli; kapitalist.

SƏRMAYƏÇİLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Sermaye sahibliyi;
varlılıq, dövletlilik. [Mahmud bey:] Hacı! Belə müsibətlərə bais sərmayə və sərmayə-çilikdir. N.Vezirov.

SƏRMAYƏDAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fars.] bax sərmayəçi.

SƏRMAYƏDARLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax sərmayəçilik.

SƏRMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Sermek"den f.is.

SƏRMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Bir şeyi qurumaq üçün ip ve s. üzerine salmaq. Xalçaları yuyub sərmək.
Qız anasının yuduğupaltarları sərmək üçün dam üstünə çıxmışdı. Ə.Memmedxanlı. // Qu-rutmaq üçün meyveni ve s.-ni bir şeyin üze-rine nazik qat şeklinde tökmek, yaymaq. Nanəni süfrə üstünə sərmək.
Qızılgülü də-rəsən; Yaylıq üstə sərəsən; Yerin mənə nişan ver;Atgöndərimgələsən. (Bayatı).
.Vəliqulu əynində cındır gödək arxalıq və başında köhnə bozpapaq kürəkləpeyin sərirdi. C.Memmed-quluzade.
Bükülmüş, lülelenmiş, qatlanmış bir şeyi açılmış hala getirmek. Mühəndis Haqverdi-zadə xəritəni götürüb bir də yerə sərdi və axtarıb burada olan Göy qayanı yoxladı. S.Rehimov. Müdir girdələnib bükülmüş qə-zeti şkafın üstündən götürüb stolun üstünə sərdi. M.İbrahimov.
Döşemek, salmaq. Palazı balkona sər-mək. Xalçanı evin yerinə sərmək.
Yere yıxmaq, vurub salmaq. Dünyaya səs saldı öz səsilə o; O sərdi torpağa qanlı düşməni. N.Xezri.
Bükmek, sarımaq. Bəyaz-bəyaz vərəq-lərə sərdik səni, ağ çiçək! N.Xezri.
◊ Yatağa (yerə) sərmək
xeste salmaq, yatağa düşmesine sebeb olmaq, yorğan-döşeye salmaq. Heç bir xəstəlik bu vaxta qə-dər [Arazı] yatağa sərməmişdi. A.Şaiq. Şirə-keşlikyazıq kişini cavan yaşında yerə sərmiş və üç balasını yetim qoymuşdu. Ə.Sadıq.

SƏRNİC : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] Misden, saxsıdan ve s.-den qayrılmış ağzıgen bir ve ya iki desteli qab. Sərnic dolu süd. Sərnici yağla doldur-maq.
Böyüklər mis güyüm, cürdək, vedrə, sərnic götürmüşdü. Ə.Veliyev. Xalisə arvad ağ mis sərnici dizləri arasında tutaraq inək sağır. İ.Əfendiyev.

SƏRNIŞIN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.]
köhn. Yuxarı baş-da eyleşen.
Müxtelif neqliyyat vasitelerinde here-ket eden insanlar. Getdikcə vaqonda sərni-şin çoxalırdı. S.Rehman. // [Behram] Reyhanı sərnişin qatarına əyləşdirdi, cibinə beş yüz manat da pul qoyub yola saldı. Mir Celal.

SƏRPAYI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] köhn. Böyük meclisi, toyu ve s.-ni idare eden adam; ayaqüstü. Məclisin sərpayısı.
Toy gecələrini idarə edənə sərpayı deyərdilər. H.Sarabski.

SƏRPAYILIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. köhn. Toyda, meclisde ve s.-de qonaqlara xidmet etme; ayaqüstü. Məclisdə sərpayılıq etmək.

SƏRPMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Bedende yumşaq toxuma-ların zedelenmesi; yıxılmaq, dartınmaq.

SƏRPUŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.]
köhn. Baş örtüyü, örtük. Gəncin sərpuşu niqab qarışıq [Bey-reyin] qoltuğunda qaldı. M.Rzaquluzade.
Soyumamaq üçün xörek çekilmiş qabın üstüne qoyulan kasayaoxşar mis qab; qalpaq. Plovun üstündə də bir mis sərpuş, yanında da bir boşqabın içində üstü qatıqlı dörd yarpaq dolması qoyulardı. H.Sarabski.

SƏRRAC : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Yeher ve sair qoşqu le-vazimatı qayırıb satan adam. [Bir kişi:] Yol-daşımın adı Məşədi Səttardır. Şuşada sərrac dükanı var. Ə.Haqverdiyev. Qafqaz şəhər-lərinin birində Usta Zeynal adlı bir sərrac öz arvadı Şərəfnisə iləyaşayırdı. S.S.Axundov. // Deriden müxtelif memulat hazırlayan usta.

SƏRRACLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Serrac işi, serrac peşesi, seneti. Usta Zeynal sərraclıq etməklə külfə-tini bir tövr dolandırırdı. S.S.Axundov. // De-riden müxtelif şeyler hazırlayan.

SƏRRAF : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Müeyyen faizle pul deyişmekle meşğul olan (adam).
.Kağızlannı yoxladığım zaman sərrafların yanında yüz min tümən əmanət pul qoyulduğunu gördüm. M.S.Ordubadi. [Settar] sonra baratı dəyiş-mək üçün yaxındakı sərraf dükanlarının bi-rinə tərəf getdi. P.Makulu.
məc. Tez başa düşen, tanıyan, bilen; arif. Adam sərrafı (adamtanıyan). Söz sərrafı (söz-ləri yaxşı bilib yerində işlətməyi bacaran adam).
El gözü sərrafdır. (Ata. sözü). Aşıq gözü sərraf olar, bircə dəfə baxmaqla adam-ları saf-çürük eləyər. "Koroğlu". Bu qoş-malar, Azərbaycan aşıq ədəbiyyatının klassiki sayılan Qurbani, Aşıq Abbas Tufarqanlı, Şəm-şirli Aşıq Hüseyn, Aşıq Ələsgər kimi söz sər-raflarının inciləri ilə yanaşı durur. M.İbra-himov.

SƏRRAFLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Serraf (
ci menada) işi, peşesi, seneti. [Hacı Recebeli:] Bu qəzvinli Şeydadır ki, gündüz sərraflıq elər, gecə əy-yarlıq. M.F.Axundzade.

SƏRRAST : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve zərf [fars.]
Duz, düz-gün, deqiq, hedefi düz vuran. Sərrast atıcı. Gülləni sərrast atmaq.
Düşmən dərhal bi-zim sərrast top atəşimizin altına düşdü. Ə.Əbülhesen. Belə müştərək ovun yaxşı cə-həti odur ki, bir neçə ovçudan hər halda biri sərrast atacaq.. M.Rzaquluzade.
məc. Düzgün, doğru, deqiq, selis, tutarlı. Gülşənin sözləri, sərrast danışığı Qorxmaz Ilyasovun çox xoşuna gəldi. Ə.Veliyev.

SƏRRASTCA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf Serrast, düz, birbaşa. [Əsger:] Hər halda bu top güllələrindən sər-rastca gedib zabit qazmasına da düşəni olub. Ə.Əbülhesen.

SƏRRASTLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Serrast şeyin halı.
Düzgünlük, mütenasiblik (bedende), tendürüstlük.
.Qızın sifətindəki mərdanə gö-zəllik, sərrastlığı,
.danışığındakı cazibə
. [Se-limin] gözündən qaçmamışdı. B.Bayramov.

SƏR-SAHMAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Seliqe, qayda, nizam. Ust-başını sər-sahmana salmaq. Otaqda sər-sahman yaratmaq.
Şəhərdə sakin olduqdan sonra Nurcahan xala evin sər-sahmanı ilə məşğul olardı. H.Sarabski.

SƏRSƏM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [fars.] Ağlını itirmiş, zehni qarışmış, fikri azmış. [Kabla Türbet:] Cənab həkim, mən bu dəli, sərsəm Heydərin atabir, anabir qardaşıyam. C.Memmedquluzade. Axırı Şaban sərsəm halətinə gəldi. Ə.Haq-verdiyev. □ Sərsəm eyləmək
deli elemek, ağlını elinden almaq. Abad qaşın xəyali ilə sərsəm eyləyib; Mehrab içində bir bax onun guftügusuna. S.Ə.Şirvani. Sərsəm olmaq
ağlını itirmek, deli olmaq, başı xarab olmaq, fikrini azdırmaq. [Göyçek:]
.Bəhanə gətirdi ki,
.sərsəm olmuşam. Ə.Əbülhesen.