Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

ŞƏXSSIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. qram. Mübtedası olmayan ve tesevvür olunmayan. Şəxssiz cümlə.

ŞƏKƏR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.]
Qend. Xalq batıbdır noğla, şəkərə, qəndə; Bizim evdə axta zoğal dayoxdur. M.P.Vaqif. // məc. Şirin, dadlı, lez-zetli şey menasında. Danışanda şəkər damar sözündən; Qaymaq dodaqları ballı sənəm, gəl! Xeste Qasım.
tib. Şeker xesteliyi, diabet. Şəkəri olan adam ciddi pəhriz gözləməlidir.
Eşitdim; top gurultusu eşidən kimi:
Şəkər! Gözlərimi həkimin gözündən çəkmədim. R.Rza.

ŞƏKƏRARMUDU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Sarı rengli, çox şirin armud növü.

ŞƏKƏRBAĞI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Tumana, şalvara ve s.-ye salınan uzun qaytan.

ŞƏKƏRBURA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. İçerisi şeker tozu ile qoz, fındıq ve ya badam lepesi qatışıq içle doldu-rulmuş, kenarları vintvari burulmuş ve üstü naxışlı şirniyyat növü. Bir sininin kənarında; Yaxılırdı iki-üç şam; Qarşımızda şəkərbura; Noğul-nabat, püstə-badam. M.Müşfiq. Ta-baq-tabaq paxlava, şəkərbura, nabat, qənd; Xonçaların bəzəyi bənd etmişdi məni, bənd.
X.Rza.

ŞƏKƏRÇÖRƏYI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Şeker, yağ, un ve s.-den bişirilen şirin qoğal növü. [Xonça]
ibarətdir yağlı şəkər bişmişlərdən
şəkər-buradan, şəkərçörəyindən, ovma fətirdən və s. həlviyyatdan. R.Əfendiyev. [Seriyye:] Stolun üzərinə ağ süfrə saldım. Şəkərçörəyi, konfet qoydum. İ.Əfendiyev.

ŞƏKƏRI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax şəkərarmudu.

ŞƏKƏRLƏMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Şekerlemek"den f.is.
Şeker şiresinde qaynadılıb xarlanmış meyve. Məhərrəm əmi çox oturmadı, şəkər-ləmə ilə bir fincan südlü qəhvə içdikdən sonra getdi. A.Şaiq.

ŞƏKƏRLƏMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Şeker sepmek, şeker qarışdırmaq, yaxud şeker şiresinde qaynat-maq. Meyvəni şəkərləmək.

ŞƏKƏRLƏNMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Şekerlenmek"den f.is.

ŞƏKƏRLƏNMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Şeker tebeqesi ile örtülmek, xarlanmaq.

ŞƏKƏRLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Şeker (qend) qatılmış, ter-kibinde şeker olan; şirin. Şəkərli qoğal.

ŞƏKIL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Bir şeyin, ya adamın xarici görünüşü; sifet, suret. Uşaq böyüdükcə şəklini dəyişirdi.
Vidadi xəstəni gəl indi tanı; hanı o sən görən şəklü nişanı. M.V.Vidadi.
□ Şəkli düşmək
hamar, parlaq seth üze-rinde sureti, eksi düşmek (görünmek). Suya ağacların şəkli düşmüşdür.
Bir şeyin ve ya şexsin el ve ya foto ile çekilmiş sureti; tablo, resm. Əsgər şəkli. Di-vardan böyük bir şəkil asılmışdı.
[Qulu:] Ozgələrin evinə gedirsən
bir küncdə divan, bir yanda stullar və stollar, divarlarda xalı-lar və şəkillər asılıb. N.Nerimanov. Novruzun qəzetdə çıxmış şəkli əldən-ələ dolaşır, onun adı dillərdə əzbər olurdu. S.Rehman. □ Şə-kil çəkmək
1) resm çekmek; 2) fotosure-tini çıxarmaq. Şəklini çəkdirmək
foto-qrafiya üsulu ile öz eksini çıxartdırmaq. // Suret, obraz, tesvir, benzer, timsal. Onun şəkli indi də gözümün qabağından getmir.
məc. öz xarici gözelliyi, bediiliyi ile adamı heyran eden şey haqqında. Insan deyil, bir şəkildir. □ Şəkil kimi
gözel, göyçek qeşeng (adam haqqında). [Gülgez:] Mənim oğlum Bakı kimi yerdə oxuyur. Şəkil kimi oğlandır. İ.Əfendiyev.
Dram eserlerinde ayrıca dekorasiya teleb eden perdenin bir hissesi. "Vaqif" pyesi 5 pərdə 11 şəkildir.
Kinostudiya bir şəklin ayrı-ayrı hissələrini çəkmək üçün ekspedisi-yaya hazırlaşırdı. İ.Əfendiyev.
məc. Menzere, tesevvür olunan şey. Gə-ləcək şəhərin şəklini göz qabağına gətirmək. Qürubun valehedici şəklinə tamaşa etmək.
Kinofilm. Dünən klubda maraqlı bir şə-kil göstərdilər.
Veziyyet, hal, forma, xarakter. Ilyasın söhbəti çox ciddi şəkil aldı. M.S.Ordubadi.
□ Şəklə düşmək (girmək)
bu ve ya başqa bir şekil almaq, dona girmek, şeklini deyiş-mek. Bu halda bir qoca ağsaqqal kişi əlində ağac və bir neçə jandarm daxil olurlar. Onlardan biri deyir: "Qanun hökmünə görə dustaq edərəm sizi". Laçın bəy, Cahangir bəy, Qulu bəy hərəsi bir şəklə düşür. N.Vezirov.

ŞƏKILCƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərfFormaca, forma cehetden. [Nizami Fexreddine:] Tovus quşunun tərbi-yəsi və onun vücudunun istiliyi ilə yumurta-dan çıxan qarğanın cücəsi şəkilcə qarğa olsa belə, ədəb və tərbiyə cəhətcə tovus quşunun yolunu təqib edər. M.S.Ordubadi.

ŞƏKILÇƏKƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

dan. bax fotoqraf.

ŞƏKILÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. qram. Sözün ayrılıqda işlen-meyen, müsteqil menaya malik olmayan ve söz köklerine bitişdikde onların ya şeklini, ya da şekli ile birlikde mezmununu deyişen qismi. Sözdüzəldici şəkilçi. Sözdəyişdirici şəkilçi.

ŞƏKILÇILƏŞMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Şekilçileşmek"denf.is.

ŞƏKILÇILƏŞMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. qram. Şekilçi şek-lini almaq, dönüb şekilçi olmaq.

ŞƏKILDƏN-ŞƏKLƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərfBir haldan (ve-
ziyyetden, formadan) başqa hala (veziyyete, formaya). Ağız-burnunu şəkildən-şəklə salır.

ŞƏKILDƏYIŞMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Bir şekilden başqa şekle düşme, zahiri görünüşünü deyişme.

ŞƏKILLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
İçinde şekiller olan; resmli. Şəkilli jurnal. Şəkilli məcmuə.
Qonça şəkilli kitabı istəyir, Aqil vermir, bacısına gözlərini ağardırdı. Ə.Veliyev.
məc. Gözel, göyçek, qeşeng, göze xoş-gelen, gözeşirin. Yaylığı kirli balam; Qəlbi fikirli balam; Cahıl-cuhul içində; Mənim şə-killi balam. (Bayatı). Biri sərtasər ağ, həm siyah telli; Biri buğdayıdır, alma şəkilli. M.P.Vaqif. [Necibe] alagöz, ağbəniz, qırmızı-yanaq, qara şəvəsaç, ucaboy, şəkilli
. ceyran kimi bir qızdır. Mir Celal.
Adeten reqemlerle
sehnede ve ya kinoda gösterilen eserin neçe şekilden iba-ret olduğunu bildirir. 10 şəkilli əsər.
Səməd Vurğun şerinin yüksək inkişaf nümunəsi, şüb-həsiz ki, şairin
ci ildəyazdığı on bir şə-killi "Vaqif&#
adlı dramatik poemasıdır. M.Arif.

ŞƏKILPƏRƏST : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər. şekil ve fars.
..perest] bax surətpərəst. [Qetibe:] [Kişi-ler] qadının qəlbi ilə yox, şəkli ilə maraq-lanırlar, ümumiyyətlə, onlar şəkilpərəstdir-lər. Gözəlliyi, hətta boyalı gözəlliyi sevirlər.
M.S.Ordubadi.

ŞƏKILSIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Şekli, resmleri olmayan; resmsiz. Şəkilsiz jurnal.
məc. Biçimsiz, görünüşsüz, görünüşce nezeri celb etmeyen.

ŞƏKIL-ŞƏMAYIL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax şir-şəkil. Münəv-vər xanımın şəkli-şəmayili Hacını lap əvvəl gündən cəlb eləmişdi. Mir Celal.

ŞƏKK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Bir şeyin gerçekliyine, doğruluğuna şübhe etme; şübhe, güman, zenn. Leyli dedi:
çün sənə şəkkim var; Məcnun isən, eylə halın izhar. Füzuli. Əziz balalar!.. Sizin bizdən xoşbəxt olmağınıza heç şəkk yoxdur. N.Nerimanov. [Hacı Osman:] Vəli kişinin qoçaq olmasına şəkkin yoxdur ki, Cavad bəy? N.Vezirov. □ Şəkdən çıxart-maq
mandırmaq, şübhe üçün arada yer qoy-mamaq, şekk-şübheden qurtarmaq, inandır-maq. [Seyid Əhmed Seyid Semede:] Andına inanıram. Amma gərək bir şeyə də and içib, məni dürüst şəkdən çıxarasan. Ə.Haqverdiyev. Şəkdən çıxmaq
bax şəkk-şübhədən çıxmaq. Şəkkə düşmək
özünde şübhe doğmaq, şübhe elemek, şübhe altına almaq. [Derviş] mənim şəkkə düşməmi anladı. A.Divanbeyoğlu. Mətbəxdəki arvadlar qara çadraya bürünmüş qadını gördükdə, şəkkə düşmüş və cürbəcür fikirlər irəli sürməyə başlamışdılar. T.Ş.Simurq. Şəkk eləmək (etmək)
bir işin doğruluğuna, heqiqiliyine, gerçekliyine inanmamaq, şübhe etmek. [Semed kişi:] Xeyr, xeyr, əstəğfürullah elə, Allahın hünərinə şəkk eləmə. T.Ş.Simurq. Bu elə hikmətli çarə idi ki, şəkk eləməyə heç kəsin cürəti çatmırdı. S.Rehman. Şəkk gə-tirmək
bax şəkkə düşmək. Sən mənim sözümə heç gətirmə şəkk; Bizim evlərdə də gəl görün tək-tək. M.P.Vaqif. [Qehreman:] Rəhmətliyin qızı, sən də şəkk gətirirsən? S.Rehimov.