Multilingual Turkish Dictionary

Azerbaijani

Azerbaijani
BAĞ : Az Turkish Farsi

(bağ)
فرياد. (← باق2) باغْر (bağr) = باغير (bağır)
سينه، جگر، قسمتهاي داخلي بدن. (به اعتبار اينكه صداي فرياد از درون بر مي‌خيزد.) باغری قَره (bağrı qәrә)
باقرقره، خروس كولي، نام پرنده‌اي كه سينه‌اش سياه رنگ و طوقي شكل است. باغری يانماق (bağrı yanmaq)
دل سوختن، ناراحت شدن. باغيرتلاق (bağırtlaq) = باغيتلاق (bağıtlaq)
حنجره، حلق. باغيرتماق (bağırtmaq)
فرياد كسي را بلند كردن، به نعره و فرياد در آوردن. باغير قان اوْلماق (bağır qan olmaq)
جگر خون شدن، بسيار ناراحت شدن. باغير قره (bağır qәrә)
باقرقره، خروس كولي. باغيرماق (bağırmaq)
فرياد كردن، صدا كردن. (← بانگ، بانگيرماق) باغيريشماق (bağırışmaq)
به صورت دسته جمعي فرياد كشيدن و گريه و زاري كردن

BAĞÇA SӘRA : Az Turkish Farsi

: نام نوعي تفنگ قديمي. (← بوْغ، بوْغچا سارايي)

BAĞIR : Az Turkish Farsi

: تلفّظ تركي «باقر» عربي كه به معني شكافنده و از اسامي مردان است. باغير كيخالى (bağır kixali)
باقر كيخايي، نام طايفه‌اي از ايل دره‌شوري

BAĞIŞ : Az Turkish Farsi

: هديه، صدقه و انعام به بيچارگان. (← باخ، باخيش) باغيشلاماق (bağışlamaq)
بخشيدن، عفو كردن.
هديه كردن، پيشكش كردن. باغيشلانماق (bağışlanmaq)
بخشوده شدن، مورد عفو قرار گرفتن.
هديه شدن، تقديم شدن. باغيشلايان (bağışlayan)
بخشنده، عفو كننده.
بخشنده، كريم، هديه دهنده

BAH : Az Turkish Farsi

:
به! به به! چه خوب! چه زيبا!
از علائم تعجّب. (← باخ.) باها (baha)
بها، ارزش، قيمت.
كالاي گران، گران قيمت، سنگين بها. باهار (bahar)
بهار، فصل گل و زيباييها. باهارا (bahara)
بهاره، متعلّق به بهار، بزغاله يا برّه‌اي كه در فصل بهار به دنيا آمده باشد. باهارلى (baharlı)
بهارلو، نام طايفه‌اي از ايل خمسة فارس. باهاسيز (bahasız)
بي ارزش، كم ارزش، كم بها. باهاوشماق (bahalaşmaq) = باهالانماق (bahalanmaq)
پر بها شدن، گران تر شدن. باهالى (bahalı)
بها دار، با ارزش، پر قيمت. باه-باه (bah-bah)
به به! چه خوب! چه زيبا! باه-باه گولو (bah-bah gülü)
زيبا ترين و بهترين گُل كه بسيار خوشبو و معطّر باشد. بو ايْنگار باه باه گولو دير، ال ده‌يمه‌لي ده‌ييل. (اين شبيه گُلِ باه باه است؛ نمي توان دستش زد.)

BAHANA : Az Turkish Farsi

(ف) بهانه، ايراد، دست آويز، عذر

BAK : Az Turkish Farsi

:
باك، ترس، واهمه، پروا.
ناراحتي، فكر و اندوه. باك ائدمز (bak edmәz)
اشكالي ندارد

BAL : Az Turkish Farsi

(3)
كنار، لبه، كناره، نزديك، حاشيه. بالتا (balta)
تبر. (لبه تيز) بالچاق (balçaq)
دسته، قبضه. بالديز (baldız) = بالّيز (ballız)
خواهر زن. (به اعتبار قوم و خويش نزديك بودن.)
خواهر شوهر. (قره قانلي) (در تركي آذربايجان هم هر دو معني كاربرد دارد.)

BAL : Az Turkish Farsi

(1)
عسل.
مجازاً هرچيز شيرين و دوست داشتني. بال آرّيسى (bal arrısı)
زنبور عسل. بالاخان (balaxan)
(بال + آخان)
شيرين، آنچه عسل ترشّح كند.
از نامهاي پسران. بال پخشه‌سي (bal pәxşәsi)
زنبور عسل. بال سَقَّلي (bal sәqqәli)
شمع عسل، حجره‌هايي كه زنبور عسل براي نگهداري عسل يا تخم گذاري مي‌سازد. بال كه‌وه‌ني (bal kәvәni) = بال گه‌وه‌ني (bal gәvәni)
گز انگبين، گَوَن انگبين. بال ميچگي (bal miçәgi) = بال ميچه‌يي (bal miçәyi) = بال ميلچَگي (bal milçәyi)
زنبور عسل

BAL : Az Turkish Farsi

(2)
بال پرنده، پر پرنده.
مجازاً هر چيزي كه شكل آن مانند بال يا پر پرنده باشد و يا مثل پرنده بالا رود و سريع السّير باشد.
پهن و گسترده.
بزرگ و بالا. (← پال، پل و بل) بال آتماق (bal atmaq)
گسترده و پهن شدن.
از خوشحالي بال و پر در آوردن، به ترنّم در آمدن. بال آچماق (bal açmaq)
بال و پر گستردن و پرواز كردن.
گسترده و پهن شدن. بالا (bala)
طرف بالا، بلندي.
قيمت بالا.
فرزند دلبند. (كودك در حال رشد)
براي، به جهت، به خاطر. اوْنونگ باوسينا (به خاطر او) بالابان (balaban)
از انواع بازهاي شكاري.
از انواع ني كه در قديم از استخوانِ بالِ بازِ شكاري درست مي‌شد و در ايلات قشقايي به آن «دال دودوگو» مي‌گفتند ولي در آذربايجان بالابان گفته مي‌شود. بالا بند (bala bәnd)
طرف بالا، طرف شمال. بالا بود (bala bud)
اضافي، فوق العاده، مازاد. بالاجا (balaca)
فرزند دلبند، آنكه در حال رشد باشد، بچة كوچولو. (گروهي اين كلمه را از مصدر «بالماق» (در تركي قديم به معني شكافتن) مي‌دانند؛ به اعتبار اين كه گويي طفل تكّه‌اي است كه از مادر شكافته و جدا گشته.) باوز (balaz)
شعلة آتش كه به بالا رود.
سوختن، سوزش، كرز.
مجازاً به معني اسب تندرو و چابك. باوز گـؤتورمَك (balaz götürmәk)
مشتعل شدن. (← باوزلانماق.)
با عصبانيّت از جاي خود بلند شدن. باوزلاماق (balazlamaq)
مشتعل كردن، روشن كردن.
به سرعت حركت كردن، از جا پريدن.
عصباني كردن، ناراحت كردن.
كرز كردن، نيم سوز كردن. باوزلانماق (balazlanmaq)
مشتعل شدن، روشن شدن.
با عصبانيّت و به سرعت از جاي خود حركت كردن.
كرز شدن، سوختن. باوسينى توتماق (basını tutmaq)
ازكسي طرفداري و پشتيباني كردن. بالاق (balaq)
بچّه، نوزاد جانوراني مثل شير، گراز و امثال آنها. بالالى (balalı)
داراي فرزند. بالام قايتار (balam qaytar)
اصطلاحي است به اين مفاهيم
درست، مرتّب، جمع و جور.
كار مهمل، كاري كه براي انجام آن نيازي به دقّت و تخصّص نباشد. بالان (balan)
بلند، بالا. بال-بال اوچماق (bal-bal uçmaq)
به شدّت لرزيدن. بال توتماق (bal tutmaq)
اوج گرفتن، بالا رفتن. بالدير (baldır) = بالّير (ballır)
ماهيچة ساق پا. (شكل اين ماهيچه‌ مانند پر يا بال و بلند و كشيده است.) بالديرلانماق (baldırlanmaq)
متورّم شدن، ورم كردن، چاق تر شدن و به شكل ماهيچة ساق پا در آمدن، ور آمدن دانة گندم بر اثر خيس شدن. باليشْت (balışt)
بالش، متّكا. (متكاي بلند و برجسته اي كه در كنار نهند و به آن تكيه دهند.) باليشتَك (balıştәk)
بالشتك زين، دو قطعه چرم بلند كه در دو طرف زين اسب قرار مي‌گيرد. باليغا مينمَك (balığa minmәk)
به سنّ بلوغ رسيدن نوجوانان. باليق (balıq)
ماهي. (بال + ايق (پسوند شباهت و صفت مفعولي) به اعتبار اين كه شكل ماهي بلند و مثل پر پرندگان است.)
نام نقشي از نقشهاي قالي كه به شكل ماهي است.
بالغ، رشد كرده، رسيده. (ريشة «بَلَغَ» در عربي به معني (رسيد و رشد كرد) و «بالديرماق» در تركي به معني (رشد كردن) همخانواده هستند.) باليق ايلانى (balıq ılanı)
مار ماهي. باليقلى قالى (balıqlı qalı)
قالي ماهي در هم، نوعي قالي با نقش ماهي. بالينگ (balıng)
خيار سبز. باليون (balyun)
هوا پيما

BALX : Az Turkish Farsi

:
درخشش، برق.
تاخت، جهش و پرش. (← بارخ، بارخماق و بال1) بالْخان (balxan)
گرز، چوب بلند بالا و عمودي. بالْخْماك (balxmaq)
بال گرفتن، به سرعت پريدن، تاختن.
درخشيدن، برق زدن.
از جا پريدن، حركت كردن

BAMM : Az Turkish Farsi

= بامْب (bamb)
صداي انفجار،‌ بمب. بامّيلاماق (bammılamaq)
صداي انفجار به گوش رسيدن

BAMMAL : Az Turkish Farsi

= بامبال (bambal)
نام بوته‌اي گياهي شبيه درمنه

BANA : Az Turkish Farsi

: جاي بلند، بلندي، دشت، دشتي كه بر سر كوه قرار گرفته باشد

BANQ : Az Turkish Farsi

= بانْگ (bang)
بانگ، فرياد، نعره، صدا. (← باغ3، باغر = باغير، باق2) بانگلاماق (banglamaq)
بانگ بر آوردن. بانگيرْتْماق (bangırtmaq) = بانقيرتماك (banqırtmaq)
فرياد كسي را در آوردن، وادار به نعره زدن نمودن. بانقيرماك (banqırmak) = بانگيرماق (bangırmaq)
بانگ بر آوردن، فرياد كردن

BAQ : Az Turkish Farsi

(2)
فرياد و نعرة حيوانات و جانوران. (← باغ3) باقّيلاماق (baqqılamaq)
فرياد كشيدن، نعره زدن

BAQ : Az Turkish Farsi

(1)
فعل امر از مصدر «باقماك» يعني نگاه كردن. (← باخ، باخماق)

BAQQI : Az Turkish Farsi

: (ع) باقي، بقيّه، باقيمانده. باقّيسى (baqqısı)
باقي مانده اش، بقيّه اش. باقّيليق (baqqılıq)
بقيّه، باقي مانده، باقي ماندگي

BAR : Az Turkish Farsi

:
بار، ميوه، ثمر.
هر چيز ثمر بخش و مفيد. (← وار 1) بارات (barat)
جشن، شادي و خوشحالي.
الهام، خبر خوش، خبر وحي گونه و ثمر بخش. اوره‌گيمه بارات اوْلموش. (به دلم برات شده.
برات، سفته، قبض. بارات ائدمك (barat edmәk)
حواله دادن، سپردن.
خوشحالي كردن. باردان گئدمَك (bardan gedmәk)
سقط شدن جنين. بار كَش (bar kәş)
بار كش، بار بر. بارلى (barlı)
پر بار، پر ثمر. بارماق (barmaq)
انگشت. (وسيلة كار و بار، عضو كار كن و ثمر بخش بدن. بارّه‌ك (barrәk)
مرغ تخم‌گذار، مرغ بارور. بار–و-بونه (bar-o-bunә)
بار و بنه، اسباب و لوازم قابل حمل. باری (barı)
ماشين باري، ماشيني كه بار حمل كند. بارّی (barrı) = بارّيك (barrık)
مرغ شش ماهة تخم‌گذار، مرغي كه ثمر و بار دارد. بارّيتماق (barrıtmaq)
بهره‌مند كردن، نعمت دادن

BAR GÖZÜ : Az Turkish Farsi

: چشم روشني، هدايا و آذوقه‌اي كه در شب عروسي از خانة داماد به خانة عروس تحويل داده مي‌شود؛ اين اصطلاح را به صورتهاي «باريزی و بايريزی» هم گفته‌اند. (← باي1، بايريزی)

BARAQ : Az Turkish Farsi

: نوعي از انواع سگها، سگ پر پشم و مو

BARAQQ : Az Turkish Farsi

= باراقّ–و-باراق (baraqq-o-baraq)
صداي بز نر در حال مستي. باراقّيلاماق (baraqqılamaq)
صدا كردن بز نر در هنگام مستي

BARDLӘNG : Az Turkish Farsi

: نام بوته‌اي با خارهاي بلند و گُلهاي ارغواني كوچك كه به آن «بيليك» هم مي‌گويند

BARFӘTӘN : Az Turkish Farsi

: احتمالاً محرّف اصطلاح «برف تن» فارسي است و در بعضي از ابيات و اشعار تركي قشقايي به معني سفيد، شفّاف، كريستال و بلور مرغوب به كار رفته است

BARHӘNG : Az Turkish Farsi

: (ف) نام گياهي از گياهان دارويي