Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani

DAZA : Az Turkish Farsi

= دازّا (dazza)
خاله، خواهر مادر. دازا اوشاغى (daza uşağı)
خاله زاده. دازّام اوْتو (dazzam otu)
نام گياهي شبيه كاسني. (← خان، خان اوْتو) دازّام گيندي (dazzam gindi)
بخية درشت، نوعي دوخت كه بخيه‌هاي آن فاصله‌دار باشد

DӘB : Az Turkish Farsi

: فعل امر از مصدر «دبمك» (پُر كردن، فشردن) (← تپ و دپ) دب-دَبه (dәb-dәbә)
دبدبه، طمطراق، شكوه و جلال. دب-دبه‌لي (dәb-dәbәli)
پر طمطراق، با شكوه و جلال. دبّه (dәbbә)
ظرفي كه آن را از روغن، آذوقه و امثال آن پر كنند، پوست دبّاغي شده. دبّه اوْلماق (dәbbә olmaq)
فشرده و تسمه‌اي شدن شكم

DӘBBӘ : Az Turkish Farsi

:
انكار، نكول در معامله، فسخ.
ادّعاي بي مورد.
تنبيه، كتك كاري. دبّه ائدمك (dәbbә edmәk)
فسخ و نكول كردن معامله، از وظيفه و تعهّد خود سر باز زدن

DӘBӘLӘMӘK : Az Turkish Farsi

: با دست پاچگي آمدن، ناگهان و بي خبر وارد شدن. (از كلمة «دبه» به معني دست و پا زدن كودك شيرخواره)

DӘCCAL : Az Turkish Farsi

: گويند نام شخص دروغگويي كه در آخرالزّمان پيش از حضرت مهدي (ع) ظهور مي‌كند

DӘCӘL : Az Turkish Farsi

دجّال، شخص فريبكار. (← دجّال)
حسادت و كينه

DӘDӘ : Az Turkish Farsi

:
پدر.
خواهر.
پدر بزرگ، جد، نيا. (از اسم صوت
ده ‌ده ‌ده ‌… به وجود آمده.) دده كئيي (dәdә keyi)
دده قايي، آنكه آبا و اجدادش از قبيلة قايي باشد، نام طايفه‌اي از ايلات قشقايي

DE : Az Turkish Farsi

: فعل امر از «دئمك» (گفتن، بيان كردن، اظهار كردن) دئمه‌لي (demәli)
گفتني، قابل گفتن. دئييش (deyiş)
قول، گفتار، سخن.
اصطلاح، تعبير. دئييشمه (deyişmә)
صحبت، مناظره و گفتگو.
مشاجرة لفظي، بحث و جدل. دئييلمك
گفته شدن، بيان شدن. دئييم (deyim)
سخن، گفتار، قول.
اصطلاح، تعبير

DEHӘ : Az Turkish Farsi

: از اصوات تعجّب

DEV : Az Turkish Farsi

: ديو، هيولا. (در مورد ريشة اين كلمه دو نظريه مطرح است
از مصدر «دئويرمك» (برگرداندن، وارونه و خم كردن ← ده‌و)
از مصدر «دؤيمك» به معني جنگيدن است و «دئو» يعني جنگجو و مبارز. اقوام مخالف تركان اين كلمه را با القاب زشت، هيولا و آدمخوار معرّفي كرده‌اند و اين كلمه با ديد منفي جا افتاده.) دئوه (devә)
شتر. (به خاطر خميدگيهاي بدن شتر) دئويرمك (devirmәk)
وارونه كردن، برگرداندن

DEYLAQ : Az Turkish Farsi

: كرّه شتر. (← داي، دايلاق)

DEYM : Az Turkish Farsi

: زمين ديم، زمين بدون آب. دئيمي (deymi)
زمين بي آب.
سخن نسنجيده، الكي، بدون بررسي و تحقيق

DEYN : Az Turkish Farsi

: (ع) دين، قرض، بدهي. دئين آتماق (deyn atmaq)
وصيّت كردن مبني بر اداي دين

DӘFӘ : Az Turkish Farsi

: (ع) دفعه، بار

DӘF : Az Turkish Farsi

(2)
نفوذ پنهاني، جاي مخفي. دف چيرَك (dәf çirәk) = دف چيره (dәf çirә)
حجاب، روبنده. دفَر (dәfәr)
كمين، دام.
محل تردد. دفر سالماق (dәfәr salmaq) = دف سالماق (dәf salmaq)
نفوذ كردن و راه يافتن به جايي يا چيزي. دفرلي (dәfәrli)
پر نفوذ، آنكه مهمان بتواند به خانه‌اش نفوذ كند، مهمان نواز، پر رفت و آمد. دفَك (dәfәk)
پارچة رنگارنگي كه براي فريب پرندگان بر دو چوب صليبي شكل بسته و دامي درست مي‌كنند؛ صيّاد در پشت آن كمين كرده، پرندگان را شكار مي‌كند

DӘF : Az Turkish Farsi

(1)
دف، از آلات موسيقي كه به شكل دايره است. (← ده‌و)

DӘG : Az Turkish Farsi

: فعل امر از مصدر «دگمك» (برخورد و تلاقي كردن، ارزش داشتن) دگَر (dәgәr)
ارزش، قيمت. دگرلي (dәgәrli)
با ارزش، ارزشمند. دگر وئرمك (dәgәr vermәk)
ارزش قائل شدن. دگزيرمك (dәgzirmәk)
مماس كردن، چيزي را بر چيزي ديگر نزديك كردن و تلاقي به وجود آوردن. دگَل (dәgәl)
دكل، وسيلة برخورد صدا، آنتن.
خبر چيني، خبر رساني. دگمك (dәgmәk)
به هم خوردن، اصابت كردن.
به هدف خوردن تير.
رنجيدن، دلخور شدن.
دست زدن، انگلك كردن.
ارزيدن، ارزش داشتن. دگَنْتي (dәgәnti)
ضربه.
نوعي بيماري كه بر اثر پرخوري ايجاد شود. دگه‌نه‌ك (dәgәnәk)
چماق، چوبدستي بزرگ براي ضربه زدن. دگْنه‌وي (dәgnәvi)
چپ چشم، احول. دگيش (dәgiş)
عوض كن، مبادله كن. دگـيشديرمك (dәgişdirmәk) = دگيشمك (dәgişmәk)
عوض كردن، مبادله كردن.
به هم زدن، اصطكاك ايجاد شدن.
تغيير دادن و متحوّل كردن. دگيشيك (dәgişik)
عوض شده، بدل شده. دگيشيكلي (dәgişikli)
عوضي، بدلي.
ناقص الخلقه. دگيشيلمك (dәgişlmәk)
عوض شدن، تغيير يافتن.
جا به جا شدن.
مبادله شدن، معاوضه شدن. دگينمك (dәginmәk)
به عيادت كسي رفتن، سر زدن.
برخورد كردن، تماس ايجاد شدن. دگينْمه (dәginmә)
عيادت، سر كشي

DӘGİL : Az Turkish Farsi

= دگيل دير (dәgil dir)
نيست، وجود ندارد. (از كلمة «دگ» در تركي قديم به معني نيست + «اوْل» = نيست شو.)

DӘGİRMAN : Az Turkish Farsi

: آسياب. ( ← ده‌ييرمان) دگيرمانچى (dәgirmançı)
آسيابان

DӘĞӘL : Az Turkish Farsi

:
گياهان و شاخه‌هاي خشك كه سيل با خود آورده و در جايي انبوه شده باشد.
مزاحم، محرّك و آنچه جلو پا قرار گيرد، سنگلاخ. (از مصدر «دگمگ» (بر خورد كردن) است.) دغلله‌مك (dәğәllәmәk)
تحريك كردن

DӘĞӘZ : Az Turkish Farsi

: شكاف كوچك، ترك، درز. (در اصل «دگـَز» از مصدر «دگمك» (ضربه خوردن) و به معني ضربه خورده و ترك برداشته. ← دگ) دغز گـؤتورمك (dәğәz götürmәk) = دغز يئمك (dәğәz yemәk)
ترك برداشتن، شكافته شدن

DӘHӘ : Az Turkish Farsi

: خار پرچم گياه، قسمت زيرين پرچم گندم

DӘH : Az Turkish Farsi

: (ف) ده، عدد 10 دَه تير (dәh tir)
نوعي تفنگ شبيه برنو كه گنجايش 10 فشنگ در خزينه دارد. دهباشى (dәh başı)
سر پرست 10 نفر، از مقامات نظامي در گذشته.
از نامهاي پسران. دَه مَرد (dәh mәrd) = ده مرده (dәh mәrdә)
آنكه به اندازة ده مرد مي‌تواند كار كند، نمد مال.
آنكه موهاي سرش خيلي كوتاه باشد. ده يَك (dәh yәk)
يك دهم از هر چيز؛ در گذشته رسمي بوده كه اجرت سالانة هر چوپان به اندازة يك دهم گوسفندان يا برّه‌ها مي‌شده است؛ به اين عمل «ده يك» مي‌گفتند

DӘHGİRİ : Az Turkish Farsi

: نوعي از انواع پارچه

DӘHLE DAN : Az Turkish Farsi

: محرّف «دخلِ دام»، آنچه از دام به دست آيد، لبنيّات