Multilingual Turkish Dictionary

Azerbaijani

Azerbaijani
DӘRӘŞORLU : Az Turkish Farsi

: دره شوري، نام يكي از ايلات بزرگ قشقايي

DӘRVİŞ : Az Turkish Farsi

:
درويش، دوره گرد.
از نامهاي پسران. (← دؤور، دؤوروش) درويش کودوسو (dәrviş küdüsü)
نوعي كدوي درشت كه يك طرفش باريك و طرف ديگرش پهن و كروي است

DӘRZİ : Az Turkish Farsi

نام طايفه‌اي از ايل دره‌شوري

DӘRZİGӘN : Az Turkish Farsi

: نام بوته‌اي شبيه بوتة درمنه

DӘRZӘNG-VӘRZӘNG : Az Turkish Farsi

: فعاليت، تلاش براي كسب مال و ثروت

DӘS : Az Turkish Farsi

= دسّ (dәss) = دست (dәst)
دسته، گروه.
واحد شمارش قاشق، چنگال و امثال آنها.
دست، عضو فعّال بدن. دسّ اوْلماق (dәss olmaq)
دسته تشكيل دادن، يك گروه شدن. دس پاچّا (dәs paçça)
دست پاچه، عجول. دس پران (dәs pәran)
دست پران، نوعي تفنگ ساچمه زني. دستِ بئي (dәste bey)
دست بيع، دست بيعت، قرار گذاشتن، پيمان بستن. دس پتي (dәs pәti)
دست خالي، بدون اسلحه. دستَك (dәstәk)
دست به دست كردن مال مردم بدون رضايت صاحب مال، دزدي كردن.
دسته، دستگيره.
دست زدن، كف زدن. دستك وئرمك (dәstәk vermәk)
دزدي كردن، با دزدان همكاري كردن. دست ناماز (dәst namaz)
دست نماز، وضو. دستَنگيره (dәstәngirә)
دستان گيرنده، لوازمي كه باعث مزاحمت شود و نگذارد كه دستها آزاد باشند. دستَنه (dәstәnә)
دستانه، بازوبند، النگو، آنچه در دست كنند. دست واز (dәst vaz)
دست باز، سخاوتمند، بخشنده و كريم.
گدا، فقير. دستور (dәstur)
دستور، فرمان.
دستور زبان، بيان شيوة نوشتاري هر زبان. دستوْو (dәstov)
دست آب، دست شويي، مستراح.
شناگري، عمل شنا كردن. دس خوشْك (dәs xoşk)
دست خشك، خسيس، لئيم. دس خط (dәs xәt)
دست خط، نوشته.
طرز نوشتن، قدرت قلم. دس-دس ائدمك (dәs-dәs edmәk)
دست دست كردن، درنگ كردن، كاري را به تأخير انداختن. دسرَس (dәsrәs)
نزديك، در دسترس.
دسترس، حامي، پشتيبان. دسرَسليك (dәsrәslik)
دسترسي، كمك.
نزديك بودن. دسكش (dәskәş)
دستكش.
جاسوس، نمايندة مخفي. دسگردان (dәsgәrdan)
دست گردان، قرض، وام. دسگيره (dәsgirә)
دستگيره.
دست آويز، بهانه. دسگاه (dәsgah)
دستگاه، صنعت.
اسباب و لوازم جهت برگزاري مراسم با شكوه. دسْنه (dәsnә)
دست بند، النگو. دسّه (dәssә)
دسته، گروه.
دستگيره، دستة هر چيز. دسّه خوْر (dәssә xor)
تفنگ دسته خور، تفنگ گلوله زني. دسّه گول (dәssә gül)
دسته گل.
نام نقشي از نقشهاي قالي. دسّي (dәssi)
اهلي، رام.
با دست خود، عمدي، به عمد، عمداً. دسّيدن (dәssidәn)
از روي عمد، عمداً

DӘŞ : Az Turkish Farsi

: فعل امر از مصدر «دشمك» (عوض كردن) (← دگ، دگمك، ده‌ي، ده‌ييش، ده‌ييشمك) دشَر (dәşәr)
جنبنده، حركت كننده، حيوان، دام. دوْوار-دشَر. (دامها و حيوانات) دشمك (dәşmәk)
عوض كردن، تغيير دادن. دشمه (dәşmә)
دگرگوني، تحوّل.
معاوضه، معامله.
آنكه بر اثر بيماري چهره‌اش تغيير كرده باشد. دشيك (dәşik)
عوض شده، مبادله شده. دشيكلي (dәşikli)
عوضي، مبادله شده.
ناقص‌الخلقه

DӘŞT : Az Turkish Farsi

(1)
دشت، زمين هموار و صاف. دشتوْوان (dәştovan)
دشتبان، نگهبان محصولات زراعي

DӘŞT : Az Turkish Farsi

(2)
اوّلين دريافتي كاسب در اوّل وقت

DU : Az Turkish Farsi

: (ف) دو، عدد
دو با دو (du ba du)
دو به دو، مساوي، در مقابل هم. دو بند (du bәnd)
حد فاصل بين دو كمر كوه. دو بور (du bur)
دو بُر، بز نر سه ساله كه دو مرتبه در عمر خود موهايش چيده شده باشد. دو بورّان (du burran)
دو نوع بريده شدن، بد و نا مناسب بريده شدن پشم گوسفند. دو جا (du ca) = دو جا گو (du ca gu)
دو جايي، آنكه در دو جا سخنان متفاوت گويد، دو رو، منافق. دو جان گِرِفتار (du can gereftar)
ناراحت، دو دل. دو جين (du cin)
دوجين، بستة 12 تايي. دو خئشه (du xeşә)
زمين زراعتي كه دو بار خيش زده شده. دو دان (du dan)
دو مرتبه دوشيده شدن حيوانات در يك روز. دو دست ائدمك (du dәst edmәk)
به هم بستن دو دست حيوان. دو دِل (du del)
دو دل، ناراحت، مردّد، مشكوك. دو رگه (du rәgә)
دو رگه، دو نژاده، انسان يا حيواني كه نژاد پدر و مادرش متفاوت باشد. دو رنگ (du rәng)
دو رنگ مختلف.
دو رنگ، دو رو، رياكار، منافق. دو رهي (du rәhi) = دورَّهي (durrәhi)
دو برابر، مضاعف. دو ريس (du ris)
دو رديفه، دو صفه، قطار فشنگ كه دو رديف فشنگ داشته باشد. دو زني (du zәni)
دو زني، مردي كه داراي دو زن باشد. دو زين (du zin)
اسب سه ساله، اسبي كه دو سال بر پشتش زين نهاده و بر آن سوار شده باشند. دو شَمّه (du şәmmә)
دو شنبه. دو شيش (du şiş)
دو شش، جفت شش در بازي تخته نرد. دو فورْتْلاما (du furtlama)
دو كمانه كردن تير تفنگ، اصابت تير به هدف و از آنجا به نقطه‌اي ديگر پريدن.
مضاعف، دو چندان. دو قوش (du quş)
دو پرنده، نام نوعي تفنگ سوزني. دو كارد (du kard)
دو كارد، قيچي پشم چيني. دو كاردا دوشمك (du karda düşmәk)
بيماري گوسفند بعد از قيچي شدن پشمش، دامداران معتقدند كه موقع پشم چيني، بايستي دقّت شود از همان طرف كه گوسفند را خوابانده و دست و پايش را بسته‌اند، از همان طرف هم آزادش كنند؛ و الّا در رودة گوسفند پيچ مي‌افتد و دچار دل درد شديدي مي‌گردد كه به اين بيماري «دوْ كاردا دوشمك» مي‌گويند. دو كپ (du kәp) = دو كپّه (du kәppә)
دو شقّه، دو قسمت. دو كمانه (du kәmanә)
به هدف خوردن تير و از آنجا پريدن و به چيز ديگري خوردن. دوكّولو (dukkulu)
كمر خميده، خم شده. دوكّوْو (dukkov)
دولا، خميده. دو كوند ائدمك (du kund edmәk)
بستن هر دو زانوي شتر. دولو (dulu)
دو شاخه، چوب دو شاخه. دو لوپّو (du luppu)
دو لُپي، در يك لحظه با دو طرف دهان غذا خوردن. دو ماشا (du maşa)
دو ماشه، تفنگي كه داراي دو ماشه باشد. دو وونگه (du vungә)
دو بانگه، صداي دو گانه، تغييركردن صدا در حلق

DÜB : Az Turkish Farsi

:
ريشه، بيخ، بن.
انتها، آخر، نوك.
پا، پايه.
دم، دنباله.
ته ديگ.
كنار، بغل دست، نزديك

DUBBA SİÇAN : Az Turkish Farsi

: نوعي موش بزرگ و چاق. (در اصل
توْپّا (چاق) + سيچان = موش چاق)

DÜBӘK : Az Turkish Farsi

: هاون، هاون چوبي بزرگ. (ريشة كلمه از مصدر «دؤيمك» (كوبيدن) است

DUÇAR : Az Turkish Farsi

: دچار، گرفتار. (اصل كلمه «توش» (روبرو)، آنچه در روبرو قرار گيرد)

DUD : Az Turkish Farsi

(1)
فعل امر از مصدر «دودماق» (گرفتن، دستگير كردن) (← دوت، توت) دوداق (dudaq)
وسيلة گرفتن غذا، لب. دوداق ساللانماق (dudaq dallanmaq)
آويزان شدن لب و لوچه، اخم كردن، قهر كردن. دودغون (dudğun) =

DUD : Az Turkish Farsi

(2)
دود اجاق، دوده. دودمان (dudman) = دودومان (duduman)
دودمان، خاندان، آنانكه اجاق و سمبل روشنايي پدران بوده‌اند. دودومان چكمك (dudman çәkmәk)
پدر همه را در آوردن، نابود كردن

DÜD : Az Turkish Farsi

(1)
دود، دخانيات. دودون (düdün) = قره دودون (qәrә düdün)
به رنگ دود، تيره و تار. دوده (düdә)
به رنگ دود، كبود رنگ. دوده اشَّك (düdә әşşәk)
الاغي كه اطراف دهان و صورتش كبود رنگ باشد. دوده‌مه (düdәmә)
دود، بخار غليظ.
رنگ دود، رنگ تيره

DÜD : Az Turkish Farsi

(2)
فعل امر از مصدر «دودمك» (پشم زني، پاك كردن و از هم جدا كردن تارهاي پشم.) (← ديد2) دودمه (düdmә)
پشم پاك، پشم زده شده. دودولْمك (düdülmәk)
زده شدن پشم، پاك شدن پشم. دودولو (düdülü)
پشم زده شده، پشم پاك

DÜD : Az Turkish Farsi

(3)
صداي دميدن در سوت يا ني. دود-دود (düd-düd)
صداي دميدن در ني و امثال آن. دودوک (düdük)
توتك، ني لبك، ني كوچك. دودوکچـو (düdükçü)
ني لبك زن، آنكه ني لبك نوازد

DUDNUQ : Az Turkish Farsi

: گرفته، ناراحت

DUDUM : Az Turkish Farsi

:
نام حشره‌اي به رنگ خاكستري شبيه سوسك.
مجازاً كسي كه به هر جايي سرك مي‌كشد

DUDURĞA : Az Turkish Farsi

: در قديم نام قبيله‌اي از اوْغوزها بوده است. دودورغا آت (dudurğa at)
اسبي كه متعلّق به طايفة دودورغا باشد؛ اين گونه اسب در ايلات قشقايي اسب زرنگ و مشهوري نبوده؛ بلكه تنبل و كند رو و گاهي چموش به شمار مي‌رفته است

DUĞ : Az Turkish Farsi

: (ف) دوغ. دوغو (duğu)
دوغي، رنگ قهوه‌اي باز كه در رنگ آميزي آن از دوغ استفاده مي‌شود. (گروهي معتقدند كه ريشة كلمه از «دوْغماق» (زايش) است به اين اعتبار كه دوغو (دوْغو) از رنگ قهوه‌اي زاييده و توليد شده است.) دوغوْو (duğov)
دوغاب، مخلوطي از آب و دوغ يا آب و ماست

DÜG : Az Turkish Farsi

: بدوز. (← دوک) دوگمه (dügmә)
دكمه، تكمه. دوگور (dügür)
بافتني زبر و برجسته، ضخيم و ناصاف. دوگوردو (dügürdü)
نوعي پارچة ضخيم و مرغوب كه داراي بر جستگيهاي زيبايي است. دوگور-دوگور (dügür-dügür)
رگه رگه، برجسته برجسته.
زبر و ناصاف. دوگون (dügün)
گره.
مشكل، سختي. دوگونلو (dügünlü)
گره دار، داراي گره و پيچ.
مشكل، پيچيده و بغرنج. دوگونله‌مك (dügünlәmәk)
گره زدن، با گره بستن

DÜGBӘR : Az Turkish Farsi

: ديگ