Multilingual Turkish Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary
MÜALİCƏSİZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Müalice olunmayan.
Müalicəsiz xəstə.
Müalicesi olmayan, çaresi, elacı, der-manı olmayan. Müalicəsiz xəstəlik.

MÜAMİLƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
köhn. Reftar, mü-nasibet, davranış. [Molla Gülendam] qon-şuların müamiləsindən
. məlumat istərdi. çemenzeminli. Xədicənin mənə qarşı
. bu müamiləsindən mütəəssir olmaya bilməzdim. S.Hüseyn. □ Müamilə etmək
reftar etmek, yola getmek, bu ve ya başqa cür elaqe, mü-nasibet göstermek. Əsgər Züleyxanı əsla döy-məzdi, söyməzdi, amma elə müamilə edərdi ki, bu, döyməkdən də, söyməkdən də betər idi.
C.Cabbarlı.
Alış-veriş, ticaret, alver. Banki-şahi bu
müamilədən heç bir yaxşı şey qazana bilməz.
P.Makulu.
İstifade ve ya borc olaraq verilen pul
müqabilinde alınan faiz; selem. Müamilə ilə
pul götürmək.
[Meşedi İbad:] [Daşdemir
bey] mənə iki min manat pul verəcəkdir və
səkkiz yüz otuz altı manat on dörd şahı müa-
miləsi edir. U.Hacıbeyov. [Cavad:] Sən bəy-
lərdən yüz manat müamilə alırsan, mənim də
səndə otuz manatım qalıb. Ə.Haqverdiyev.

MÜAMİLƏÇİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Faizle pul borc veren adam; selemçi.

MÜAMİLƏÇİLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Faizle pul borcverme
işi; selemçilik. Vəli malik olduğu sərvəti yal-nız parçaçılıqdan deyil, müamiləçilikdən və oğurluq mal alış-verişindən qazanmışdı. çemenzeminli. [Şofer:] Keçmişdə alverlə, müamiləçiliklə, ev kirayə verməklə
. müftə pul qazanan hacılar, kərbəlayılar çox idi. M.Rzaquluzade.

MÜARİZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve is. [ər.] köhn. Əks olan, zidd olan, müxalif olan, qarşı olan. [Mehri-ban] bir çox fikirlərinə müariz idi. S.Hüseyn. Qüdrət qəsdən müarizinin dililə, rəsmi bir ahənglə danışırdı. M.Hüseyn.

MÜASİR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər.]
Başqası ve ya baş-qaları ile bir esrde, bir zamanda, bir dövrde yaşamış olan ve ya yaşayan; hemesr. Həsən bəy Zərdabi Mirzə Fətəli Axundzadənin müa-siri idi. // İs. menasında adeten cem şek-linde: müasirlərimiz
bizimle bir esrde, bir dövrde, bir vaxtda yaşayanlar.
İndiki esrde, hazırkı dövrde olan. Müa-sir elm. Müasir ədəbi dil. Müasir dünyamı-zın problemləri. // öz dövrüne uyğun olan, öz zamanının, esrinin teleblerine cavab veren. Müasir texnika. Müasir nəqliyyat vasitələri.

MÜASİRLƏŞDİRİLMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Müasirleşdiril-
mek"den f.is.

MÜASİRLƏŞDİRİLMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch. Müasir
şekle salınmaq, müasir dövrün teleblerine uyğunlaşdırılmaq. // Tekmilleşdirilmek.

MÜASİRLƏŞDİRMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Müasirleşdirmek"-
den f.is.
MüASİRLƏŞDİRMƏKf. Müasir şekle sal-maq, esrin, dövrün teleblerine uyğunlaşdır-maq. Geyimini müasirləşdirmək. // Tekmil-leşdirmek (en yeni avadanlıqla, texniki va-sitelerle, maşınlarla).

MÜASİRLƏŞMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Müasirleşmek"den f.is.

MÜASİRLƏŞMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Müasir hala, şekle
düşmek; esrin, dövrün, zamanın teleblerine, zövqüne uyğun olaraq deyişmek.

MÜASİRLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Müasir olma; dövrün, za-manın teleblerine uyğunluq. Vahabzadənin başqa kamil cəhətlərindən biri də odur ki, şair öz əsərlərində tarixi müasirlik qədərya-şada bilir. ç.Aytmatov.

MÜAŞİQƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Bir-birine aşiq olma, sevişme, bir-birine eşq elan etme, eşqbazlıq.
.Güldanda məşhur xəlifə Harunərrəşidin, qadını Zübeydə xatun ilə olan müaşiqəsindən çox nəfis bir mənzərə var idi. M.S.Ordubadi.

MÜAVİN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Reisi, rehberi ve b.-nı işde, vezifede evez eden şexsin resmi adı. Direktorun müavini. Komandir müavini.
[Mercanov:] Sona bizim zavodun müdir müavinidir. H.Nezerli. [Qarakişi Hümmete:] Sənə yüz dəfə dedim, o Daşdəmiri müavin qoyma. Sözümə baxmadın. B.Bayramov.

MÜAVİNƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Kömek, yardım.
[Cahan:] Onların köməyilə, hökumətin müa-vinətilə, budur, kəndə təmiz şirin su gətirmi-şik. Ə.Haqverdiyev. □ Müavinət etmək
kömek etmek, yardım göstermek. Mən də indi sənin kimi məzlumlara əlimdən gələn qədər müavinət edirəm. C.Cabbarlı.

MÜAVİNLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Müavin vezifesi. Müa-vinlik etmək. Müavinlikdən çıxmaq.

MÜAYİNƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Herterefli yoxlama, nezerden keçirme, baxma. □ Müayinə et-mək (eləmək)
herterefli yoxlamaq, nezer-den keçirmek, müayineden keçirmek, ora-burasına baxmaq. [Polis:] Rüstəm bəy, Mirzə Məhəmməd Əli və Səməd Vahidin mənzilini axtaraq, kitablarını müayinə edək. C.Mem-medquluzade. Suflyor lampanın neftini müa-yinə eləyir. S.Rehman. Müayinədən keçir-mək
bax müayinə etmək (eləmək). Bə-zən də [Kamil] maşınını saxlayıb müayinə-dən keçirərdi. S.Veliyev.
tib. Qulaq asmaqla, diqqetle gözden ke-çirmekle bedeni herterefli yoxlama, tedqiq etme. Həkim müayinəni qurtarıb o biri otağa keçdi. Mir Celal. Müayinə başlanır; Qızışır həkimlərin; Məşvərəti, söhbəti. B.Vahabzade. □ Müayinə olunmaq
hekim terefinden herterefli yoxlanılmaq, nezerden keçirilmek. Həmin binalarda yaşayanlar ayda bir dəfə müayinə olunmağa məcburdular. çemen-zeminli.

MÜBADİLƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Bir şey verib eve-zinde başqa bir şey alma; deyişme. □ Mü-badilə etmək
bir şey verib, evezinde başqa (adeten eyni deyerde) bir şey almaq; bir şeyi başqa bir şeye deyişmek.
iqt. Əmteelerin, cemiyyetin istehsal et-diyi deyerlerin bölüşdürülmesi forması kimi hereket prosesi.
0 Maddələr mübadiləsi
bax maddə

MÜBAH : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər.] köhn.
Dine göre ne halal, ne de haram sayılan, edilmesi ve ya edilmemesi könüllü, ixtiyari olan. çün gözün sərməstü ləlindir şərab; Mey mübah oldu və sufilik həram. Nesimi. Məni qazi sənə nikah eləsin; Bu həram əmri ol mübah eləsin. S.Ə.Şirvani. [Hacı:] Bütün müstəbid molla-lar məşrutəçilərin qanlarını mübah, mallarını halal yazıblar. P.Makulu.
Bol, bereketli, bolluq. Dağlar çəkər ah sənsiz; Il olmaz mübah sənsiz; Gecələr ilə dönüb; Açılmır sabah sənsiz. (Bayatı). [Molla Qurban:] Inşallah, yağış da yağacaq, il də mübah gələcək, camaat! Ə.Veliyev.

MÜBAHİSƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Bir işi, meseleni ve s. müzakire etdikde öz fikrini qoruyan, sübut etmeye çalışanlar arasında başlanan behs, deyişme. Mübahisəyə başlamaq. Elmi müba-hisə.
Iki qardaş arasındakı mübahisə get-dikcə qızışıb axırda bir dava şəklini aldı. A.Şaiq. Uzun mübahisədən sonra Şahmar bir tikə çörək kəsib
. dirriyə enmişdi. B.Bay¬ramov. □ Mübahisə açmaq
1) bir iş, me-
sele, söz üste deyişmeye başlamaq, behse girişmek. [Qetibe:] O zaman mən sizinlə bu barədə geniş mübahisə açmaq istəmədim. M.S.Ordubadi; 2) elmi, yaxud başqa bir me-seleni öyrenmek üçün müzakire etmek. [Əsger:] Oxuduqlarınızı da yoldaşlara başa salasınız, mübahisə açasınız. M.S.Ordubadi. Mübahisə düşmək
bir şey, mesele ve ya iş haqqında müxtelif reyde olanlar arasında sözleşmek, behs başlamaq. Onların düşdü çün mübahisəsi; Ki, nədəndir zəmanə hadi-səsi! S.Ə.Şirvani. Uzun mübahisə və deyişmə düşdü. Mir Celal. Mübahisə etmək (elə-mək)
bir şeyi, meseleni sübut etmeye çalı-şaraq etiraz etmek, behs etmek, höcetleşmek, deyişmek, söze gelmek. Bir nəfər.. bir hampa kəndli ilə mübahisə eləyirdi. Ə.Haqverdiyev. Mübahisəyə girişmək
bax mübahisə aç-maq. [Nesir] hələ bəzi vaxt öz fikrinin üstündə duraraq böyük qardaşı ilə mübahisəyə də gi-rişirdi. S.Hüseyn.

MÜBAHİSƏÇİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Mübahise eden, müba-hise etmeyi seven adam. O, çox mübahisə-çidir.

MÜBAHİSƏLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Mübahise doğuran,
mübahiseye sebeb olan. Mübahisəli məsələ. Mübahisəli iş.
Mollanəsrəddinçilərlə füyu-zatçılar arasında ilk nəzərə çarpan müba-hisəli məsələlərdən biri dil məsələsi idi. M.İbrahimov.

MÜBAHİSƏSİZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Heç bir mübahise do-
ğurmayan, mübahise olmayan. Mübahisəsiz iş. Mübahisəsiz məsələ. // Zerf menasında. Müzakirə mübahisəsiz keçdi.

MÜBALİĞƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Bir şeyi heddin-den artıq şişirtme, böyütme, artırma. [Zeynal] deyirdi ki, "mənim aylıq mədaxilim beş yüz manatdır". Bu sözlər, mübaliğə də olsa, hə-qiqətə yaxındı. S.Hüseyn. Mübaliğə başqa, yalan başqadır. Qantemir. Demək, Qara-xanın sözündə heç də mübaliğə yoxmuş. İ.Hüseynov. □ Mübaliğə etmək
şişirtmek, artırmaq, böyütmek (sözü, işi ve s.-ni). Şüb-həsiz, Kəyan mübaliğə edirdi. O, Qulam qə-dər qorxmurdu. Ə.Əbülhesen.
ədəb. Tesvir edilen hadisenin, şeyin, ve-ziyyetin tesirini artırmaq üçün onları qesden şişirtmekden ibaret edebi üsul.
0 Mübaliğə olmasın...
"heqiqeten bele-dir", "düzü budur", "heqiqi sözümdür" ve s. menalarda işledilen ifade.

MÜBALİGƏÇİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Mübaliğe ile danışan, mübaliğe ile danışmağı seven adam. [Mem-medcefer] bir qədər danışığında mübaliğəçi idi, vəssalam. Qantemir.