Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani

ÇAQQILA BADAM : Az Turkish Farsi

: چغاله بادام

ÇAQQIRAQ : Az Turkish Farsi

: نوعي مرغابي وحشي سياه رنگ. چاقّيراق گؤزلو (çaqqıraq gözlü)
زيبا چشم

ӘCAR : Az Turkish Farsi

: جايي كه علفهاي فراوان دارد و چرانيده نشده باشد. ( ← آج، آجار)

(1)
جار، صداي ريزش و جريان آب، سر و صدا، فرياد.
دادرسي، فرياد رسي. جارا گلمك (cara gәmәk)
به فرياد كسي رسيدن، به داد كسي رسيدن. جارّ-جارّ (carr-carr)
صداي جوشيدن و يا جاري شدن آب. جاراماق (caramaq)
جار زدن، صدا زدن.
التماس كردن، استمداد طلبيدن. جار-جانجال (car-cancal)
جار و جنجال، سر و صدا، هياهو. جار چاغيرماق (car çağırmaq)
از دور صدا زدن.
آشكار و علني بودن. جارچى (carçı)
جارچي، جار زننده.
استمداد طلب، آنكه به داد رسي رفته باشد. جار رس (car rәs)
فرياد رس، حامي، پشتيبان. جار رسليك (car rәslik)
كمك رساني، فرياد رسي. جارلاما (carlama)
عمل جار زدن. جارلاماق (carlamaq)
جار زدن، صدا زدن. جاری (carı)
آب روان، آب جاري. جارّيلاماك (carrılamak)
جار جار كردن، صداي ريزش و حركت آب به گوش رسيدن، شنيدن صداي سيلاب

CAR : Az Turkish Farsi

(2)
چراغ توري

ÇAR : Az Turkish Farsi

(1)
(ف) عدد چهار. چار آجيل (çar acıl) = چاراز (çaraz) = چار اَنجيل (çar әncil)
تنقّلات. چهار آجيل كه مركّب از
پسته، بادام، نخود و تخمك؛ يا (نخود، كشمش، بادام و توت.) باشد.
مجازاً به معني كسي كه با قبايل مختلف نسبت دارد. چاراز ائدمك (çaraz edmәk)
خوردن چهار آجيل، خوردن تخمك، پسته و امثال آنها. چار بست (çar bәst)
محل اتّصال استخوانهاي لگن و خاصره. چار بوتّا (çar butta)
چهار بوته، نام نقشي در قالي. چار بونوچّا (çar bunuçça)
چهار بنيچه، به هر چهار طايفه از يك ايل را كه با هم ارتباط و يا قوم و خويشي داشته باشند، «چار بونوچّا» مي‌گويند. مانند چهار بنيچة ايل دره‌شوري كه عبارتند از طوايف
عشيرلو، علي مردانلو، قرّخلو و نرّه‌اي. چار پا (çar pa)
چهار پا، حيوان. چار پارا (çar para) = چار پرّه (çar pәrrә)
چهار پاره، ساچمة بزرگ فشنگ. چارپالاماق (çarpalamaq)
چهار دست و پاي حيوان يا انسان را بستن. چار تاق (çar taq)
چهار طاق، دروازة بزرگ. چار تاق اوْلماق (çar taq olmaq)
كاملاً باز و گشاده بودن درب خانه. چار-چار (çar-çar)
چار چار، چهار روز آخر چلّة بزرگ و چهار روز اوّل چلّة كوچك. چار چاف (çar çaf)
چهار چاپ، پارچة چهار گوشه‌اي، رختخواب پيچ. چار چنگول (çar çәngul) = چار چيلينگ (çar çiling)
چهار دست و پا.
مجازاً به معني گرفتگي و بي حس شدن دست و پا. چار حوْوض (çar hovz)
چهار حوض، نام نقشي از نقشهاي قالي. چار شانا (çar şana)
چهار شانه، مرد تنومند كه شانه‌هاي پهن داشته باشد. چار شمّه (çar şәmmә)
چهار شنبه. چار قاب (çar qab)
چهار طرف قاب كه با آن بازي كنند و سرنوشت را با آن بسنجند. چار قاد (çar qad) = چار قات (çar qat)
(از چار (چهار) + قات (لايه) تشكيل شده.) چارقد، پارچة چهار گوشه، رو سري زنانه. چار قاش (çar qaş)
چهار قسمت، چهار تكّة مساوي كه كماني شكل باشد؛ مانند
چهار قسمت يك هندوانه. چار قلم سفيد (çar qәlәm sәfid)
نوعي از انواع اسبها كه پاهاي سفيد دارد و بسيار چابك و كمياب است.
كنايه از آدم شيطان صفت و حيله گر. چار كات (çar kat) = چار كاسّا (çar kassa)
استخوانهاي لگن و خاصره. چار کوجو (çar kücü)
نام نوعي جاجيم. چار لوْق (çar loq)
در حال جوشيدن، زياد جوشيدن مايعات. چار ماحاللى (çar mahallı)
چهار محاللو، نام طايفه‌اي از ايل ششبلوكي كه اغلب با لفظ «چوْرماييللي» بيان مي‌شود. چارما-دوْور (çarma-dovr)
چار طرف، اطراف. چار مئخ (çar mex)
چهار ميخ، صليب وار، دستگاه شكنجة محكومين. چار مئخه چكمك (çar mexә çәkmәk)
دستها و پاهاي مجرم را به چهار ميخ كشيدن، شكنجه كردن، به دار آويختن. چار نال (çar nal)
چهار نعل، بسرعت تاختن. چاروادار (çarvadar)
چهار پا دار، آنكه با چهار پايان كرايه كشي كند. چاروادارليق (çarvadarlıq)
چارواداري، با چهار پايان كرايه كشي كردن

ÇAR : Az Turkish Farsi

(2)
نام نوعي سيب گلاب.
قسمت اوّل نام بعضي از گياهان و ميوه ها. مانند
چار چليك (çar çәlik) = چار چئليك (çar çelik): نام گياهي شبيه تربچه، تربچة صحرايي، ترب وحشي. چار كگليگي (çar kәgligi)
نام گياهي دارويي و معطّر كه به آن «كگليك اوْتو» هم مي گويند

ÇARA : Az Turkish Farsi

(2)
بلغم، مايعات لزجي كه همراه جنين يا نوزاد از رحم مادر خارج مي‌شود

ÇARA : Az Turkish Farsi

(1)
(ف) چاره، علاج. چاراسيز (çarasız)
ناچار، لاعلاج، مجبور. چاراسيزليق (çarasızlıq)
ناچاري، لاعلاجي، ناگزيري. چارا گؤرمك (çara görmәk)
راه چاره و علاج را پيدا كردن. چارا موناسيب (çara munasıb)
چاره مناسب، ناچار، لاعلاج

ÇARDӘH ÇӘRİK : Az Turkish Farsi

= چاردَه چئريك (çardәh çerik)
نام يكي از طوايف عمدة ايل «اوْيغور» بوده كه امروزه طايفه‌اي از ايلات دره‌شوري، عمله و كشكولي محسوب مي‌گردد

ÇARIQ : Az Turkish Farsi

= چارّيق (çarrıq)
چارق، پاپوش، كفش. چاريقلى (çarıqlı)
آنكه كفش پوشيده.
كفّاش.
نام طايفه‌اي از ايل دره‌شوري

ÇARP : Az Turkish Farsi

: فعل امر از مصدر «چارپماق» يا «چيرْپْماق» (ضربه زدن، كوفتن و در هم مخلوط كردن.) چارپاز (çarpaz)
هر چيز متقاطع كه به صورت ضرب‌ دري باشد. (بعضيها اين كلمه را محرّف «چپ و راست» كه به معني صليب، متقاطع و ضرب دري باشد، دانسته‌اند.) چارپاشماق (çarpaşmaq)
درگير شدن، دعوا كردن. چارپاشيق (çarpaşıq)
مخلوط، در هم فرو رفته. چارْپْماق (çarpmaq)
ضربه زدن، از هم پاشاندن و مخلوط كردن.
بر زمين زدن و مغلوب كردن حريف.
سرايت كردن.
نيمسوز شدن، به زبانه‌هاي آتش نزديك شدن. چارپوز (çarpuz)
نوعي جاجيم كه نقشهاي آن به شكل صليب (+) است. چارپيتماق (çarpıtmaq)
محكم ضربه زدن. چارپيشماق (çarpışmaq)
درگير شدن، دعوا كردن به صورت دسته جمعي.
تلاش و تقلّا كردن. چارپيلماق (çarpılmaq)
به شدّت ضربه وارد شدن.
به شدّت زمين خوردن

CARRI : Az Turkish Farsi

= جارّو (carru)
جارو، جاروب. جارّيلاماق (carrılamaq)
جارو كردن، روفتن

ÇARŞOV : Az Turkish Farsi

: رخت خواب پيچ. (شش)

ÇAŞ : Az Turkish Farsi

: چپ چشم

CAŞİR : Az Turkish Farsi

: جاشير، نام گياهي از تيرة چتريان كه معطّر و خوشبو است و بر دو نوع است كه نوع بهتر آن مورد مصرف خوراك انسانها ونوع دوّم غذاي حيوانات است. (اصل كلمه از «چادر» از مصدر چاتماق (به هم رسيدن) است؛ چون شكل اين گياه مانند چادر و چتر است. ← چادير، چت، چتير)

ÇAŞIR : Az Turkish Farsi

: نام گياهي از گياهان علوفه‌اي. (← جاشير)

ÇAŞNAXMAQ : Az Turkish Farsi

: اصطكاك ايجاد شدن. (← چاخ، چاخناشماق)

ÇAŞNI : Az Turkish Farsi

:
كلاهك فلزي كه در ته آن مقداري مادّة منفجره در داخل فشنگ باشد تا در هنگام اصطكاك منفجر شود.
غذاي فرعي كه با غذاي اصلي خورده شود، مزه، چاشني

ÇAŞQAMAQ : Az Turkish Farsi

:
لرزيدن و متشنّج شدن.
مضطرب و مات و مبهوت گشتن.
بي ميل شدن نسبت به غذا. (ريشة كلمه از مصدر «چاشماق» (شاشماق) به معني مضطرب شدن است.) چاشقانديرماق (çaşqandırmaq)
به هم زدن، بر هم زدن و مخلوط كردن. چاشقين (çaşqın)
مات، مضطرب، حيرت زده.
مغرور، پرخاشگر

ÇAŞT : Az Turkish Farsi

:
زمان بين صبح و ظهر. (ساعت 9 تا 10 صبح)
غذايي كه بين صبحانه و نهار خورده شود. چاشتا خورده (çaşta xurdә)
مجازاً به معني لوس و ننر. چاشتا خوْو (çaşta xov)
خواب چاشتگاه، خواب قيلوله. چاشتاليق (çaştalıq)
غذاي چاشتگاه، صبحانه

ÇAŞXOR : Az Turkish Farsi

: رو سري زنانه. (← چاخچور)

ÇAT : Az Turkish Farsi

:
فعل امر از «چاتماق» (رسيدن يا به هم بستن.)
ابتداي درّة كوه كه در آنجا دو طرف درّه به هم رسيده باشند.
درز، شكاف، ترك، بريدگي.
مقابل، روبرو. چاتا اوْخورماق (çata oxurmaq)
مثل سگ پارس كردن، ياوه سرايي. چاتارغا (çatarğa)
ابتدا يا انتهاي درّة كوه. چاتاشديرماق (çataşdırmaq)
به هم رساندن.
وادار به جفتگيري كردن حيوانات. چاتاشماك (çataşmak)
به هم رسيدن.
جفتگيري جانوران گوشتخوار، خزندگان، حشرات و … چاتاق (çataq)
شكافتگي سُم حيوان، بيماري تب برفكي.
وسيلة بستن، بند، طناب. چاتال (çatal)
تب برفكي، شكافتگي سُم حيوان. (در اصل به معني چنگال و سُمِ پا) چاتالاماك (çatalamak)
به بيماري تب برفكي دچار شدن.
لنگيدن، لنگان لنگان رفتن. چاتاللى (çatallı)
حيواني كه به بيماري تب برفكي مبتلاست.
تنبل، تن پرور.
لنگ، فلج. چاتاليق (çatalıq)
تب برفكي. چاتان (çatan)
آنكه به مقصد رسيده.
به بند كشنده، آنكه دست و پاي ديگران را ببندد. چاتداق (çatdaq)
شكاف، درز، ترك. چاتديرماق (çatdırmaq)
رساندن، رسانيدن.
بار و بنه را بستن و بار كردن. چاتديريلماق (çatdırılmaq)
رسانده شدن، ابلاغ شدن.
بسته شدن بار و بنه. چاتلاق (çatlaq)
محل شكاف، جاي درز، درز، ترك. چاتلاماق (çatlamaq)
شكاف برداشتن، تركيدن، منفجر شدن.
مجازاً به معني زاييدن جانوران گوشتخوار مثل
سگ، گرگ و امثال آنها. چاتما (çatma)
سه پايه، سه چوب كه به شكل هرم به هم بسته شده باشد، چاتمه.
پايه، پاية چادر، چوبدستي بلند و ستبر.
عمل به هم رسيدن، شيوة پيوستگي. چاتما-چاليق (çatma-çalıq)
چاتمه و لوازم آن.
همساية نزديك و ديوار به ديوار.
بلند قامت، بلند بالا. چاتماز (çatmaz)
نارسا، ناكافي. چاتمازليق (çatmazlıq)
كمبود، نارسايي. چاتماق (çatmaq)
رسيدن، به مقصد رسيدن، نايل شدن.
بستن بارهاي دو لنگه، جفت كردن، بار و بنه را بستن و بار كردن.
پُر كردن، انباشتن. اوْجاغى اوْدوندان چاتدی. (اجاق را پُر از هيزم كرد.)
چين و چروك ايجاد كردن، ابرو در هم كشيدن.
كافي بودن، كفايت كردن.
چاتمه كردن، به صورت سه پايه در آوردن تفنگ و امثال آن.
متّصل شدن، به هم پيوستن، به هم بستن. چاتما-قانات (çatma-qanat)
همساية نزديك. چاتى (çatı)
بند، طناب، رسن. چاتيش (çatış)
عمل رسيدن و نايل شدن.
شيوة بستن بار و بنه. چاتيشديرماق (çatışdırmaq)
به هم رساندن، به هم بستن و وصل كردن.
رسانيدن، به كفايت رساندن.
دسته جمعي بار و بنه را بستن. چاتيشما (çatışma)
اتّصال، به هم رسيدن.
عمل مقاربت حيوانات گوشتخوار. چاتيشماق (çatışmaq)
كافي بودن، كفايت كردن.
به هم رسيدن. چاتيق (çatıq) = چاتيك (çatik)
رسيده، به هم پيوسته و متّصل.
بار و بنة بسته شده. چاتيلماق (çatılmaq)
رسيدن.
بسته شدن بار و بنه.
چين و چروك ايجاد شدن در پيشاني.
پُر شدن، انباشته شدن.
تركيدن، شكافته شدن. چاتيلى (çatılı)
بسته شده، بار و بنة به هم بسته شده.
رسيده، به مقصد رسيده.
دست و پا در بند، به زنجير كشيده شده.
تركيده، شكافته شده.
پر شده. چات يئر (çat yer)
زمين چاتي، زميني كه معمولاً داراي تركيبات آلمينيومي است

ÇAV : Az Turkish Farsi

: چو، شايعه. (گلّه‌زن ← چوْو) چاووش (çavuş)
سر و صدا كننده، درويش يا صوفيي كه سر و صدا و مرثيه خواني كند. (در قديم به جلوداران خوانين و پادشاهان چاووش مي‌گفتند كه با سر و صدا و هياهو خبر آمدن آنها را اعلام مي‌كردند.) چاووشلوق (çavuşluq)
چاوشي كردن

ÇAX : Az Turkish Farsi

: فعل امر از مصدر «چاخماق» (دو چيز را به هم زدن، اصطكاك ايجاد كردن. ← شاخ) چاخان (çaxan)
تملّق، چاپلوسي.
متملّق، شارلاتان و حقّه باز. چاخاناق (çaxanaq)
آتش زنه، كبريت. (بيات) چاخديرماق (çaxdırmaq)
سنگها را به هم زدن و جرقّه ايجاد كردن.
آتش كردن اسلحه، شليك كردن.
بر زمين كوبيدن. چاخماق (çaxmaq)
آتش زنه، سنگ يا فلز چخماق.
چاشني تفنگ، سوزن تفنگ.
كبريت كشيدن و آتش زدن.
ميخ بر زمين كوبيدن.
برخورد دو چيز كه جرقّه ايجاد كند. چاخماق داشى (çaxmaq daşı)
سنگ چخماق. چاخناشديرماق (çaxnaşdırmaq)
به هم زدن، اصطكاك ايجاد كردن.
مردم را به هم زدن و تفرقه بين روابط ديگران ايجاد كردن. چاخناشماق (çaxnaşmaq)
به هم خوردن، تلاقي كردن.
دعوا كردن، درگير شدن.
متشنّج و متحوّل شدن وضع مزاجي، تهوّع داشتن. چاخناشيق (çaxnaşıq)
متشنّج، هيجان زده. چاخير (çaxır)
مي، شراب، آنچه انسان را متحوّل و متشنّج كند. چاخيشماق (çaxışmaq)
با هم برخورد كردن.
با هم شوخي كردن. چاخينْج (çaxınc)
كبريت، آتش زنه. (بيات)