Multilingual Turkish Dictionary

Azerbaijani

Azerbaijani
DOĞRA : Az Turkish Farsi

: فعل امر از مصدر «دوْغراماق» (خرد و مخلوط كردن) (ريشة كلمه از «توْغ» در تركي قديم به معني «خرده نان» گرفته شده است.) دوْغراتديرماق (doğratdırmaq)
خرد كردن و در هم مخلوط كردن نان خشك.
سخنان را به صورت نا مفهوم و جويده جويده ادا كردن. دوْغراما (doğrama)
هر نوع خورش آبكي كه در آن نان خرد شده بريزند.
خرد و شكسته شده. دوْغراماج (doğramac)
خرد، تكه تكه، ريز ريز.
تريد. دوْغراماق (doğramaq)
خرد كردن، ريز ريز كردن.
كلمات را به صورت نا مفهوم ادا كردن. دوْغرانتـی (doğrantı)
ريزه، خرده، براده. دوْغرايان (doğrayan)
خرد كننده. دوْغرولماق (doğrulmaq)
خرد شدن

DOĞRU : Az Turkish Farsi

= دوْغری (doğrı)
راست، درست، حقيقي.
درستكار، صادق. (ريشة كلمه از مصدر «توغماق» (در تركي قديم به معني مسيري را مستقيم رفتن) است.) دوْغرولوق (doğruluq)
درستي، صداقت

DOĞRUL : Az Turkish Farsi

: فعل امر از مصدر «دوْغرولماق» (برخاستن) (← دور1، دورغولماق) دوْغرولْتْماق (doğrultmaq)
ايستانيدن.
از خواب بيدار كردن. دوْغرولْماق (doğrulmaq)
بلند شدن، قيام كردن، ايستادن.
از خواب بيدار شدن

DOĞSAN : Az Turkish Farsi

: نود، عدد 90 (← دوْخسان)

DÖGÜNӘMӘK : Az Turkish Farsi

: بهبودي يافتن، به حال عادي برگشتن. (از مصدر «دؤنمك» (برگشتن) است.) دؤگونتديرمك (dögünәtdirmәk)
به حال عادي برگرداندن، بهبودي و شفا دادن

DOHLAQ : Az Turkish Farsi

: دُهُلك، قراول، مترسك. (← دوْهول)

DOHUL : Az Turkish Farsi

:
دهل، مترسك.
طبل. (← دؤي و دؤهول)

DÖHÜL : Az Turkish Farsi

:
دهل، دهلك، مترسك، آنچه بر زمين كوبند.
هيكل آدمي.
شبح، سياهي.
طبل، نقاره. (اصل كلمه «دؤيول» از مصدر «دؤيمك» (كوبيدن) است.) (← دؤي) دؤهولَك (döhülәk)
دهلك، مترسك

DOK : Az Turkish Farsi

: توقّف، ايست. (← دوك) دوْكچاماق (dokçamaq)
توقّف كردن

DÖK : Az Turkish Farsi

: فعل امر از مصدر «دؤكمك» (ريختن) (شش) (← تؤك) دؤكمه-دؤکوش (dökmә-döküş) = دؤكمه-دؤکوم (dökmә-döküm)
ريخت و پاش. دؤکوش (döküş)
عمل ريختن.
ريخت و پاش. دؤکوشـدورمك (döküşdürmәk)
به هم ريختن. دؤکوشمك (döküşmәk)
به هم ريخته شدن. دؤکوك (dökük)
در هم ريخته، آشفته. دؤکولمك (dökülmәk)
ريخته شدن.
آشفته و در هم ريخته شدن. دؤکولمه (dökülmә)
عمل ريخت و پاش. دؤکولو (dökülü)
ريخته شده، در هم ريخته. دؤکوم (döküm)
عمل ريختن. دؤکونه‌ك (dökünәk)
در هم ريخته، آشفته.
علف خشك كه بعد از چرانده شدن بر جاي مانده باشد. (← دؤگ، دؤگونه‌ك) دؤکونْتو (döküntü)
آنچه ريخته شده

DOKKA : Az Turkish Farsi

:
نام پرنده‌اي است رنگارنگ (به رنگهاي آبي، سياه و سبز) كه كمي بزرگتر از گنجشك است.
نامي براي پسران. (گلّه‌زن)

DOL : Az Turkish Farsi

(3)
پيچيدگي، مشكل و سختي. ايشيميزه دوْل دوشموش. (در كارمان مشكلي ايجاد شده) (اصل كلمه در تركي قديم «توْل» (پاتابه) است.) دوْلا (dola)
فعل امر از مصدر «دوْلاماق» (پيچاندن) دوْلا-بولا ائدمك (dola-bula edmәk)
پيچاندن، جمع كردن.
به نحوي قال قضيه را كندن. دوْلاشديرماق (dolaşdırmaq)
پيچاندن، در هم پيچاندن.
ژوليده و در هم و بر هم كردن.
منحرف كردن، سر در گُم كردن. دوْلاشديريلماق (dolaşdırılmaq)
پيچانده شدن.
در هم و بغرنج شدن كارها. دوْلاشما (dolaşma)
در گير شدن، به هم چسبيدن.
عمل لكنت، لكنتِ زبان ايجاد شدن. دوْلاشماق (dolaşmaq)
در هم پيچيدن، دور چيزي پيچيدن.
با هم دعوا كردن، با هم گلاويز شدن.
پا پيچ شدن، مزاحم شدن.
به لكنت افتادن.
پيچيده و مشكل شدن امور، به تعويق افتادن كار. دوْلاشيق (dolaşıq)
در هم پيچيده، پيچيده شده.
كار پيچيده و بغرنج.
در حال نزاع و درگيري. دوْلاق (dolaq)
پا پيچ، نوار پارچه‌اي كه به هنگام تركه بازي در اطراف ساق پا پيچانند. دوْلاما (dolama) = دوْلاماج (dolamac) = دوْلاماچ (dolamaç)
پيچ و خم، پوزه، دماغة كوه. دوْلاماق (dolamaq)
پيچ دادن، تاب دادن.
كتك زدن.
منحرف كردن، گول زدن. دوْلام-دوْلاشيق (dolam-dolaşıq)
در هم پيچيده شده.
مشكل و بغرنج. دوْلانديرماق (dolandırmaq)
چرخاندن، گرداندن، تاب دادن.
كتك زدن.
منحرف كردن، گول زدن.
قربان كردن، صدقه دادن.
گرداندن، گردش دادن.
اداره كردن، اجرا كردن امور. دوْلانديريلْماق (dolandırılmaq)
چرخانده شدن، گردانده شدن.
كتك زده شدن.
دور سر چرخانده شدن، صدقه داده شدن. دوْلانما (dolanma)
پوزه، دماغه. دوْلانماق (dolanmaq)
دور زدن، چرخيدن.
گردش كردن.
پيچ خوردن، پيچيدن.
قربان صدقه رفتن.
عوض شدن زمانه، تغيير كردن روزگار. دوْلايى (dolayı)
سينه كش يا دامنة كوه، پيچ خوردگي، سر بالايي يا سرازيري كوه. دوْلما-دوْلاشيق (dolma-dolaşıq)
پيچيده، بغرنج و مشكل

DOL : Az Turkish Farsi

(2)
زايش دسته جمعي حيوانات. (← دؤل) دوْل تؤكمك (dol tökmәk) = دوْللانماق (dollanmaq) = دوْل دوشمك (dol düşmәk)
هنگام زايش حيوانات فرا رسيدن

DOL : Az Turkish Farsi

(1)
فعل امر از مصدر «دوْلْماق» (پر و لبريز شدن)
دلو، دول، آنچه كه پُر از آب كنند.
نزديك به هم، متصل. تپي دوْل دير. (پودهاي قالي به هم نزديك است.) (ريشة كلمه در تركي قديم «توْل» (پر شدن و جمع شدن) است.) دوْلاب (dolab)
دولاب، دلو آب.
چرخ چاه. دوْلابْچه (dolabçә)
دلو كوچك. دوْلا تؤكمك (dola tökmәk)
لاف زدن، بلوف زدن. دوْلاق (dolaq)
هواي پُر از گرد و خاك، گرد و غبار. دوْلچه (dolçә)
دلو كوچك. دوْلدان (doldan)
محلّي كه آب از آنجا به روي پروانة آسياب مي‌ريزد و پروانه را مي‌گرداند، آسياب. من دوْلداندان گليرم، سن خبردن وئريرنگ؟ ( من از آسياب مي‌آيم، تو از آنجا خبر مي‌دهي؟) دوْلدورماق (doldurmaq)
پر كردن، انباشتن.
تحريك كردن و ناراحتي ايجاد كردن. دوْلدورولْماق (doldurulmaq)
پر و لبريز شدن.
دلخور شدن به خاطر تحريك و سخن چيني ديگران. دوْل دوشمك (dol düşmәk)
برآمدن و بر جسته شدن قسمتي از يك چيز، چين افتادن در پارچه يا فرش. دوْلَك (dolәk)
دولچه، دلو كوچك. دوْللوق (dolluq)
آب هزينه شده در مخزن كه پروانة آسيا را به حركت در آورد. دولْما (dolma)
دلمه، پنير مرغوب.
نوعي طعام كه براي تهيّة آن در درون برگ رز، مقداري بادنجان و فلفل سبز پر مي‌كنند و مي‌پزند.
خون بسته شده. دوْلماق (dolmaq)
پر شدن.
رسيدن ميوه‌ها و دانة غلّات.
به خاطر تحريك ديگران دلخور شدن.
به هدف و مقصد اصلي رسيدن. ائله‌كي چاي كمينه دوْلدو، تيرينن بئله‌سيني ووردولار. (به محض ورود به كنار رودخانه، او را با تير زدند.)
پر شدن ماه، بدر كامل شدن. دوْلو (dolu)
پر و لبريز.
مجازاً به معني دانا و فهميده.
چاق و تنومند.
تگرگ. دوْلوخلانماق (doluxlanmaq) = دوْلوخماق (doluxmaq) = دوْلوقسانماق (doluqsanmaq) = دولوقلانماق (doluqlanmaq)
ناراحت شدن، بغض گلو را گرفتن. دوْلوق (doluq)
مشكي كه پر از آب كنند.
گرفته، غمگين و ناراحت

DÖL : Az Turkish Farsi

:
توليد مثل، زايش.
فصل زايش.
نژاد، نسل. (در مورد حيوانات گفته مي‌شود.) (ريشة كلمه در تركي قديم «تؤل» (زايش و آفرينش) بوده است.) دؤل تؤكمك (döl tökmәk)
شروع به زايش نمودن، توليد مثل دسته جمعي حيوانات

DOMLUQ : Az Turkish Farsi

: قلّاب چوبي. (← دوْغاناق)

DOMMAC : Az Turkish Farsi

: تريد. (← دوْغرا، دوْغراماج)

DOMMALAQ : Az Turkish Farsi

: قارچ. (← دوم2، دومّالاق)

DOMMAQ : Az Turkish Farsi

: حجاب، رو سري عروس خانم. (← دوْواق)

DON : Az Turkish Farsi

(1)
لباس، لباس بلند، ارخالق، قبا. دوْناق (donaq)
لباسّ پوشيدني. دوْنونگ گؤي، دوْناغينگ گؤي كيمي گؤردونگ مندن يئي. دوْنلوق (donluq)
پارچة لباسي، جامه، لباس

DON : Az Turkish Farsi

(2) = دوْنْق (donq) = دوْنگ (dong)
خنك، سرد. دوْنا (dona)
جاي سرد و خنك. (نام اصلي قلّة دنا در زاگرس) دوْنْقْماق (donqmaq)
سرد و خنك شدن، منجمد شدن. دوْنْقوز (donquz)
گراز، خوك. (به اعتبار اينكه گردن اين جانور گويي منجمد شده و تكان نمي‌خورد) دوْنْگ (dong)
سرد، خنك.
فعل امر از مصدر «دوْنگماق» (سرد شدن)
كسي كه سرد و بي روح باشد، نا مهربان، بي عاطفه.
خل، احمق.
آنكه عاق والدين باشد. دوْنگا (donga)
دنيا، جهان، كرة سرد. دوْنْگْماق (dongmaq)
خنك شدن، سرد شدن. دوْنْگ داشي (dong daşı)
سنگ سرد.
خبر شوم، خبر نا اميد كننده. دوْنگوز (donguz)
خوك، گراز، حيواني كه گويي گردنش منجمد شده. دوْنگوز بوْين (donguz boyn)
آنكه گردنش ثابت و بي حركت باقي بماند، گرفتگي و ناراحتي گردن بطوري كه انسان نتواند گردنش را به آساني حركت دهد. دوْنگوز بوْين اوْلماق (donguz boyn olmaq)
حركت نكردن گردن به اين طرف و آن طرف. دوْنوخماق (donuxmaq) = دوْنوقماك (donuqmak)
سرد و بي روح شدن، مات و بي حركت ماندن

DÖNӘ : Az Turkish Farsi

: ماده گاو جوان. دؤنه‌لي (dönәli)
دارنده و صاحب گاوهاي جوان.
نام طايفه‌اي از ايل دره‌شوري

DÖN : Az Turkish Farsi

: فعل امر از مصدر «دؤنمك» (بر گشتن) دؤنْدَرْتْمك (döndәrtmәk) = دؤنْدَرْمك (döndәrmәk)
برگرداندن، به عقب برگرداندن.
برگرداندن لبة قالي و امثال آن.
مراجعت دادن، به جاي اوّلي برگرداندن.
تغيير دادن، دگرگون ساختن. دؤندَرمه (döndәrmә)
عمل برگرداندن.
برگردان.
از اوج به فرود آمدن در موسيقي، قسمت آخر آهنگهاي موسيقي قشقايي.
پوزه، دماغة كوه. دؤندَريلْمك (döndәrilmәk)
برگردانده شدن. دؤندوک (döndük)
منقار، منقار خميدة پرندگان. دؤندول (döndül)
محل دور خوردن و بسته شدن طناب، قلّاب چوبي كه بر سر طناب وصل كنند و براي بستن بار بر حيوان استفاده كنند. (← دوْغاناق) دؤن گئجه (dön gecә)
شب گذشته، ديشب. دؤنَلْجه (dönәlcә) = دؤنَلْگه (dönәlgә)
پيچ، پوزه، محل برگشتن يا دور زدن.
شانس، بخت و اقبال. دؤنلگه‌سي دؤنموش. (اقبالش برگشته.) دؤنمز (dönmәz)
برگشت ناپذير، غير قابل برگشت. دؤنْمَز دلي (dönmәz dәli)
ديوانة محض، آنكه عقلش را كاملاً از دست داده و به حالت اوّل برنگردد. دؤنْمك (dönmәk)
برگشتن، مراجعت كردن.
گذشتن و سپري شدن. آي دؤندو، ايل دوْلاندي. (ماهها و سالها گذشت.)
دگرگون شدن، تغيير يافتن.
رو برگرداندن، پشت كردن. دؤنن (dönәn)
ديروز. دؤنه بگي (dönә bәgi) = دؤنه به‌يي (dönә bәyi)
نام نقشي در گليم. دؤنه‌جك (dönәcәk)
چوبي مخصوص كه در بافتن جاجيم از آن استفاده كنند. دؤنه-دؤنه (dönә-dönә)
نام آهنگي از آهنگهاي موسيقي. دؤنوش (dönüş)
عمل بازگشت، مراجعت.
تغيير و تحوّل.
عمل عيادت و توجّه به نيازمندان و بيماران. دؤنو قره (dönü qәrә)
بد معاشرت، بد برخورد، گرانجان. دؤنوک (dönük)
برگشته، وارونه.
از چشم مردم افتاده، از مردم رويگردان. دؤنـولْگه (dönәlgә)
پوزه، دماغة كوه.
محل دور زدن، ميدان. دؤنولْمك (dönülmәk)
برگشت داده شدن، به عقب برگردانده شدن. دؤنوم (dönüm)
عمل برگشت و مراجعت.
پيچ، انحنا.
عيادت و توجّه به نيازمندان و بيماران. دؤنوملو (dönümlü)
كسي كه از بيماران و نيازمندان عيادت كند، دلسوز، انفاق كننده

DÖNDÜLÜ : Az Turkish Farsi

: نام طايفه‌اي از ايل دره‌شوري

DOQ : Az Turkish Farsi

: سير. (← توْخ) دوْق مست (doq mәst)
آنكه به خاطر داشتن مال و ثروت مست و خود خواه باشد