Multilingual Turkish Dictionary

Azerbaijani

Azerbaijani
DӘLLӘK : Az Turkish Farsi

(1)
دلّه، پيت، حلبي

DӘLӘMӘ : Az Turkish Farsi

:
دلمه، نوعي پنير مرغوب.
آنچه كه نه سفت و نه رقيق باشد، خون بسته شده. (← دوْل، دوْلما)

DӘLVAR : Az Turkish Farsi

: درّه، درّة گشاد و وسيع كه عمق آن كم باشد. دليك (dәlik)
سوراخ، منفذ، شكاف. دليك داش (dәlik daş)
سنگ سوراخ. (به اعتقاد قدما اين نوع سنگ مقدّس است و عبور كردن از سوراخ سنگهاي بزرگ كوهستان باعث سلامتي مي‌گردد.) دليك-دوشـوك (dәlik-düşük)
سوراخ سوراخ، سوراخ سمبه. دليكلي (dәlikli)
سوراخدار. دليل (dәlil)
سوراخ كننده، نوعي درفش، سوزن بزرگ جهت كفّاشي يا دوختن دست بافتها. دلينْمَك (dәlinmәk)
سوراخ شدن

DӘLX : Az Turkish Farsi

: تحريف كلمة «دخل» كه به اين معاني در تركي قشقايي كار برد دارد
دخالت.
ارتباط. بو ايش نه دلخي وار اوْنا؟ (اين كار چه ارتباطي با آن دارد؟)
سود، منفعت

DӘM : Az Turkish Farsi

:
جلو، رو برو.
جلو هر چيز، نوك، تيغه.
دهنه، دهانه.
نفس، عمل دميدن، نسيم.
گاز، بخار.
دم و دود، وضعيّت مزاجي و اقتصادي.
دم، لحظه، زمان كوتاه. دمادم (dәmadәm) = دم به دم (dәm bә dәm)
دمادم، دم به دم، لحظه به لحظه. دمبيل (dәmbil)
وسيله‌اي فلزي نوك تيز جهت كندن زمين. دم پوخْت (dәm puxt)
دم پخت، پلو. دمپور (dәmpur)
دهن پر، تفنگ سر پر كه از تفنگهاي قديمي به شمار مي‌رود. دم تر (dәm tәr)
نوك تيز، برنده، هر چيزي كه مانند شمشير يا تبر نوك تيز و برنده باشد. دم تر ائدمك (dәm tәr edmәk)
تيز كردن تبر، كارد و امثال آنها. دمچَرْمَك (dәmçәrmәk)
به هر جايي دم زدن و چريدن، مفت خوري كردن. دم چكمك (dәm çәkmәk)
دم كشيدن چاي، پلو و امثال آنها. دم-دمي (dәm-dәmi)
دمدمي مزاج، بي ثبات، كسي كه در هر زمان تغيير عقيده دهد. دم زده (dәm zәdә)
دمزده، عادت كرده. دم سرد (dәm sәrd)
چاقوي كُند، چاقو، تبر و امثال آنها كه نوكشان تيز نباشد. دمسوك (dәmsuk)
نوك تيز، چوب نوك تيز جهت راندن الاغ. دم كش (dәm kәş) = دم كشَك (dәm kәşәk)
پلو، دم پز، دم پخت. دممَك (dәmmәk)
وزيدن نسيم.
چكيدن، قطره قطره ريختن.
دم زدن، عادت كردن. دمكو (dәmku)
آنچه با نوك شانة قالي بافي بر آن ضربه وارد شود. (← تپ، تپكو) دمكو ائدمك (dәmku edmәk)
به شدّت كتك زدن. دم كول (dәm kul)
نوك كند، تبر يا شمشير و امثال آنها كه نوكشان تيز نباشد. دمله‌مك (dәmlәmәk)
تيز كردن تيغة تبر، شمشير و … دمه-دم (dәmә-dәm)
دمادم، هنگام، موقع. دمه وورماق (dәmә vurmaq)
دم زدن پلو. دمه كوپ (dәmә kup)
وارونه، برعكس.
روي شكم خوابيده. دمَه (dәmәh)
نسيم، باد خنك. دمهَرله‌مك (dәmhәrlәmәk)
جلو كسي يا چيزي را گرفتن، پس زدن، هُل دادن، فشار دادن. دم-و-دسگاه (dәm-o-dәsgah)
دم و دستگاه، اسباب و لوازم تجمّلات و مجالس

DӘMİR : Az Turkish Farsi

:
آهن.
آهن مانند، هر چيز سخت و محكم. دمير بوتّاسى (dәmir buttası)
نام گياهي بوته‌اي با ساقه‌هاي سخت و محكم. دمير پوْخو (dәmir poxu)
سنگ آهن، آهن نا خالص. دمير چوْماقلى (dәmir çomaqlı)
نام طايفه‌اي از ايل عملة قشقايي. دميرچي (dәmirçi)
آهنگر. دميرچي اوْغلو (dәmirçi oğlu)
نام يكي از پهلوانان همرزم كوْر اوْغلو. دمير-دومور (dәmir-dumur)
آهن آلات، ظروفات. دمير‌له‌مك (dәmirlәmәk)
دهنة فلزي افسار اسب را بر دهانش گذاشتن.
به سكوت واداشتن.
تشر زدن. دمير يوْلو (dәmir yolu)
راه آهن

DӘMӘQ : Az Turkish Farsi

:
ناراحت، غمگين.
شاداب و سر حال

DӘMӘR : Az Turkish Farsi

: پكر، گيج حال

DӘN : Az Turkish Farsi

:
دانه، تخم.
عدد، تعداد.
جوش بدن،‌ دمل چركين. (← دان1) دنار (dәnar)
دانه‌هاي مخلوط با علف خشك. دن-دن (dәn-dәn)
دانه دانه، تك تك. دن سپمك (dәn sәpmәk)
دانه پاشيدن و دام انداختن. دنسيز (dәnsiz)
بدون دانه. دنَّك (dәnnәk)
دانه، هسته، تخم. دنلي (dәnli)
دانه دار، هسته دار. دنه (dәnә)
دانه، تخم.
عدد، تعداد.
دمل چركين.
محلّ كرت بندي زراعت. دنه-منه (dәnә-mәnә)
كم و بيش، بعضي مواقع، هر از گاهي. دن-و-دير (dәn-o-dır)
دانه و حبوبات

DӘNDӘNӘ : Az Turkish Farsi

(1)
كاسة سر

DӘNDӘNӘ : Az Turkish Farsi

(2)
دنده، دندانه.
پرّة چرخ، پروانه

DӘNG : Az Turkish Farsi

(2)
ادا و اطوار. دنگ توتماق (dәng tutmaq) = دنگ چيخارْتْماق (dәng çıxartmaq)
اداي كسي را در آوردن. دنگسيزلَنمَك (dәngsizlәnmәk)
ادا و اطوار در آوردن، سبكي و نا موقّري از خود نشان دادن. دنگ-و-فنگ (dәng-o-fәng)
ادا و اطوار، مشكلات و دشواريهاي كار

DӘNG : Az Turkish Farsi

(3)
چاق و چلّه.
نزديك به هم، فشرده و انبوه. دنگَل (dәngәl)
تعداد زياد، انبوه و فراوان. دنگَل سورو (dәngәl sürü)
گلّة فراوان، گلّه‌اي كه تعداد آن فراوان باشد

DӘNG : Az Turkish Farsi

(1)
صداي سيلي كه بر گوش نواخته شود.
گيج، بي هوش. (بر اثر ضربه ديدن يا پر حرفي كردن) دنگه‌جك (dәngәcәk)
گيج، غافل، بي خبر. گئريدن گلَن دنگه‌جك اوْلور. (آنكه دير تر از سايرين وارد شود، بي خبر از اوضاع و احوال است.)

DӘNGİZ : Az Turkish Farsi

: دريا. دنگيزلي (dәngizli)
نام طايفه‌اي از ايل فارسيمدان

DO : Az Turkish Farsi

: دو (ف)، عدد 2 دوْ بارا (do bara)
دو باره، دو مرتبه. دوْ بارا باخ-باخ (do bara bax-bax)
نام آهنگي در موسيقي. دوْ بارالاماق (do baralamaq)
از نو شروع كردن، دو مرتبه كاري را شروع كردن و يا دچار شدن به بيماري قبلي. دوْبوروشماق (doburuşmaq)
دو دل شدن، تعجّب كردن، مشكوك و مردّد شدن

DOBAN : Az Turkish Farsi

:
پاشنة پا.
دامنة ارخالق. (← دام3، دامان) دوْبانا (dobana) = دوْباناق (dobanaq)
دامنة ارخالق. دوْبان باسما (doban basma)
به سرعت دويدن بگونه‌اي كه به خاطر تعجيل دامنة ارخالق در زير پا گير كند

DOBAQ : Az Turkish Farsi

: رو سري مخصوص عروس خانم

DODURĞA : Az Turkish Farsi

: بد ذات، غير اصيل، اسب بد ذات و تنبل. دوْدورغا آت اؤز اه‌يه‌سيني تپيكلَر. (اسب بد ذات صاحب خود را لگد مي‌زند.) (← دودورغا)

DOĞ : Az Turkish Farsi

: فعل امر از مصدر «دوْغماق» (زاييدن) دوْغار (doğar)
زاينده، توليد مثل كننده. دوْغارْتْماق (doğartmaq)
زاياندن، زايانيدن. دوْغارغان (doğarğan) = دوْغان (doğan)
زايا، زاينده. دوْغدورماق (doğdurmaq) = دوْغزارْتْماق (doğzartmaq) = دوْغزارماق (doğzarmaq) = دوْغزورماق (doğzurmaq)
زاياندن، زايانيدن. دوْغما (doğma)
عمل زايش، تولّد.
طلوع.
(← نرم، نرمه تپ) دوْغماز (doğmaz)
نازا، قسر. دوْغماق (doğmaq)
زاييدن.
طلوع كردن. آي دوْغدو، عالم گؤره‌ر. (ماه كه طلوع كرد، همة مردم مي‌بينند.) دوْغورْتْماق (doğurtmaq) = دوْغوزدورماق (doğuzdurmaq)
زايانيدن. دوْغوش (doğuş)‌
تولّد، زايش.
طلوع و بر آمدن. دوْغولْماك (doğulmaq)
زاييده شدن، متولّد شدن.
بر آمدن، ديده شدنِ ماه يا خورشيد. دوْغولماغا چيخماق (doğulmağa çıxmaq) = دوْغوما چيخماق (doğuma çıxmaq)
از گله جدا شدن حيوان زائو براي زاييدن. دوْغولو (doğulu)
به دنيا آمده، زاييده شده.
همزاد، كودكاني كه همزمان از يك شكم به دنيا آمده باشند. (تركيبهاي دوقلو، سه قلو، چهارقلو و… به غلط از همين كلمه ساخته شده‌اند كه در ادبيات فارسي معمول گشته.) دوْغوم (doğum)
زايش، زاييدن.
طلوع، درخشش. دوْغوم گونـو (doğum günü)
روز تولّد

DÖG : Az Turkish Farsi

: فعل امر از مصدر «دؤگمك» (كوبيدن) (← دؤي، دؤيمك) دؤگو (dögü)
دانة كوبيدني، برنج. دؤگوش (dögüş)
دعوا، جنگ. دؤگوشمك (dögüşmәk)
با هم دعوا كردن. دؤگونه‌ك (dögünәk)
كوبيده شده، محل چريده شده، جايي كه گوسفندان علفهاي مناسب و مفيد را خورده باشند و علفهاي خشك ديگر زير پاها له و كوبيده شده باشد.
دگَنَك، چوبدستي ستبر براي كتك زدن و كوبيدن

DOĞANAQ : Az Turkish Farsi

:
قلّاب، نوعي چوب قلّابدار حلقه‌اي كه به نوك طناب وصل كنند و در هنگام باربندي از آن استفاده كنند.
نام نقشي در گليم. (اصل كلمه از مصدر «دؤنمك» (برگشتن) است. ← دؤگه‌نه‌ك)

DOĞANLI : Az Turkish Farsi

: نام طايفه‌اي از ايل فارسيمدان

DÖGMӘ : Az Turkish Farsi

: تكمه، دكمه. (← دوگ، دوگمه)

DÖGӘNӘK : Az Turkish Farsi

: قلّاب چوبي. (ريشة كلمه از مصدر «دؤنمك» (برگشتن) است. ← دوْغاناق)