Multilingual Turkish Dictionary

Azerbaijani

Azerbaijani
BAZAR : Az Turkish Farsi

: بازار، محلّ خريد و فروش. بازارگان (bazargan)
بازرگان، تاجر.
نام آهنگي از آهنگهاي حماسي كور اوْغلو در موسيقي قشقايي. بازارينگ بازار (bazarıng bazar)
نام نوعي بازي كه شبيه مسابقة 20 سؤالي امروزه بر گزار مي‌شد

BAZMAQ : Az Turkish Farsi

: رفتن، گشتن، برگشتن

BӘBӘ : Az Turkish Farsi

:
فرزند دلبند. (از اصوات صوت يا واژگان تقليدي (به به ‌به ‌به) است.)
مردمك چشم

BӘBӘK : Az Turkish Farsi

= ببه‌ك
مردمك چشم. (← ببه)

BӘC : Az Turkish Farsi

:
انسان يا حيوان تشنه.
زمين تشنه و بي آب، كشت ديم، زراعت بخس. بجگاه (bәcgah)
محل بي آب.
نام اصلي منطقه و روستاي باجگاه در شمال شيراز كه در گذشته آب نداشت. بجوْو (bәcov)
بي آب، بي طراوت، بيابان تشنه و بي آب و علف

BӘÇ : Az Turkish Farsi

: بچه، كوچولو، نهال، جوانه. بچ ائتمَك (bәç etmәk)
جوانه زدن، روييدن نهال. بچ بچي (bәç bәçi)
بزغالة كوچك (به زبان كودكانه) بچ خوروس (bәç xurus)
بچه خروس، خروس كوچك. بچَّك (bәççәk)
چوب كوچكي كه در زير قتب (ختاب) جهاز شتر وصل شود. بچ وورماق (bәç vurmaq)
جوانه زدن، روييدن. بچّه (bәççә)
بچّه، كودك. بچّي (bәççi)
صوت فرا خواني بزغاله.
بزغاله، بزغاله‌اي كه شير كافي نخورده باشد، بزغالة كوچك. بچّي-بچّي (bәççi-bәççi)
بزغاله.
صوتي است براي فرا خواني بزغاله

BӘÇGANLI : Az Turkish Farsi

: نام طايفه‌اي از ايل شش‌بلوكي

BӘD : Az Turkish Farsi

: (ف)
بد، زشت و نا پسند.
از پيشوندهاي رايج كه نا پسندي، زشتي و يا فقدان چيزي را مي‌رساند. بد آرام (bәd aram)
نا آرام، بي قرار. بد آرامليق (bәd aramlıq)
نا آرامي، بي قراري. بد آموخته (bәd amuxtә)
بد آموخته، به بدي عادت كرده. بد اوْغور (bәd oğur)
بد قدم، بي بركت. بد بخت (bәd bәxt)
بد بخت، بد شانس و بيچاره. بد بختليك (bәd bәxtlik)
بد بختي؛ بد شانسي. بد چيش (bәd çiş)
بد چشم، هيز. بد حال (bәd hal)
بد حال، مريض. بد خوْو (bәd xov)
بد خواب، كسي كه از خواب بپرد و بعد از آن نتواند بخوابد. بد دست (bәd dәst)
كسي كه معامله كردن با او باعث ضرر مالي يا جاني گردد. بد دِل (del bәd)
بد اشتها، بي اشتها.
زود رنج، مشكل پسند، آن كه با هر سازي نتواند بسازد. بد زاد (bәd zad)
بد ذات، بد جنس. بد اِشكَن (bәd eşkәn)
شكستگي بد، تركيدن يا شكاف بر داشتن استخوان. بد شالوار (bәd şalvar)
شهوت ران بي‌حيا، آدم بي چشم و رو. بد قضا (bәd qәza)
پريشان حال، آشفته حال و ناراحت. بد گَتيرمَك (bәd gәtirmәk)
بد آوردن، بد شانسي. بدليك (bәdlik)
بدي، ظلم، ستم. بد نال (bәd nal)
بد نعل، اسبي كه در موقع نعل كوبي نا آرامي و لگد پراني كند. بد نام (bәd nam)
بد نام، رسوا. بد نامليق (bәd namlıq)
بد نامي، رسوايي. بد-و-بيد (bәd-o-bid)
بد و بيراه گفتن، بدي و زشتي. بدوْو (bәdov)
بد آب، بي اشتها

ӘBӘD : Az Turkish Farsi

: (ع) هميشه. ابدا (әbәda) = ابداً (әbәdәn)
ابداً، هيچ وقت.
اصلاً، قطعاً. ابدي (әbәdi)
ابدي، هميشگي

ӘBDAL : Az Turkish Farsi

:
عدّه‌اي از عرفا كه به قولي 7 و به قولي 70 نفرند و به اعتقاد بعضيها هيچ وقت زمين از وجود آنان خالي نيست، عارف دل سوخته.
خسته، از پا افتاده.
از نامهاي پسران

BӘDİR : Az Turkish Farsi

: (ع)
بدر، شب 14 هر ماه.
زيبا رو، خوب چهره.
نامي براي پسران. بدير به‌ي‌لي (bәdir bәyli)
نام تيره‌اي از ايل فارسيمدان. بديرلَنمَك (bәdirlәnmәk)
زيبا تر شدن، مثل ماه بدر شدن

ӘBDOSSOLEYMANLI : Az Turkish Farsi

: (ع-عب) نام طايفه‌اي از ايل دره‌شوري

BE : Az Turkish Farsi

: بي، بدونِ، از پيشوندهاي فارسي است كه در تركي قشقايي با لفظ «بئ» بيان مي‌گردد. بئ آبيرّي (be abırrı)
بي آبرو، بي حيثيّت. بئ ايمان (be iman)
بي ايمان، بي اعتقاد. بئ باك (be bak)
بي باك، جسور و نترس.
سالم و تندرست. بئ بَشَر (be bәşәr)
بي عقل، نادان، بي شعور. بئ بند-و-بار (be bәnd-o-bar)
بي بند و بار، لا ابالي. بئ بوتّا (be butta)
بي بته، بي اصل و نسب. بئ بهر (be bәhr)
بي بهر، بي نصيب. بئ‌ پا (be pa)
بي پا، ولگرد، سبك سر و ناموقّر. بئ پلغار (be pәlğar)
بدون نظم و ترتيب، بدون توجّه، عجولانه. بئ تمنّا (be tәmәnna)
بي تمنّا، بي منّت. بئ تور (be tur)
بدون نشان، بي اثر، بدون آدرس. بئ ثمر (be sәmәr)
بي‌ثمر، بي‌فايده. بئجا (be ca)
بيجا، بي مورد. بئ جهت (be cәhәt)
بي جهت، بدون دليل. بئچارا (be çara)
بيچاره، فقير و ناتوان. بئ حال (be hal)
بي حال، سست، ناتوان و ضعيف. بئ حؤرمت (be hörmәt)
بي حرمت، نا محترم. بئ حؤرمتليك (be hörmәtlik)
بي حرمتي، بي احترامي. بئ خبر (be xәbәr)
بي خبر، بي اطّلاع. بئ خود (be xud)
بي خود، بدون اختيار، آزاد.
ناخويشتن دار، بي عرضه و نالايق.
بيهوده. بئ داماق (be damaq)
ناراحت، افسرده. بئ داوام (be davam)
بي دوام، سست.
زود گذر، ناپايدار. بئ درد (be dәrd)
بي درد، بدون ناراحتي. بئ دردِ سر (be dәrde sәr)
بدون دردسر و ناراحتي. بئ در روْو (be dәr rov)
بدون در رو، بدون ضرر. بئ رو در واييس (be ru dәr vayıs)
بي رودرواس، بي شرم، بي حيا. بئ رو در واييسليق (be ru dәr vayıslıq)
بي رو در واسي. بئ ريخت (be rixt)
بي ريخت، بد قوّاره و بد شكل. بئ زارافات (be zarafat)
بي ظرافت، بدون شوخي، جدّي. بئ زاوال (be zaval)
بي زوال، فنا ناپذير. بئ ساواد (be savad)
بي سواد، عامي. بئ ساوادليق (be savadlıq)
بي سوادي. بئ سر-و-پا (be sәr-o-pa)
بي سر و پا، ولگرد. بئ سـوتـون (be sütün)
بي ستون، بدون پايه و اساس. بئ شرف (be şәrәf)
بي شرف، بي آبرو. بئ صورت (be sürәt)
بدون صورت و حساب.
دختري كه بكارت خود را از دست داده باشد. بئقارليق (beqarlıq)
بيگاري، كار بي مزد انجام دادن. بئ قورْب (be qurb)
بي قرب، كم ارزش، بي اهميّت و آبرو باخته. بئ قورونگ (be qurung)
بي سر و صدا، آرام و آهسته. بئ قييرت (be qiyrәt)
بي غيرت، پست و خفّت پرست.
تنبل، تن آسا. بئكار (bekar)
بيكار، معطّل. بئكارا (bekara)
بيكاره، ولگرد. بئكارليق (bekarlıq)
بيكاري، معطّلي. بئ كس (be kәs)
بي كس، بي يار و ياور. بئ كسليك (be kәslik)
بي كسي، بي ياوري. بئ كومتاها (be kumtaha)
بي خبر، بدون اطّلاع، بدون دستور و فرمان. بئ كيپ (be kip)
بدون سر و صدا، خاموش، يواشكي. بئگارليق (begarlıq)
بيگاري، انجام دادن كار بدون مزد. بئگانا (begana)
بيگانه، غريب. بئ گومان (be guman)
بي گمان، بدون شك و شبهه. بئ گوناه (be gunah)
بيگناه، بي تقصير. بئ مدار (be mәdar)
محلّي كه علف و گياه نداشته باشد، بدون علوفة دام. بئ مهني (be mәhni)
بي معني، بي محتوا.
ياوه گو، بيهوده گو، سبك و ناموقّر. بئ ناماز (be namaz)
بي نماز، تارك الصّلات.
زني كه بر اثر قاعدگي نبايد نماز بخواند. بئ ناوا (be nava)
بينوا، بيچاره. بئ نيياز (be niyaz)
بي نياز، ثروتمند. بئ وج (be vәc)
بي وجه، بي ارزش، نالايق. بئ وخت (be vәxt)
بي وقت، نا به هنگام. بئ ورّه (be vәrrә)
بي وجه، بي ارزش، كم بها. بئ هور (be hür) = بئ‌ هير (be hir)
بي اختيار، عنان گشاده

BEHİ : Az Turkish Farsi

: بهي، بيگي، نام طايفه‌اي از ايل عمله

BEHMӘÇÇİ : Az Turkish Farsi

: به راستي، حقيقتاً. (← بئيه، بئيه مچّي)

BEL : Az Turkish Farsi

بيل، وسيلة بريدن، از آلات و وسايل كشاورزي.
فعل امر از مصدر «بئلمك» (تقسيم كردن) (← بؤل1) بئلچه (belçә)
بيلچه، بيل كوچك. بئلچي (belçi)
آن‌كه بيل زند، بيل‌زن، كشاورز. بئلله‌مك (bellәmәk)
با بيل زدن.
بريدن. بئلمَك (belmәk)
تقسيم كردن، جدا كردن، دسته بندي كردن.
بريدن، شكافتن. بئليك (belik)
بلوك، گروه، دسته. بئليم (belim)
قاش، قاچ، بريدگي. بئلينمَك (belinmәk)
قسمت شدن، تقسيم شدن

BELӘ : Az Turkish Farsi

(2)
با هم، با يكديگر.
ضمير مشترك (خود) مانند
بئله‌مه (به خودم) بئله‌سينه (به خودش) (اصل كلمه «بيرله» از
بير (يك) + له (با) = بيرله (با هم، متّحد) بئله‌نـْگْـچه (belәngçә)
با تو، همراه تو. آللاه بئله‌نـْگچه. (خدا به همراهت) بئله‌نه (belәnә)
با هم، متّحد

BELӘ : Az Turkish Farsi

(1)
اين طور، اين گونه.
اين طرف، از اين طرف. (اصل كلمه از
بو (اين) + له (با) = بؤله، بوده است.) بئله ايچي (belә içi)
به همين خاطر، همين طور. (در مقابل «نه ايچي» چنين جواب مي‌دهند.) بئله بيل (belә bil)
چنين تصوّر كن، چنين پندار كه … بئله‌چون (belәçun) = بئله‌چي (belәçi)
زيرا، براي اينكه. (در جواب «نه ايچي» با حالت بي ادبانه بيان مي‌شود.) بئله‌دن (belәdәn)
از اين طرف. بئله‌كي (belәki) = بئله‌كين (belәkin)
اين طور، اين گونه.
اين طور كه، اين گونه كه. بئله گلمَك (belә gәlmәk)
چنين به نظر رسيدن. منه بئله گلير كي ديش گؤرموشم. (به نظرم چنين مي‌رسد كه خواب ديده‌ام.) بئله‌ليك (belәlik)
اين طوري، اين جوري، متعلّق به اين. بئله‌ليگينَن (belәliginәn)
با اين حال، با اين وضع، با اين صورت

BEL : Az Turkish Farsi

(1)
كمر، پشت، ستون فقرات.
كمر كوه. بئل باغلاما (bel bağlama)
مراسم بستن مبلغي پول يا حلوا به كمر عروس خانم در شب عروسي، معمولاً در زمانهاي قديم نمك، نان و مقداري از خاكستر اجاق پدري را بر كمر عروس مي‌بستند و امروزه به جاي آنها پول بر كمر مي‌بندند. بئل باغلاماق (bel bağlamaq)
كمر بستن، مصمّم شدن.
دل بستن، اميد بستن، اعتماد داشتن و متّكي بودن. بئل باغى (bel bağı)
كمر بند، شال، بند تنبان. بئل تيريزي (bel tirizi)
ستون فقرات، مهره هاي پشت. بئلَك (belәk)
آنچه بر كمر كودك قنداقي بندند، قنداق. بئلَك آلاتى (belәk alatı)
وسايل قنداق كودك. بئلك ايپي (belәk ipi) = بئلك باغى (belәk bağı)
بند قنداق كودك. بئل وئرمَك (bel vermәk)
خم شدن كمر، خميدگي بر اثر فشار سنگين. بئله‌له‌مك (belәlәmәk) = بئله‌مك (belәmәk)
قنداق كردن كودك. بئلي آچيق (beli açıq)
معمولاً در قديم مردان شال مي‌بستند و زنان و دختران شال نمي‌بستند؛ بنا بر اين به زنان و دختران «بئلي آچيق» مي‌گفتند. بئلي باغلى (beli bağlı)
كمر بسته، داراي قدرت زياد.
آنكه داراي حامي و پشتيبان باشد.
مجازاً به معني مرد عقيم و نازا

BEM : Az Turkish Farsi

: خل، نادان، بيمار رواني. بئمار (bemar)
بيمار، مريض، رواني. بئمَكّي (bemәkki)
خل، احمق

BEN : Az Turkish Farsi

: خل، احمق. (← بئم)

BEŞӘ : Az Turkish Farsi

: بيشه، جنگل، نيزار

BEŞ : Az Turkish Farsi

: پنج، عدد 5 بئش باسما (beş basma)
نام نوعي رقص كه در هنگام جشن و عروسي مرسوم است. بئش پـوللوك (beş püllük)
بي ارزش، بي آبرو، بي حيثيت. بئش پوللوک ائدمك (beş püllük edmәk)
بي آبرو كردن، آبروي كسي را از بين بردن. بئش داش (beş daş)
بازي يك قل دو قل، نام نوعي بازي كودكانه. بئشلمه (beşlәmә)
نوعي طناب كه از 5 رشته بند بافته مي‌شود

BESLӘ : Az Turkish Farsi

: فعل امر از مصدر «بئسله‌مك» (تربيت كردن) (← بس،‌ بسله‌مك) بئسلَتمَك (beslәtmәk) = بئسلنديرمك (beslәndirmәk)
پرورش دادن. بئسلَنمك (beslәnmәk)
پرورش يافتن، تربيت شدن. بئسلَنمه (beslәnmә)
عمل تربيت، پرورش. بئسله‌مك (beslәmәk)
تربيت كردن

BEŞӘLİK : Az Turkish Farsi

: بيشه زار، جنگل